اشتباه بزرگ محمود احمدی نژاد / ماجرای بورس نفت کیش چه بود؟
اقتصادنیوز: محمود خاقانی مدیرکل پیشین وزارت نفت و کارشناس انرژی به اقتصادنیوز می گوید: «اگر با مردم صادقانه بحث افزایش قیمت بنزین را مطرح کنیم و مافیا و دولت پنهان را افشا کنیم، مردم با دولت همراهی می کنند. برای افزایش قیمت بنزین حداقل به یک سال فرهنگ سازی نیاز داریم که با مردم حرف بزنیم.»
به گزارش اقتصادنیوز، رئیس جمهور و دولتمردان گرچه از ضرورت افزایش قیمت بنزین سخن می گویند اما دولت طی هفته های اخیر بارها تاکید کرده است که فعلا برنامه ای برای افزایش قیمت حامل های انرژی ندارد.
از سوی دیگر کارشناسان و تحلیلگران افزایش قیمت بنزین را امری ناگزیر می دانند و تاکید دارند دولت باید با مردم شفاف و صریح درباره ضرورت ورود به این اقدام حرف بزند تا جلوی موج اعتراضات گرفته شود.
خبر مرتبط افزایش قیمت بنزین از نگاه دو عضو اتاق ایران | نجفی: یک ضرورت است، باید پلکانی بالا رود | صالحی: با شیب ملایم افزایش یابداقتصادنیوز: 2 عضو اتاق ایران بر این باورند که پیش از آنکه قیمت بنزین افزایش یابد، دولت باید علت و زمان آن را به مردم اعلام کند. در این میان بسته های حمایتی غیرنقدی نیز باید برای آنها در نظر گرفته شود.
محمود خاقانی مدیرکل پیشین وزارت نفت و کارشناس انرژی به اقتصادنیوز می گوید: «اگر با مردم صادقانه بحث افزایش قیمت بنزین را مطرح کنیم و مافیا و دولت پنهان را افشا کنیم، مردم با دولت همراهی می کنند. برای افزایش قیمت بنزین حداقل به یک سال فرهنگ سازی نیاز داریم که با مردم حرف بزنیم.»
او روایت هایی جذاب از تصمیمات دولت اصلاحات برای اصلاح قیمت بنزین را روایت می کند، تصمیمی که مجلس هفتم با مصوبه تثبیت قیمت ها جلوی آن را گرفت.
ماجرای بورس بین المللی نفت کیش و سکه انرژی از دیگر روایت های این مقام نفتی سابق است.
گفتگوی اقتصادنیوز را با محمود خاقانی می خوانید.
*****
*آقای خاقانی! از نگاه شما مدل افزایش قیمت بنزین برای جلوگیری از شوک اقتصادی و اعتراض اجتماعی چگونه باید باشد؟
در وزارت نفت دولت هفتم و هشتم یک گروه کارشناسی برای اصلاح قیمت بنزین تشکیل شد. در این کارگروه حتی شرکت بهینه سازی مصرف سوخت تاسیس شد و در همین حال، یک مطالعه‌ای انجام شد. این مطالعه توسط یک گروه ایرانی وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار با همکاری سازمان عمران کیش، بنیاد مستضعفان آن زمان، صندوق های بازنشستگی، پس انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت انجام شد. آنها به این فکر افتادند و مطالعاتی انجام دادند مبنی بر اینکه نمی توانیم قیمت سوخت را با این رقم عرضه کنیم، چون در آن زمان، 20 سال آینده یعنی امروز را نگاه می کردیم.
این موضوع در برنامه چهارم توسعه مطرح شد که ما باید سالانه درصدی از قیمت فرآورده های نفتی و برق را افزایش دهیم. با آن درصدی که قرار بود افزایش یابد، یارانه های سوخت حذف می شد و در مقابل این یارانه ها به بخش های مولد اقتصاد کشور مثل حمل و نقل عمومی، کشاورزی، بهداشت و درمان و آموزش و پرورش هدایت می شد.
قرار بود بورس بین المللی نفت ایران در کیش راه اندازی شود اما...
