استاد دانشگاه: حرکت بازار سرمایه در پساکرونا به سمت بورس و تجارت آنلاین است
تبریز - ایرنا - استاد اقتصاد دانشگاه پیام نور تبریز با بیان اینکه تاریخ ایران و جهان به قبل از کرونا و بعد از کرونا تقسیم می شود و آثار زیادی هم روی اقتصاد خواهد گذاشت، گفت: حرکت بازار سرمایه در دوران پساکرونا به سمت بورس و تجارت آنلاین خواهد بود.
حسین میرزائی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: در حالی که پیش بینی‌ها، نشان دهنده رشد اقتصادی مثبت بسیار اندک در سال جاری بود، با توجه به شیوع کرونا احتمالا شاهد رشد منفی یک تا 2 درصد خواهیم بود.
وی افزود: آشفتگی مالی و رکود اقتصادی در نیمه اول سال 2020 حتمی و آنچه حائز اهمیت است، زمان و کنترل همه گیری ویروس کرونا و تاثیر اقتصادی آن بر نیمه دوم سال 2020 است؛ درک ما از اقتصاد بر اساس آموخته‌های گذشته و درس‌هایی است که در بحران‌ها آموخته‌ایم، پس بر اساس درک خود عمل می‌کنیم و پاسخ می‌دهیم، اما اقتصاد ممکن است مطابق درک ما عمل نکند؛ بنابرین با درک کنونی میتوان نتیجه گرفت رکود شدیدی خواهیم داشت اما کوتاه مدت.
وی اظهار کرد: بعد از کرونا استفاده از هتل‌ها، مراکز فرهنگی، تفریحی و وسایل نقلیه عمومی به شدت کاهش یافته و تقاضا برای منزل شخصی و خودروی شخصی به شدت افزایش خواهد داشت، چون ترس از کرونا و ویروس‌های دیگر تا سالهای دیگر نیز ادامه خواهد داشت.
وی افزود: حرکت بازار به سمت بورس و خرید و فروش های مجازی در نهایت موجب حرکت پول های کلان به سمت بازارهای اینترنتی و بورس شده و آن نیز به نوبه خود سبب حرکت و درآمد زیاد برای تولید کنندگان مواد بهداشتی شده است.
این تحصیل کرده انگلستان گفت: مسایل اقتصادی در ایران، بحرانی پیچیده و چندعلتی است، از "کرونای اقتصادی"سخن می‌رود، این در حالی است که ویروس کرونا علت بحران فراگیر اقتصادی در ایران نیست، ولی یکی از عوامل موثر در بی‌ثباتی و تشدید بحران اقتصادی این کشور است.
وی افزود: اما این ویروس در عین حال، در شرایط بحرانی اقتصاد ایران از چنان قدرتی برخوردار است که بتواند توان مالی کشورمان را در هم بشکند؛ ویروس کرونا برای اقتصاد ایران 2 چالش ایجاد می‌کند؛ چالش نخست، مقابله با تاثیرات فراگیر، اما کوتاه‌مدت این بیماری بر اقتصاد کشور است و عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی در همین رابطه از بانک‌ها، موسسات مالی و طلبکاران خواستار مدارا و رحم و مروت نسبت به بدهکاران شده است. اینکه توصیه‌های اخلاقی بتواند کساد ناشی از خانه‌نشینی مردم در ایام پیش از عید در ایران را جبران کند، جای بسی تردید دارد.
میرازیی گفت: ویروس کرونا تقریبا افت شدید تمام بازارهای بورس در دنیا را به همراه داشت؛ با این حال، به دلیل نقدینگی بزرگی که در حال حاضر به سمت بورس ایران سرازیر شده است، تأثیر شیوع این ویروس بر بورس تهران چندان محسوس نبوده است؛ با این وجود، اقتصاد ایران به طرقی دیگری تحت تأثیر تبعات شیوع این ویروس مرموز قرار می‌گیرد.
شیوع کرونا تاثیر منفی بر صادرات کشور دارد
استاد اقتصاد دانشگاه پیام نور تبریز ادامه داد: بحران کرونا قیمت محصولات صادراتی ایران از مس، فولاد، روی، سنگ آهن گرفته تا متانول و محصولات پتروشیمی را کاهش داده و صادرکنندگان ایران از این ناحیه آسیب می‌بینند؛ محدودیت‌های حمل و نقل نیز قطعا آسیب‌هایی به همراه خواهد داشت، علاوه بر این که کاهش قیمت کالاها به شرکت‌های صادرکننده ایران آسیب می‌زند و پیدا کردن مشتری‌های جایگزین نیز برای کالاهایی که از آنها نام بردیم، بسیار دشوار است.
