استخراج ژنوم کرونا در پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی

دکتر محمدرضا صادقی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به طرح تولید جنین در گاوهای نژاد برتر گفت: هدف و رسالت اصلی جهاد دانشگاهی این است که یک پژوهش را تا انتها دنبال و فناوری آن را تثبیت کند و به صورت یک خدمت در اختیار آحاد جامعه قرار دهد. ما چنین رویکردی را در پروژه تولید جنین از گاوهای نژاد برتر عینیت بخشیدیم که یکی از طرح‌های برتر پژوهشگاه ابن‌سینا در سال گذشته بود. این طرح با موفقیت، مسیر تبدیل شدن به فناوری را طی کرده است و برای طی شدن زنجیره ایجاد ارزش افزوده، فناوری تولید جنین از گاوهای نژاد ممتاز به صورت یک شرکت دانش‌بنیان با مشارکت سازمان اوقاف و امور خیریه کار خود را آغاز کرده است.

وی با بیان این که این فناوری به قیمت ده میلیارد تومان به سازمان اوقاف و امور خیریه فروخته شده است، گفت: در حال حاضر شرکتی با سرمایه چهل میلیارد تومان ایجاد شده است و هدف از راه‌اندازی این شرکت تولید گوساله‌های ممتاز از این نژادهای برتر و ارائه آن به دامداران سراسر کشور است.

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی در ادامه افزود: این شرکت به ثبت رسیده و با هماهنگی با سازمان اوقاف، زمینی به مساحت 420 هکتار در اختیار آن قرار گرفته است تا بتواند یک دامداری پنج هزار رأسی را ایجاد کند. در این دامداری، هزار رأس دام مولد و همچنین، چهار هزار رأس دامی برای انتقال جنین‌های تولیدشده نگهداری می‌شوند تا در نهایت، گوساله‌های ممتاز تولید شده در اختیار صنعت دامپروری کشور قرار گیرد.

تولید و تکثیر نژادهای اصلاح شده شتر و گاومیش در دستور کار

صادقی درباره یکی دیگر از طرح‌های محققان پژوهشگاه ابن‌سینا گفت: با توجه به موفقیت طرح تولید جنین از گاوهای نژاد ممتاز، پروژه دیگر پژوهشگاه مربوط به فناوری تولید و تکثیر نژادهای اصلاح‌شده شتر است. با توجه به شرایط اقلیمی و این که بخش اعظمی از کشور ما را نقاط خشک، نیمه‌خشک و بیابانی تشکیل می‌دهد و همچنین، محدودیت‌هایی که در تأمین نهاده‌های دامی به ویژه دام سنگین یعنی گاو وجود دارد، یک مزیت نسبی در کشور در زمینه پرورش شتر وجود دارد. بنابراین، در نظر داریم همین فناوری را در تولید و تکثیر نژادهای اصلاح‌شده شتر و گاومیش هم به‌کار ببریم و هدف نهایی این است که بتوانیم با ایجاد صرفه در پرورش شتر، این صنعت را در بسیاری از نقاط بیابانی، خشک و نیمه‌خشک کشور رواج دهیم.

جزئیات راه‌اندازی بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی

عضو کمیته اخلاق در پژوهش‌های علوم پزشکی، یکی دیگر از طرح‌های پژوهشگاه ابن‌سینا را راه‌اندازی بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی برشمرد و گفت: یکی دیگر از طرح‌هایی که از چندین سال قبل در پژوهشگاه ابن‌سینا آغاز شده بود و خوشبختانه در ابتدای سال جاری نتیجه‌بخش بود، پروژه سلول‌درمانی با استفاده از سلول‌های بنیادی خون قاعدگی بود. البته، در دیگر بخش‌های جهاد دانشگاهی نیز پژوهش‌هایی در حوزه سلول‌درمانی در حال انجام است، اما فعالیت‌های پژوهشگران ما بر سلول‌های بنیادی حاصل از خون قاعدگی متمرکز بود تا بتوانیم از این سلول‌ها در درمان ناباروری و حفظ باروری استفاده کنیم.

صادقی در ادامه افزود: پس از انجام تحقیقات بسیار و با اخذ مجوز سازمان غذا و دارو، طرح استفاده از سلول‌های بنیادی برای حفظ قدرت باروری افراد، توانست مراحل نهایی خود را طی کند و در نهایت مجوز تأسیس بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی گرفته شد. این بانک در مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا تأسیس شده است و خانم‌هایی که در سنین باروری 25 تا 40 سال قرار دارند، می‌توانند با مراجعه به این مرکز، سلول‌های مشتق از خون قاعدگی را برای کاربردهای آتی ذخیره کنند.

