استکبارستیزی نقطه روشن و مشترک حوزه قم و نجف است

حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد رهدار، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع)، در گفت‌وگو با گروه حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم درباره فتوای اخیر مراجع عراق در پاسخ به تهدید رهبر معظم انقلاب توسط رئیس‌جمهور آمریکا با وجود سال‌ها تلاش دشمنان اسلام برای القای دوگانگی میان حوزه‌های علمیه قم و نجف، گفت: در سطح مبانی و رویکردهای استنباط احکام، تا حدی اختلاف بین مکتب نجف و قم از قدیم وجود داشته اما این اختلاف نه‌تنها نقص نیست بلکه موجه و مفید نیز هست و اصولاً اقتضای اجتهاد است زیرا مجتهد نمی‌تواند تقلید کند.

وی افزود: عده‌ای هم در میان مسلمانان و هم در غرب تلاش کردند این اختلاف طبیعی در رویکردهای استنباط را به دلالت‌های سیاسی بکشانند و بگویند دو مکتب قم و نجف، سیاسی هستند که رویکردهای متضادشان در روش‌های استنباط نیز اثر گذاشته است در حالی که دقیقاً عکس این است و تفاوت در رویکردها و استنباط، دلالت‌هایی را در حوزه سیاسی ایجاد کرده؛ واقعیت این است که حوزه نجف و قم در مبانی دینی خود اشتراکاتی دارند که در اصول و جهت‌گیری سیاسی نتایج مشترکی برایشان ایجاد می‌کند.

فتوای مراجع نجف در حمایت از رهبری؛ خط بطلانی بر اختلاف سیاسی حوزه قم و نجف

رئیس مؤسسه مطالعاتی تحقیقاتی فتوح اندیشه با تأکید بر اینکه تاریخ نشان داده است هر دو حوزه در اصول سیاسی همچون ضرورت مبارزه با استکبار جهانی و دول استعمارگر، رژیم صهیونیستی و جریان‌های انحرافی مثل تکفیری‌ها هیچ اختلافی ندارند، یادآور شد: ادعای اختلاف سیاسی میان حوزه‌های نجف و قم غیرموجه و غیرکارشناسی است؛ خصوصاً فتوای اخیر مراجع نجف در دفاع از شأن رهبری و ولی جامعه اسلامی، ضمن آنکه این دست شبهات را کنار زد، خود سندی بود بر مبانی و دغدغه‌های مشترک بسیار میان این دو حوزه؛ هر چند برای غیرمغرضان بر اساس شناختی که از مبانی فقهی کلامی حوزه نجف دارند، این دست فتاوا طبیعی و حتی مورد انتظار است.

استعمار کاملاً به جایگاه مرجعیت شیعه در جهان اسلام وقوف دارد

رهدار پیرامون نقش مرجعیت در جنگ تحمیلی اخیر علیه کشورمان به روایتی تاریخی اشاره و تصریح‌کرد: شهید مدرس بعد از ماجرای فتوای تنباکو، به سامرا نزد استادش میرزای شیرازی رفت و از استقبال مردم از فتوای او و شکست توطئه دشمن گفت اما میرزا گریه می‌کند. وقتی شهید مدرس علت آن را پرسید، میرزا گفت گریه‌ام برای همین است که از حالا دشمنان با حساسیت بیشتری جایگاه مرجعیت شیعی را دنبال می‌کنند و برای آن نقشه می‌کشند؛ چنانکه 15 سال بعد از نهضت مشروطه همین طور شد.

وی افزود: بنابراین جریان استعمار غرب از سال‌ها قبل به جایگاه مرجعیت شیعه در جهان اسلام وقوف دارد و بارها شاهد بوده که ورود به‌هنگام یک مرجع تقلید با یک حکم یا فتوا، کلی از برنامه‌هایش را به‌هم زده و بنیاد منافعش را بر باد داده است؛ به‌ویژه انقلاب اسلامی ایران که جایگاه این منصب را در اوج نشان داد و خنثی‌کننده پروژه‌های چندین ساله و چند میلیارد دلاری دشمن بود؛ پس از آن نیز امام راحل و رهبر معظم انقلاب به اعتراف خود غرب، بسیاری از کلان‌پروژه‌های استعمار را به‌هم زدند از جمله در جنگ تحمیلی اخیر صهیونیست‌ها که جهان شاهد بود چطور یک فقیه شیعه با درایت و مبتنی بر مبانی اصیل دینی خود توانست مقابل هجمه و توطئه سنگین آمریکایی اسرائیلی، کشور خود را با عزت پیش ببرد ولو اینکه شخصاً مورد تهدید قرار گیرد؛ از این رو حساسیت دشمن نسبت به مرجعیت و تمرکز روی ضربه زدن به آن امری طبیعی است.

جنبش‌های اجتماعی مسلمانان همواره برگرفته از فتاوای فقهی بوده است 

رهدار درباره فتاوی آیات عظام سیستانی، مکارم و نوری همدانی در این برهه حساس و نقش آن در تبیین ظرفیت مکتب فقهی شیعه گفت: دست‌کم حرکات اجتماعی اصیل شیعه در عقبه تاریخی ما، همه مسبوق به فتوای مرجعیت و فقها بوده است؛ به خصوص جنبش‌های اجتماعی که ممکن بوده به جنگ و خونریزی منتهی شود. شیعه و اهل سنت به‌دلیل التزام به مبانی دینی، این سطح از کنش و تقابل را حتماً با فتوای فقیه انجام می‌دهد و دغدغه انتساب جریان‌های اجتماعی به مبانی دینی و احکام شرعی را دارد؛ فتوای آیات عظام سیستانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی نسبت به‌ضرورت دفاع از شأن ولایت فقیه نیز در همین راستا بود که جایگاه رهبری را به‌عنوان حبل متصلی می‌بینند که کل ظرفیت‌های پراکنده جامعه در ذیل او به وحدت می‌رسد.

رئیس مؤسسه مطالعاتی تحقیقاتی فتوح اندیشه خاطرنشان کرد: این دست فتاوای فقهی نشان‌می‌دهد اولاً فقه، توان اداره اجتماع انسانی را دارد، دوماً فقهای ما فقه را از طریق مکانیزم اجتهاد، چنان پویا نگاه می‌دارند که آخرین دستاوردهای فقهی همواره قابلیت تطبیق بر آخرین تحولات جامعه و نیازهای مسلمین را داشته‌باشد؛ فقه پویا سر صحنه جامعه حضور دارد و نیازهایش را هم رصد و هم حل می‌کند. فتاوای به‌موقع مراجع تقلید در جنگ تحمیلی اخیر نشان داد مراجع ما با وجود کهولت سن، کاملاً بر تحولات زمانه خود سوار هستند و زمان‌شناسی دارند و البته از مرجعیت جز این هم انتظار نمی‌رود زیرا مرجع به‌عنوان محل رجوع مردم و حکمرانی، کسی است که زمان‌شناس بوده و بتواند مسائل و مشکلات را حل کند. پیام رهبر معظم انقلاب به همایش صدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه نیز بر همین پیشرو بودن حوزه علمیه و فرزند زمانه بودن آن تأکید داشت.

خبرنگار: زهرا شریعتی