میرزایی اضافه کرد: چین علاوه بر اینکه بزرگ‌ترین صادرکننده در دنیا است، موتور تقاضای اقتصاد جهانی بوده و وقتی اقتصاد چین بیمار شود، این بیماری به سرعت به دیگر کشورهای جهان از برزیل و استرالیا گرفته که سنگ آهن به چین صادر می‌کنند تا ایران که متانول و سایر محصولات پتروشیمی به چین صادر می‌کند، سرایت خواهد کرد.
وی گفت: شیوع گسترده ویروس کرونا سه واقعه را بر رفتار اقتصادی تولید کنندگان و مصرف کنندگان به وجود آورد؛ عدم خروج مردم از منزل و تعطیل شدن بسیاری از مشاغل، تغییر سبک زندگی مردم و تغییر نیازهای آنها، تغییر الویت های هزینه کردی مردم دنیا و تغییر انتخاب های آنها؛ این پیامدهای سه گانه موجب بهم خوردن نظام عرضه و تقاضا در بازار تجارت کلان و خرد جهان شد.
وی ادامه داد: در دوران کروناا بعضی کالاها نایاب و دور از دسترس شدند، ولی بیشتر کالاها از اولویت سبد خرید خارج شدند که یا به دلیل عدم کاربرد در زمان زندگی در قرنطینه بوده است و یا تغییر سیاست گذاری هزینه کردی در افراد است، بخاطر اینکه در آمد منظم آنها در ریسک قرار گرفته و به همین دلیل با وسواس بیشتری هزینه خواهند کرد.
میرزایی یادآوری کرد: این رکود ایجاد شده منجر به کاهش فروش کالاها و در نتیجه پر شدن انبارهای تولید کارخانه هاست؛ در بعضی موارد چون کارخانه ها دچار توقف تولید شده اند باز هم شرایط مشابه است، به هر 2 دلیل کاهش تقاضا منجر به بهم خوردن توازن عرضه و تقاضا در مواد اولیه شده و به همین دلیل قیمت مواد اولیه بشدت سقوط کرده است.
وی گفت: حرکت دنیا به سمت این توقف به مثابه حالتی است که شما در حالت تماشای یک فیلم هستید و دکمه توقف را میزنید تا فیلم برای مدتی متوقف شود، این به معنی توقف کامل فیلم نیست ولی حالتی بلاتکلیف است که روند تولید، عرضه و تقاضا برای بسیاری از گروه های کالایی متوقف شده است.
وی افزود: در دوران کرونا محصولات تولید شده، خدمات و مواد اولیه از بین نرفته اند، بلکه همگی در انبارها متوقف شده اند تا روزی که دوباره این دکمه زده شود و چرخه فعالیت امتداد پیدا نماید. اما مانند یک فیلم اینترنتی، وقتی این دکمه بعد از توقف طولانی زده شود، ممکن است فیلم با کمی تاخیر و پارازیت به پخش مجدد برگردد.
وی یادآوری کرد: با اینکه در این دوران، هزینه برای زندگی صورت پذیرفته، ولی سود بسیاری از کسب و کارها از بین رفته و میزان نقدینگی مورد نیاز برای زندگی روزمره کم شده و سبدهای تقاضا حداقل تا مدت زیادی کاهش یافته است؛ در این مدت ضمن اینکه سرمایه کم شده، درآمد کاهش یافته، اما حداقل مصرف وجود داشته و زندگی در جریان است و این موضوع تمام معادلات شکل گرفته از اقتصاد رفتاری مشتریان و مصرف کنندگان را تحت تاثیر قرارداده و تغییر داده است.
میرزایی گفت: اقتصاد رفتاری بر مبنای اولویت بندی نیاز، برنامه های روزمره زندگی افراد، فرهنگ مصرف، عادات رفتاری، فرهنگ های اجتماعی و کنش های وسواسی نظافت، دغدغه های خرید و عواملی از این قبیل شکل می گیرد.