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی با اشاره به این که این سلول‌ها در تقویت توان باروری و پیشگیری از سقط جنین کاربرد دارند، گفت: اگرچه اکنون سلول‌های بنیادی خون قاعدگی در حوزه باروری کاربرد دارند، اما پژوهش‌ها درباره کاربردهای دیگر این سلول‌ها در حال انجام است و خانم‌ها می‌توانند با ذخیره‌سازی این سلول‌ها در بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی‌، شانس خود را برای استفاده از این سلول‌ها در درمان دیگر بیماری‌ها در آینده حفظ کنند.

وی در خصوص مزایای خون قاعدگی نسبت به دیگر منابع سلول‌های بنیادی گفت: در مقایسه با منابعی همچون مغز استخوان یا خون بند ناف، دسترسی به سلول‌های خون قاعدگی آسان‌تر است چرا که استخراج سلول‌های بنیادی از مغز استخوان روندی تهاجمی و پرهزینه است و دسترسی به سلول‌های خون بند ناف هم فقط یک بار و در بدو تولد امکان‌پذیر است. اما خون قاعدگی به عنوان یک منبع سلول‌های بنیادی، هم تجدیدپذیر است و هر ماه امکان دسترسی به آن وجود دارد، هم نمونه‌گیری آن مستلزم انجام عمل تهاجمی یا تحمیل درد و رنج به نمونه‌دهنده نیست.

صادقی با بیان این که بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی به صورت یک کلینیک در مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا مشغول ارائه خدمات است، افزود: خانم‌هایی که داوطلب ذخیره‌سازی این سلول‌ها هستند، با مراجعه به این کلینیک و پس از معاینات اولیه و تخصصی در صورت احراز شرایط، می‌توانند سلول‌های بنیادی خود را برای آینده ذخیره کنند. همانطور که اشاره شد، این پروژه تمام مجوزهای لازم را از سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت دریافت کرده و به‌عنوان یکی از طرح‌های برگزیده این وزارتخانه معرفی شده است.

اقدامات پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی در راستای مقابله با کرونا

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی درباره اقدامات این پژوهشگاه درباره مقابله با کرونا گفت: یکی دیگر از طرح‌های شاخص ما در یک سال گذشته، این بود که همزمان با شیوع کرونا، پژوهشگران ما آزمایشگاه تشخیص کرونا با روش مولکولی را تأسیس کردند. روش استاندارد و مورد تأیید برای تشخیص کرونا، استفاده از روش مولکولی PCR است که نیاز به تجهیزات، تخصص و نیروی تخصصی ماهر دارد. از ابتدای شیوع این بیماری در اسفند سال 98 تأسیس این آزمایشگاه در برنامه کاری مجموعه قرار گرفت و از ابتدای سال 99 پذیرش بیماران آغاز شد و اکنون این آزمایشگاه یکی از آزمایشگاه‌های پرکار مجموعه آزمایشگاه‌های تشخیص کرونا در شهر تهران است. در برخی از روزها نزدیک 1000 نمونه از مراکز تشخیصی مختلف وابسته به مراکز دانشگاهی و مراکز خصوصی به آزمایشگاه تشخیص کرونای ابن‌سینا ارسال می‌شود و در کمتر از 24 ساعت جواب تست‌ها آماده می‌شود.

صادقی ادامه داد: دقت و کیفیت ارائه خدمت باعث شده است که با تمام ظرفیت بتوانیم نمونه‌های مختلف را از سطح شهر جمع‌آوری کنیم. در عین حال، همکاران پژوهشگر ما از روزهای ابتدایی اسفند سال 98 توانستند آنتی‌ژن‌های پروتئینی این ویروس را با استفاده از روش‌های مولکولی و استخراج ژنوم این ویروس، تولید کنند. پروتئین های ویروس در تولید کیت‌های تشخیصی و طراحی واکسن کاربرد دارند. پس از طی مراحل مختلف تأیید کیفیت، اکنون پژوهشگاه ابن‌سینا این آنتی‌ژن‌ها را برای شرکت‌هایی که کیت‌های تشخیص کرونا به روش سرولوژی تولید می‌کنند، تأمین می‌کند.