این موضوع در آخرین بودجه دولت هشتم هم آمده بود، اما مجلس هفتم جلوی آن را گرفت و اجازه نداد. بنابراین تحت عنوان تثبیت قیمت ها، قیمت بنزین را ثابت نگه داشت. حتی رئیس مجلس هفتم به مردم گفت: «ما به شما عیدی دادیم، حالا بروید مسافرت.» یعنی بروید بنزین را بسوزانید.
در مطالعه ای که انجام داده بودیم، بحث این بود که بورس بین المللی نفت ایران در جزیره کیش راه اندازی کنیم. همزمان، معاوضه نفت خام را هم در حوزه دریای خزر شروع کرده بودیم و در خلیج فارس، این نفت را می فروختیم. بنابراین می شد سوخت نفتی را که از حوزه دریای خزر می گیریم و در پالایشگاه کشور پالایش می کنیم، به بازار داخلی و در بورس بین المللی نفت ایران در جزیره کیش و در قالب فرآورده های نفتی مثل بنزین، گازوئیل و غیره با ریال ایران، تجارت کنیم و مردم هم آنجا خرید و فروش کنند.
بعد هم به تدریج، سهام بخش های پایین دستی صنعت نفت مثل پتروشیمی ها، پالایشگاه ها و نیروگاه ها را در همان بورس می بریم و به نوعی سهام شان را به مردم می فروشیم. در نتیجه مردم خودشان می آمدند و می گفتند چرا بنزین ارزان است؟ چون سودشان را در سود سهام پالایشگاه ها و پتروشیمی ها به دست می آوردند.
خبر مرتبط افزایش قیمت بنزین در پساماشه جدی است؟ | صادقی مجرد: بخش خصوصی از واردات بنزین سوپر استقبال میکندسکه انرژی را برای حذف دلار از معاملات انرژی تعریف کردیم
ما یک تئوری دیگر هم تحت عنوان «سکه انرژی» تعریف کردیم و گفتیم دلار را از معاملات انرژی حذف کنیم. ارزش حرارتی انرژی را که اصطلاحاً به آن BTU می گوییم، مورد محک قرار دهیم که در معاوضه نفت و گاز طبیعی با برق ارمنستان، گاز با گاز در جمهوری آذربایجان و در ترکمنستان، معاوضه نفت با نفت را مد نظر قرار دادیم تا دلار در معاملات انرژی حذف شود. به این ترتیب در معاملات انرژی، ریال تقویت می شود، چون ریال به مخازن غنی گاز ما وصل می شود.
ماجرای بورس کیش و دولت احمدی نژاد
*چه کسانی مبتکر این طرح بودند؟ چرا اصلا اجرایی نشد؟
آقای عبده تبریزی که آن موقع رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار بود، بیژن زنگنه وزیر وقت نفت و مرحوم نوربخش مبتکر این موضوع بودند. مرحوم نوربخش می گفت: «من نمی توانم اجازه بدهم نرخ برابری ریال در برابر دلار سقوط کند. ما یک کشور واردکننده هستیم و آن وقت تورم غیرقابل کنترل می شود». اتفاقا پیش بینی او درست از آب درآمد. در آن زمان، مقاله هایی نوشتند که اگر بورس کیش راه اندازی شود خطرش از برنامه هسته ای ایران برای دلار آمریکا خطرناک تر است.
در خرداد یا قبل از اردیبهشت ماه سال 1384 این بورس ثبت و آماده بهره برداری بود. حتی وزیر اقتصاد و وزیر نفت دولت نهم این بورس را افتتاح کردند ولی بعد آرام آرام آن را جمع کردند و بورس انرژی را راه انداختند که دنبال نفت خام بروند. چرا؟ برای اینکه سود نفت خام بالا بود.
مطالعاتی که درباره بورس انجام شد الان باید در سازمان عمران کیش، صندوق های بازنشستگی، پس انداز و رفاه کارکنان صنعت نفت و بنیاد مستضعفان موجود باشد، چون این سازمان ها سهام دار اولیه آن بورس بودند. بعد ما آمدیم این قضیه را توسعه دادیم حتی در دولت یازدهم و دوازدهم هم مطرح شد که اعتباری را به مردم تحت عنوان «اعتبار انرژی» بدهیم، یعنی بیاییم خزانه داری انرژی تولید و بعد اعتبارهایی را تولید کنیم. البته باید آن خزانه داری انرژی مراقبت کند که پالایشگاه ها و نیروگاه ها بیشتر از ظرفیت شان از این اعتبارنامه ها منتشر نکنند و بعد این را مثل پول در اقتصاد رایج کنیم.