وی افزود: اتفاق مهم این است که بسیاری از آنها تغییر کرده اند و هنوز هم شکل ثابتی به خود نگرفته اند تا تغییرات آنها را بتوان مدل سازی کرد یا برای آن تعابیری را صورت داد و همین غیر قابل پیش بینی بودن رفتار، آینده کار را سخت تر می کند.
وی ادامه داد: البته مدل سازی هایی برای سناریوهای رفتاری صورت می گیرد، ولی اینقدر عوامل تصمیم گیری متعدد و گسترده است که نمی توان در رابطه با آنها قطعیتی را تایید کرد؛ در دنیا و اقتصاد پسا کرونا نمی توان به صورت قطعی گفت اقتصاد و آینده برندهای تجاری به کجا خواهد رفت، ولی به قطع می توان گفت معادلات اقتصاد رفتاری، عادات خرید و سهم سبدهای کالایی، نظام نقدینگی، سیستم عرضه و تقاضا، سیستم مدیریت منابع و جایگاه های امن و بازارهای برند ها دستخوش تغییر خواهد شد و همین موضوع سه اصل در کسب و کار را به ما برای توسعه اقتصاد یادآوری خواهد کرد.
وی گفت: در دوران کرونا هیچکدام از راهبردهای اقتصادی به صورت دائمی و ابدی جوابگو نخواهد بود و همیشه باید تعریف شرایط و برنامه های راهبردی را به روز کرد و این موضوع نیز به ما یادآوری می کند که بهبود مستمر و استراتژی های زنده، افسانه های کتاب های اقتصاد و مدیریت نبوده اند، بلکه ابزارهایی هستند که باید دائم مورد استفاده قرار گیرند.
وی تاکید کرد: برای حفظ برندها در شرایط مختلف رفتار برندها باید به روز شود و حتی کاربری، بسته بندی و بسیاری از شرایط آن ها تغییر پیدا کند. کسب و کارمان را باید همیشه با سیستم زمانه مورد بررسی قرار دهیم.
میرزایی خاطر نشان کرد: تغییرات بنیادی در دنیا می تواند موجب تغییرات کلان در اقتصاد شرکت و بنگاه های اقتصادی شود و به همین دلیل سیستم های پشتیبان، سرمایه بندی سبدی در گسترش و پلان های جایگزین یکی از کاربردی ترین اصول توسعه پایدار اقتصادی خواهد بود.
وی گفت: در فاصله ماه های آوریل تا ژوئن سال 2020 میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی دنیا با سرعتی که پیش از این در تاریخ سابقه نداشت، منقبض شد، اما حمایت های پولی و مالی که ارزشی افزون بر 10 هزار میلیارد دلار دارد، می تواند نویدبخش بازسازی سریع اقتصاد دنیا بعد از شروع دوباره فعالیت های اقتصادی باشد.
وی اظهار کرد: «راس واکر»، اقتصاددان ارشد مرکز مطالعات بازار ناتوست (Natwest) بر این باور است که دنیا در فصل دوم سال جاری افت نرخ رشد اقتصادی را تجربه خواهد کرد، ولی از فصل سوم مسیر بازسازی آغاز می شود و در فصل آخر ما شاهد وضعیتی عادی در اقتصاد دنیا خواهیم بود.
میرزایی گفت: شاید تحقق این سناریو در کشورهایی که میلیاردها دلار به اقتصاد تزریق کردند محتمل باشد، ولی به نظر نمیرسد دنیا بتواند این وضعیت را تجربه کند. در درجه اول اینکه همه دنیا به صورت همزمان بحران را پشت سر نمی گذارد و به طور همزمان فعالیت های اقتصادی آغاز نمیشود و دوم اینکه در بسیاری از کشورها که تجربه بحران های مختلف را داشته‌اند، برطرف شدن نگرانی مردم و بازگشت به عادات مصرفی و زندگی گذشته به زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین این سناریو را میتوان بسیار خوشبینانه دانست.
وی گفت: مایک برنبرگ، اقتصاددان ارشد مرکز مطالعات «فلوریان هنس» بر این باور است که بعد از تجربه افت شدید نرخ رشد اقتصادی دنیا در جریان همه گیری ویروس کرونا و تعطیلی گسترده فعالیتهای اقتصادی، پیش بینی میشود اقتصاد رشد تدریجی را در پیش بگیرد، یعنی با وجود باز شدن اقتصاد و فعالیت عادی کسب و کارها، مردم برای بازگشت به وضعیت عادی قبل از کرونا نیاز به صرف زمان بیشتری داشته باشند.