وی افزود: بسیاری از شرکت‌هایی که در کشور وجود دارند در حال حاضر مشغول تولید کیت تشخیص ابتلا به ویروس کرونا با روش سرولوژی هستند. برخی از این شرکت‌ها محصول تولیدی خود را به خارج از کشور صادر می‌کنند. ما به بسیاری از این شرکت‌ها اعلام کردیم که آمادگی تولید آنتی‌ژن موردنیاز ساخت این کیت‌ها را داریم و برخی از این شرکت‌ها از آنتی‌ژن تولیدشده در پژوهشگاه ابن‌سینا استفاده می‌کنند.

دکتر صادقی در ادامه بیان کرد: محققان پژوهشگاه ابن سینا افزون بر تولید آنتی‌ژن، برای تولید و طراحی این کیت‌ها با استفاده از آنتی‌ژن‌ها هم اقدام کرده‌اند که پس از طی مراحل نهایی و اخذ مجوزهای لازم از وزارت بهداشت، می‌تواند به عنوان یکی از محصولاتی که در پژوهشگاه ابن‌سینا ساخته شده است، در اختیار هموطنان قرار بگیرد.

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی درباره برنامه‌های آتی این پژوهشگاه گفت: از آنجا که ممکن است ویروس کرونا به این زودی از جامعه حذف نشود، مجموعه همکاران ما در پژوهشکده آنتی‌بادی مونوکلونال باید در خصوص فعالیت‌های تشخیصی و درمانی کرونا تمهیداتی بیندیشند. تمرکز بخشی از همکاران ما بر تحقیقات مربوط به تشخیص و درمان کرونا خواهد بود و بخشی دیگر نیز با توجه به اعمال تحریم‌ها بر طراحی و ساخت ملزومات موردنیاز برای تشخیص بیماری‌ها متمرکز شده‌اند.

صادقی درباره یکی دیگر از طرح‌های در دست تحقیق پژوهشگاه ابن‌سینا توضیح داد: فعالیت دیگری که در سال جاری به نتیجه خواهد رسید، تولید نوعی زخم‌پوش برای زخم‌های عفونی و غیرعفونی با استفاده از فناوری نانو است که محققان پژوهشکده نانو بیوتکنولوژی تولید آن را در دستور کار داشتند. امیدواریم تا پایان سال جاری مجوزهای لازم برای این محصول گرفته شود. ترجیح ما این است که این محصولات با مشارکت شرکت‌های داروسازی وارد بازار شود و در اختیار هموطنان قرار بگیرد.

لزوم حفظ نیروهای جوان و مستعد در کشور

رئیس پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که استفاده از نیروهای توانمند در سطح کشور، ارتباط منسجم با دانشگاه و بهره‌گیری از نیروهای جوان و خودباوری از عوامل موفقیت جهاد دانشگاهی در چهل سال گذشته به شمار می‌رود، گفت: در عمل نیز نشان داده شده است که اگر برای جوانان نخبه‌ای که در کشور حضور دارند، شرایطی مطلوب و سازنده را فراهم کنیم، بسیاری از محصولات وارداتی به دست همین جوانان توانمند در داخل کشور تولید می‌شود. یکی از موفقیت‌های جهاد دانشگاهی اعتماد به نسل جوان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است تا بتوانند توانمندی‌های بالقوه را بالفعل کنند. مسئولان و مدیران کشور باید به نسل جوانی که در جهاد دانشگاهی و مراکز دیگر مشغول فعالیت هستند، اعتماد کنند.

صادقی با بیان این که جهاد دانشگاهی نیز محصول اعتماد مسئولان نظام در ابتدای انقلاب به فارغ‌التحصیلان جوان دانشگاهی است، افزود: ان‌شاءالله جهاد دانشگاهی بتواند با همین قدرت و حمایت، پرتوان پیش رود و جوانان مستعد دانشگاهی را که گاها مشغول مهاجرت هستند، جذب کند و زمینه شکوفایی آنها را در داخل کشور فراهم کنند. این جوانان سرمایه‌های کشور هستند و ما متأسفانه با عدم توجه برخی از مسئولان از حفظ منابع انسانی غافل شده‌ایم و داریم نیروهای جوان و مستعد خود را از دست می‌دهیم. تحریم و مسائل اقتصادی هم بهانه‌ای شده است تا شرایطی شکل بگیرد که این جوانان از کشور خارج شوند و ثمره تلاش و زحمت سیستم آموزش و ماهر کشور، در کشورهای دیگر به بار بنشیند. بنابراین، بیش از هر چیز حفظ و اعتماد به سرمایه‌های انسانی گرانبهای کشور و بهینه‌سازی شرایط برای کار و پژوهش ایشان برای گذر از بحران‌های موجود ضروری است.

انتهای پیام