از فوتبال تا موج سواری و المپیک 2024 پاریس / نفوذ هوش مصنوعی به ورزش جهان جدی تر از قبل!

به گزارش "ورزش سه"، در فاصله حدود شش ماه تا آغاز بازی‌های المپیک و پارالمپیک 2024 پاریس، ورزشکاران حرفه‌ای در سراسر جهان خود را برای حضور موفق در این رویداد آماده می‌کنند و در عین حال نقش استفاده از فناوری برای موفقیت ورزشکاران در سال‌های اخیر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار شده است. در ماه‌های اخیر هوش مصنوعی نیز برای بالا بردن کارایی ورزشکاران وارد عرصه شده است. در همین زمینه نگاهی به حضور هوش مصنوعی در ورزش و ارتقای عملکرد فنی ورزشکاران انداخته‌ایم.

هوش مصنوعی در خدمت فوتبال و موج‌سواری آمریکا به تازگی فدراسیون فوتبال آمریکا از فناوری هوش مصنوعی برای شناسایی و ردیابی آنی حرکات بازیکنان و موقعیت توپ در زمین بازی کمک گرفته است. در این فناوری مجموعه‌ای از ابزارهای نرم‌افزاری به آنالیزورها اجازه می‌دهد تا انواع معیارهای عملکرد انسانی مانند وضعیت بدن، سرعت و زمان را در شرایط واقعی در زمین بازی مورد ارزیابی قرار دهند. مایک لوین مدیر بخش نوآوری عملکرد کمیته ملی المپیک ایالات متحده آمریکا در این باره گفته است: با استفاده از پیشرفت‌های هوش مصنوعی و اطلاعات ارائه شده بر روی رایانه، ما توانسته‌ایم تجزیه و تحلیل‌های شخصی‌شده از ورزش‌های مختلف را ردیابی و مطالعه کنیم تا نقاط قوت و کاستی‌های حرکت ورزشکاران را مشخص و به آن‌ها کمک کنیم تا برنامه‌های آموزشی و مسابقه‌ای مبتنی بر داده‌ها را تهیه کنند و در نهایت این عمل به ارتقای عملکرد آنها منجر شود. در حالی که کمیته ملی المپیک آمریکا از کارشناسان و متخصصین توسعه فناوری‌های پیشرفته، تجزیه و تحلیل داده‌ها و علوم ورزشی و پزشکی استفاده می‌کند، شرکت‌های بزرگ فناوری نیز با کمک هوش مصنوعی در راستای توسعه کارآمدی ورزشکاران گام برمی‌دارند. در همین راستا شرکت مایکروسافت یکی از غول‌های رایانه‌ای در جهان به کمک ورزشکاران رشته موج‌سواری آمریکا آمده است.

مهندسان و متخصصان شرکت مایکروسافت با ضبط ویدئوهایی با فناوری‌های جدید و بهره‌گیری از هوش مصنوعی عملکرد ورزشکاران، حرکات بدن، تخته‌های موج سواری و... را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند تا برای بهبود عملکرد ورزشکاران این رشته تلاش کنند. مدیر بخش نوآوری عملکرد کمیته ملی المپیک ایالات متحده آمریکا در این باره اظهار کرده است: با انجام این کار، صدها ساعت در زمان تجزیه و تحلیل مربیان و دیگر عوامل فنی موج‌سواری صرفه‌جویی خواهد شد و مربیان زمان بیشتری در اختیار دارند تا بر روی عملکرد واقعی ورزشکاران موج‌سواری تمرکز نمایند.

ساخت مدل‌های سه بعدی از بدن ورزشکاران با فناوری اینتل شرکت اینتل از غول‌های فناوری جهان، سیستمی را با نام 3D Athlete Tracking (به اختصار3DT) مبتنی بر هوش مصنوعی ساخته تا با ضبط سه بعدی حرکات بدن ورزشکارن، فرصتی را در اختیار مربیان و آنالیزورها قرار دهد تا بتوانند به بهترین شکل ممکن عملکرد ورزشکاران را مورد بررسی قرار دهند. جاناتان لی مدیر ارشد فناوری ورزشی در شرکت اینتل درباره این فناوری گفته است: ما می‌توانیم به کمک فناوری 3DAT مواردی را ببینیم که دیدن آن با چشم انسانی ممکن نیست و فقط به کمک این فناوری قابل رویت است.

