از ماهی علی دایی تا عنکبوت رامبد جوان

عصرایران؛ احسان محمدی - امروز صبح بسیاری با تعجب و شوخی به نام‌گذاری یک ماهی به اسم علی دایی ستاره ابدی تاریخ فوتبال واکنش نشان داده‌اند.

ماجرا چیست؟

یک تیم تحقیقاتی ایرانی و آلمانی و به سرپرستی عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان، بعد از هشت سال تحقیقات مستمر بر روی ماهیان خانواده سیسوریده در حوضه آبریز رودخانههای دجله و فرات در کشورهای ایران، ترکیه، سوریه و عراق در قالب یک مقاله ضمن اعلام کشف گونههای ناشناخته از این خانواده، یک گونه آن را به اسم «علی دایی» نام‌گذاری کردند.

در کنار تحسین‌، بعضی از واکنش‌های پر بازخورد در توئیتر را ببینید:

- الان میریم ماهی فروشی باید بگیم چندکیلو علی دایی میخوایم

- پسر آدم از فردای خودش خبر نداره واقعا

- علی دایی تا دیروز با رونالدو رقابت میکرد

- الان داره با قزل آلای خال قرمز رقابت میکنه

- از همین الان بگم که شب سبزی‌پلو داریم با علی دایی!

- علی دایی رو هر وقت از آب بگیری تازه است!

- واقعا زمونه بدی شده، همه می‌خوان از آب گل‌آلود علی دایی بگیرن!

این واکنش‌ها البته تازگی ندارد. بعضی‌ها از سر ندانستن است و بعضی هم خوشمزه‌بازی. وقتی با جنازه و زلزله و تصادف جوک می‌سازند طبیعی است که این سوژه را از دست ندهند. علی دایی البته با این مزه‌پرانی‌ها غریبه نیست. اندازه کافی در این سال‌ها نیش چشیده است ولی امیدوارم تحت تاثیر بعضی مشاوره‌ها واکنش قهرآمیز نشان ندهد و بیانیه صادر نکند.

اما چرا علی دایی؟

رودخانه سیمره زیستگاه این گونه ماهی در غرب کشور واقع است، این تیم تحقیقاتی به پاس تلاش‌های انسان‌دوستانه و میهن‌پرستانه علی دایی در بازسازی مناطق زلزله زده کرمانشاه، این گونه را به نام وی (Glyptothorax alidaeii) ثبت کردند.

آیا قبلا چنین چیزی سابقه داشته؟

در ایران برخی ماهیان بومی توسط کاشفان به نام فردوسی، حافظ، سعدی، شیخ بهایی، رئیسعلی دلواری، امیرکبیر، محیطبان شهید سعید پرهام و... نامگذاری شده‌اند.

البته این اولین بار نیست که نام علمی یک گونه جانوری به افتخار یک ورزشکار نامگذاری می‌شود. در سال 2019، پروفسور شرف متخصص مورچه شناسی مصری از دانشگاه ملک سعود عربستان مورچه ای را از منطقه مرزی کشورهای یمن و عمان کشف کرد و به دلیل سختکوشی و ظاهر آن به افتخار محمد صلاح فوتبالیست مصری، به نام مرانوپلوس موصلاحی (Meranoplus mosalahi) نامگذاری کرد.

چند سال پیش هم مجید مرادمند، علیرضا زمانی و پیتر یگار بعد از کشف گونه‌ای از عنکبوت‌ها که به سرده «آکروبات‌باز» تعلق داشت نام‌اش را به احترام بازیگر، کارگردان و مجری ایرانی، «رامبد جوان» گذاشتند. به نام او نام گذاری شده است. رامبد هم در یکی از قسمت‌های خندوانه علیرضا زمانی را در کنار یک پروانه‌شناس دعوت کرد تا او در مورد عنکبوت‌ها و پروانه‌ها برای مردم حرف بزنند.

اعضای تیم تحقیقاتی را می‌شناسم. دکتر سید حامد موسوی ثابت، عضو هیئت علمی گروه شیلات دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان، دکتر سهیل ایگدری، عضو هیئت علمی گروه شیلات دانشگاه تهران، دکتر صابر وطندوست، عضو هیئت علمی گروه شیلات دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل و دکتر یورگ فرایهوف، ماهیشناس موزه تاریخ طبیعی برلین.

از راست: دکتر صابر وطن‌دوست، دکتر سیدحامد موسوی، دکتر یورک فرایهوف در زیستگاه محل اکتشاف ماهی

برخلاف تصور برخی که فکر می‌کنند کشف یک گونه مثل پیدا کردن یک زغال در برف است، باید ذکر کنم که موضوعی به شدت پیچیده، دشوار و البته تخصصی است. با دکتر وطن‌دوست سالهاست که مراوده دارم. عمرش را صرف کشف گونه‌های جدید ماهی کرده است، چکمه‌های بلند پلاستیکی به پا می‌کند و در زمستان و تابستان چهارگوشه ایران را می‌گردد، به دل رودخانه‌ها می‌زند، اعماق غارهای آبی را کاوش می‌کند و در پی کشف گونه‌ای است که تا امروز از وجود آن خبر نداشتیم و بعد از شناسایی باید ساعت‌ها کار مطالعاتی انجام شود تا به صورت یک مقاله علمی در بیاید و بعد رسما به گنجینه زیست‌بوم ایران اضافه شود.

کاشفان این گونه به راحتی می‌توانستند نام خودشان را روی آن بگذارند. یک اتفاق معمول در همه جای جهان. اما به پاس پایمردی علی دایی نام او را وارد جغرافیای علم کردند و این گونه تا ابد با این نام شناخته خواهد شد. کاری ارزشمند و بسیار شایسته تحسین. شوخی‌ها و لودگی‌ها چند روزی هست ولی در نهایت آنچه می‌ماند علم است، علی دایی و گونه‌ای از ماهیان که به گنجینه ایران زمین اضافه شده است.