به این معنا که مثلاً این اعتبارنامه می شد 10 کیلووات‌ساعت یا 50 کیلووات‌ساعت برق یا 100 لیتر بنزین و گازوئیل می شد. بعد آن وقت، مردم شروع به صرفه جویی در مصرف برق می کردند. نه اینکه برق مجانی به مردم بدهیم بلکه به مردم پیش فروش می کردیم. مردم هم به جای دلار و سکه، این اعتبارنامه ها را می خریدند و بعد هم که می خواستند پول برق و بنزین بدهند با این اعتبارنامه ها پرداخت می کردند.
با مردم درباره قیمت بنزین و دولت پنهان حرف بزنیم
فاجعه ای که امروز در صنعت نفت با آن گریبانگیریم، فاجعه ای بود که ونزوئلا قبل از روی کار آمدن چاوز با آن دست به گریبان بود. اگر دولت چهاردهم می خواهد مسئله بهای انرژی را حل کند که واقعا هم نمی تواند همینطور به بنزین، یارانه بدهد باید با مردم حرف بزند و متقاعدشان کند. مجلس یازدهم و دوازدهم چطور انواع مالیات وضع کردند؟ اگر دولت می آمد در پمپ بنزین، مالیات بر آلودگی هوا وضع می کرد یعنی هر کسی بیشتر بنزین مصرف می کند باید به خاطر آلودگی هوا هم بیشتر پول بنزین بدهد؛ بعد از محل این درآمد حمل و نقل عمومی را توسعه می داد.
خبر مرتبط بازار داغ شایعات بنزینی | کوثری: بنزین برای صاحبان چند خودرو گران شوداگر با مردم صادقانه مطرح کنیم و مافیا و دولت پنهان را افشا کنیم، مردم با دولت همراهی می کنند. کما اینکه مردم در جنگ 12 روزه کشور را حفظ کردند. برای افزایش قیمت بنزین حداقل به یک سال فرهنگ سازی نیاز داریم که با مردم حرف بزنیم.
اگر پالایشگاه ها را خصوصی می کردیم...
ما الان به اقتصاد پاکستان، افغانستان حتی امارات و ترکیه کمک می کنیم. اگر دومرتبه سهام پالایشگاه ها را خصوصی می کردیم و به صورت واقعی به مردم می فروختیم و به جای پرداخت این یارانه ماهانه سود پالایشگاه می گرفتند، هم سود پالایشگاه بالا می رفت، هم مصرف داخلی بنزین پایین می آمد و البته میزان قاچاق بنزین هم کمتر می شد حتی در مقابل صادرات هم بالا می رفت.
* در مسیر افزایش قیمت بنزین بخش خصوصی چه کمکی می تواند بکند؟
به غیر از ترکیه، در منطقه ای زندگی می کنیم که بخش خصوصی نداریم. حتی در قزاقستان، ترکمنستان، امارات، عربستان و کویت هم بخش خصوصی واقعی ندارند. در پاکستان بیشترین قدرت را ارتش دارد.
در ایران اصلا بخش خصوصی وجود ندارد. 70 درصد صنایع و تجارت عمده ایران در اختیار چند نهاد است. به آن معنا بازار سهام هم نداریم. در ایران و منطقه به این دلیل، رشد اقتصادی قابل توجه نداریم چون بخش خصوصی نداریم.
همچنین بخوانید- موضع دولت درباره تشکیل اتاق وضعیت عفاف و حجاب
- رالی بازارها و تورم؛ «طلای 18عیار» صدرنشین شد / بانک مرکزی ایران چقدر ذخیره طلا دارد؟
- 500 میلیون تومان؛ هزینه هر طلاق برای دولت / معاون نهاد رهبری در دانشگاه‌ها: سالانه 100 هزار میلیارد تومان خسارت ناشی از طلاق به کشور تحمیل می‌شود
- افزایش قیمت بنزین در پساماشه جدی است؟ | صادقی مجرد: بخش خصوصی از واردات بنزین سوپر استقبال می‌کند