فناوری ورزشی اینتل همچنین برای بازیکنان فوتبال در آمریکا مورد استفاده قرار گرفت و از فاصله تقریبا 30 متری عملکرد بازیکنان را مورد ارزیابی قرار داد. دوربین‌های ویدئویی دیجیتالی که بر روی دروازه‌های زمین نصب شده‌اند، با زمان‌بندی دقیق داده‌هایی را در مورد شتاب، سرعت و زاویه بدن ورزشکار ثبت می‌کنند. این داده‌ها بلافاصله یک مدل اسکلتی شخصی‌سازی شده از هر بازیکن را برای بررسی فوری توسط مربیان می‌سازد.

ردیابی خطر ضربه مغزی لیگ فوتبال آمریکایی (NFL) در حال بهره‌گیری از یک سیستم هوش مصنوعی است تا عملکرد ورزشکاران این رشته را با کمک شرکت آمازون مورد بررسی قرار دهد. به کمک این همکاری مشترک که از سال 2019 آغاز شده، عملکرد ورزشکاران به کمک سنسورهایی که بر روی بدن آنها نصب شده و ساعت‌ها فیلمبرداری از تمرینات، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. این داده‌ها به مربیان و آنالیزورهای تیم‌ها امکان آن را می‌دهد تا عملکرد بازیکنان خود را به بهترین شکل ممکن بررسی نمایند و نیازهای آنها را تشخیص دهند. جنیفر لنگتون، معاون ارشد نوآوری سلامت و ایمنی NFL در این باره می‌گوید: "هوش مصنوعی و الگوریتم‌هایی که توسط رایانه شبیه‌سازی می‌شود، به مانند ماشین ستون فقرات این برنامه هستند. ما می‌توانیم حجم قابل توجهی از داده‌ها را تجزیه و تحلیل کنیم و به‌طور خودکار چشم‌اندازی را ایجاد خواهیم کرد که بازیکنان از تغییر روال تمرینات و یا ریکاوری بهتر بهره ببرند." به گفته لنگتون، هوش مصنوعی با بررسی مکرر تصاویر دیجیتالی ضبط شده، آسیب‌های که به ورزشکاران وارد می‌شود را از تمامی زوایا شناسایی می‌کند و با استفاده از آمار بدست آمده و اینکه بازیکن چه کلاهی بر سر دارد، یک آمار دقیق و کامل از ضرباتی که به سر وارد می‌شود در طول بازی‌های یک فصل ارائه می‌دهد.

برنامه Digital Athlete سال گذشته به صورت آزمایشی با چهار تیم حاضر در NFL اجرا شد و این فصل از طریق یک پورتال آنلاین اختصاصی برای همه 32 تیم حاضر در این لیگ در دسترس است. لنگتون خاطر نشان کرد: این پورتال روند تمرینات روزانه و اطلاعاتی که می‌تواند منجر به کاهش خطر و آسیب‌دیدگی شود را به تیم‌ها ارائه می‌کند.

قلب‌های دوقلوی ورزشکاران نخبه یکی دیگر از فناوری‌های مجهز به هوش مصنوعی که راه خود را به سمت تمرینات ورزشکاران نخبه باز می‌کند، دوقلوی دیجیتال است یک کپی مجازی از یک شی فیزیکی، فرآیند یا سیستمی که می‌تواند برای شبیه‌سازی، پیش‌بینی و بهبود سناریوهای دنیای واقعی استفاده شود. شرکت Tata اخیراً اعلام کرده که با توسعه دهنده فناوری فرانسوی Dassault Systmes و حمایت TCS برای تولید یک قلب دوقلو دیجیتالی، شبیه قلب دس لیندن (ورزشکار رشته دوومیدانی و برنده ماراتن بوستون 2018) همکاری می‌کند. اندام آواتار دس لیندن که با استفاده از داده‌های تجزیه و تحلیل شده با هوش مصنوعی از سی تی اسکن و ام آر آی ایجاد شده، می‌تواند ضربان قلب، جریان خون و سطح اکسیژن او را شبیه سازی کند و با دادن بازخورد فوری اطلاعات مورد نیاز برای تمرینات و مسابقات این ورزشکار را ارائه نماید.