بازسازی اقتصاد جهانی کند و تدریجی خواهد بود
استاد اقتصاد دانشگاه پیام نور تبریز ادامه داد: در این وضعیت، روند بازسازی اقتصادی کند و تدریجی خواهد بود و ما شاهد ایجاد نموداری به عنوان نمودار رشد اقتصادی دنیا طی سالهای 2020 و 2021 خواهیم بود که شکلی شبیه نشانه «تیک» یعنی چیزی شبیه لوگوی شرکت نایک دارد، این وضعیت را می توان در تمام بحران های ایجاد شده در جریان همه گیری ها یا جنگ ها و قحطی ها مشاهده کرد.
میرزایی گفت: زیرا مردم برای حفظ سلامتی خود و خانواده خود در روزهای سخت بحران، عادات تازه های در خودشان ایجاد کرده اند و تا زمانی که ذهن آنها بپذیرد روزهای سخت و غیر قابل اعتماد پایان یافته است، زمان بیشتری مورد نیاز است.
وی گفت: ویروس کرونا به واقع کالبد اقتصاد بین المللی و اقتصاد کشور را مورد حمله جدی قرار داده و کاهش جهانی قیمت نفت و ادامه تحریم های فعلی علیه کشورمان در زمانی که بحران بیماری کرونا، اقتصاد را از مدار طبیعی خود خارج کرده، تبعاتی دارد.
وی اضافه کرد: روشن است که در شرایط فعلی پیش بینی بودجه کشور بر اساس قیمت نفت از امکان تحقیق پذیری کمتری برخوردار است و از طرفی شرایط تحریمی، روند صادرات غیر نفتی را نیز کاهش داده و به این 2 مورد فوق باید شاخص سهم رکود نسبی بنگاه ها و کسادی فعالیت های اقتصادی در حوزه بازار را نیز افزود که نتیجه آن، کاهش یافتن یکی از منابع درآمدی دولت یعنی مالیات شده است.
این استاد اقتصاد دانشگاه گفت: راهکاری که در این شرایط به نظر می رسد، فعالیت بنگاه های تجاری و اقتصادی در سطح خرد و کلان با هدف عرصه و تقاضا در اقتصاد کشور است که می تواند به عنوان یکی از مناسبترین و سریعترین شیوه های بهبود مورد استفاده قرار گیرد.
وی افزود: رعایت بهداشت و مجازی شدن تمام کارها از جمله تدریس و خرید. شروع به کار مراکز تولیدی با امکان سنجی پروتکل های بهداشتی، چاره مواجهه با شرایط کرونایی است؛ من از اول هم تعطیلی را درمان بیماری نمی دانستم، باید مردم آن را بشناسند و پروتکل را به کار ببرند و الا تعطیلی اصلا به نفع نیست. کم کردن تراکم کاری راهبرانه تر است.
وی یادآوری کرد: اقدامات در جهت آگاهی بیشتر مردم ازخطرات ویروس و اقدامات پیشگیرانه مناسب، کنترل وضعیت سلامتی خود و اعلام وضعیت به یک سامانه متمرکز وابسته به وزارت بهداشت کشور جهت پایش و بهره برداری از دیگر ضروریات زندگی در روزهای کرونایی است.
استاد اقتصاد دانشگاه پیام نور تبریز گفت: حضور دولت تنها راه آماده کردن بیشتر ایران در حوزه اقتصاد است، وقتی دولت توانایی جا به جا کردن کوه ها را دارد، قطعا می تواند تصمیم ساز منظمی باشد؛ وقتی هر کس به نوبه خود یک پیشنهاد مطرح کند، چون که فراگیر نمی شود، عملی هم نیست، به طور قطع نتیج های جز شکست نخواهد داشت.
وی افزود: زمانی که دولت به عنوان یک مرجع قدرتمند وارد تصمیم گیری شود، می تواند نظم و فراگیری ایجاد کند؛ تصمیم هایی مثل ایجاد یک زندگی مجازی برای تمام مردم و برپا داشتن مشاغل خدماتی حتی در شرایط کرونا.
*س_برچسب‌ها_س*