دکتر سیرینیواسان جایارامان از دانشمندان حاضر در این پروژه اظهار کرده است: ما می‌خواهیم بفهمیم که یک شرایط مناسب برای دس لیندن چه شرایطی خواهد بود و به جای دویدن او بر روی تردمیل یا در فضای باز، ما می‌توانیم شبیه‌ساز‌ی‌هایی را با استفاده از قلب دوقلوی دیجیتالی او اجرا کنیم تا پارامترهای مختلف قلبی عروقی را تغییر دهیم و تمرینات او را به خوبی تنظیم کنیم. دس لیندن با کمک قلب دوقلوی دیجیتالش تمرینات خود را برای حضور در مسابقه دوی ماراتن المپیک 2024 پاریس دنبال خواهد کرد.

هوش مصنوعی و رژیم های ورزشی  یکی دیگر از مواردی که هوش مصنوعی قرار است در آن نقش‌آفرینی کند، برنامه‌ریزی برای رژیم غذایی و تغذیه ورزشکاران المپیکی است. این هوش مصنوعی که Notemeal نام دارد، می‌تواند برنامه‌ریزی دقیقی برای تغذیه ورزشکاران نماید. آلیسیا گلس، از متخصص تغذیه ورزشی در کمیته ملی المپیک آمریکا که طراح برنامه‌های غذایی حدودا 300 ورزشکار رشته‌های دوومیدانی و شنا است، در این باره می‌گوید: داده‌های 37 متخصص تغذیه از تیم‌ها و سازمان‌های ورزشی حرفه‌ای برای تولید این برنامه غذایی استفاده شده است. شبکه‌ای از حرفه‌ای‌ترین متخصصان تغذیه ورزشی که با بهترین ورزشکاران کار می‌کنند در تهیه این برنامه نقش بسزایی داشته‌اند. ما ادعای آن را نداریم که ورزشکاران به کمک این برنامه در المپیک سال آینده مدال خواهند گرفت، اما این هوش مصنوعی به بهبود سبک زندگی ورزشکار کمک می‌کند و آنها را نسبت به ارتقای کیفیت زندگی آگاه‌تر خواهد کرد. این نرم‌افزار متکی بر هوش مصنوعی بر روی تلفن همراه ورزشکاران نصب می‌شود و متخصصین تغذیه بر روی رفتار غذایی و رژیم آنها نظارت دارند.

میزبان المپیک 2024 و بهره‌گیری امنیتی از هوش مصنوعی فرانسه نیز به عنوان میزبان بازی‌های المپیک و پارالمپیک 2024 نیز از هوش مصنوعی برای میزبانی از این رویداد مهم بهره خواهد گرفت. یکی از نقش‌آفرینی‌های هوش مصنوعی در المپیک 2024، نظارت و کنترل جمعیتی است که برای تماشای این رویداد عازم فرانسه خواهند شد. بر اساس گفته AFP سیستم هوش مصنوعی به برگزارکنندگان این امکان را خواهد داد تا هرگونه ناامنی و مشکلاتی مانند نا آرامی را بلافاصله تشخیص داده و آن را مدیریت نمایند. این فناوری به صورت ویژه‌تر در مراسم افتتاحیه المپیک که با عبور ناوگانی متشکل از 200 قایق بر روی رود سن با حضور جمعیتی در حدود 600 هزار نفر برگزار خواهد شد، استفاده می‌شود. برگزارکنندگان برآورد کرده‌اند در مراسم افتتاحیه بازی‌های المپیک 2024، جمعیتی در حدود یکصد هزار نفر با خرید بلیت حضور یابند و حدود 500 هزار نفر به صورت رایگان تماشاگر این رویداد باشند. ایده استفاده از هوش مصنوعی برای کنترل نا آرامی‌ها زمانی پررنگ‌تر شد که در جریان آشوب‌های پس از برگزاری مسابقه فینال لیگ قهرمانان اروپا در سال 2022، استفاده پلیس از گاز اشک‌آور انتقادات فراوانی را به همراه داشت. بر اساس گفته‌های مقام‌های فرانسوی هوش مصنوعی می‌تواند رفتارهای مشکوک و یا خطرناک را در جریان برگزاری المپیک و پارالمپیک 2024 شناسایی نماید و استفاده از این سیستم می‌تواند برای مقابله با خطر اتفاقاتی مانند حملات تروریستی و یا مهار جمعیت به کار برده شود. البته استفاده احتمالی از فناوری تشخیص چهره در جریان بازی‌های المپیک انتقاداتی را به همراه داشته، اما مسئولین فرانسوی گفته‌اند که در این نرم‌افزار هیچ گونه استفاده‌ای از فناوری تشخیص چهره نخواهد شد.

* مرتضی محسن پور