اما و اگرهای دریافت مالیات از سود سپرده های بانکی / در 84 کشور از سود بانکی مالیات می‌گیرند
موضوع مالیات بر سود سپرده‌های بانکی اشخاص حقوقی از جمله موارد چالش برانگیز در بودجه سال 1401 بود. به گفته برخی کارشناسان لازمه موفقیت مالیات بر سود سپرده‌های بانکی اجرای صحیح مالیات برعایدی سرمایه است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بحث مالیات بر سود سپرده‌های بانکی اشخاص حقوقی در بودجه سال 1401 مطرح شد اما براساس پیگیری‌های بعدی که صورت گرفت، در عمل شاهد اجرای این مالیات نبودیم.
نظرات متفاوتی در خصوص این مالیات و تاثیراتی که می‌تواند بر سپرده‌های کلان بانکی وجود دارد. برخی معتقد هستند که با توجه به تورم بالا در صورتی که چنین مالیاتی وضع شود ممکن است به محرکی برای خروج پول از بانک‌ها و ایجاد نوسان در بازارهای دیگر منجر شود. در همین رابطه جلسه‌ای با محوریت اندیشکده اقتصاد مقاومتی در چارچوب نظام مالیاتی عادلانه و هوشمند با حضور مودیران و کارشناسان اقتصادی برگزار شده است.
67کشوردنیاازسودسپرده‌هایبانکیمالیاتمجزااخذمی‌کنند
جعفرمهدیزادهمدیرکلاقتصادیبانکمرکزی، درایننشستضمناشارهبهاهمیتاتکاءدرآمدهایدولتبهمالیاتبهجایدرآمدهاینفتیگفت: مادربانکمرکزیهموارهتاکیدداشتیمکهدولتبودجهخودراازطریقدرآمدهایمالیاتیتامینکندوبهدرآمدهایناپایداروابستهنباشد. یکیازپایه‌هایمالیاتیکهدراینزمینهاهمیتدارد، پایهمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیاستکهدردیگرکشورهانیزسابقهدارد. براساسبررسیماکشورهایمختلفبرحسبشرایطاقتصادیونظاممالیاتی، اخذمالیاتازسودسپرده‌هایبانکیرادردستورکارقرارداده‌اندودرواقع67کشوراینپایهمالیاتیرااخذمی‌کنند.
ویدرخصوصمزایایاخذاینپایهمالیاتیگفت: افزایشدرآمدهایدولت، بهبودعدالتمالیاتیوسوقدادنسرمایه‌هایشرکت‌هابهسمتسرمایه‌گذاریمنابعبهجایسپرده‌گذاری، ازجملهاهدافیاستکهبرایاینپایهمالیاتیدرنظرگرفتهشدهاست. بهطورخاصمقایسهسودحاصلازسپرده‌گذاریبانکیباسودحاصلازفعالیت‌هایتولیدیمطرحاستکهعدمدریافتمالیاتازاولیباعدالتمالیاتیهمخوانیندارد.
چالش‌هایمهماعمالمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکی
مهدیزادهضمناشارهبهچالش‌هایاخذمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیافزود: یکمسئلهدرزمینهاخذمالیاتازسودسپرده‌هایبانکی، منفیبودننرخسودحقیقیاستکهانگیزهسپرده‌گذاریراکممی‌کندوبهتعبیریبهعنوانیکمالیاتمضاعفمحسوبمی‌شود. نکتهمهمدیگراینکهوجودجایگزین‌هاییهمچونصندوق‌هایدرآمدثابت، موجبمیشودوضعمالیاتبرسودسپردهاشخاصحقوقیصرفامنابعآن‌هاراازسپرده‌گذاریمستقیمدربانک‌هابهسمتاینصندوق‌هایاابزارهایمشابهببرندوعملادرآمدهایدولتافزایشپیدانکند.
ویافزود: مسئلهمهمدیگرکهدرزمینهمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیحائزاهمیتاست، رقابتبانک‌هابرایپرداختسودبیشتربهسپرده‌هابهمنظورجذیسپرده‌هایبیشتراست. بنابراینممکناستوضعاینمالیاتبهجایاصابتبهدریافتکنندگانسودازبانک‌ها، بهبخشتولیدبهعنوانتسهیلاتگیرندگانیابهخودبانک‌هااصابتکندکهخلافهدفسیاستگذاراستوممکناستمسائلیهمچونافزایشنوساناتدرسایربازارهاازجملهارزوسکهوهمچنیناضافهبرداشتبانک‌هارادرپیداشتهباشد.
تغییرترکیبسپرده‌هایبانکینتیجهوضعمالیاتبرسودسپردهشرکت‌ها
مدیرکلاقتصادیبانکمرکزیآثارمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیرامتفاوتازپایه‌هاییهمچونمالیاتبرخودروهایلوکسیامالیاتبرخانه‌هایخالیدانستوافزود: بایدازاثراتمنفیاحتمالیاینپایهمالیاتیجلوگیریشود. درحالحاضرشرکت‌هااینامکانرادارندکهتسهیلاتارزانقیمتبگیرندوهمانمنابعمالیرادربانکسپرده‌گذاریکنندوسودکلاندریافتکنند. چنینمشکلیبایددرجایدیگریحلشودووضعمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکینمیتوانداینمشکلرارفعکند. درحالحاضرشرکت‌هامشکلاتانگیزشیزیادیبرایسرمایه‌گذاریدارندووضعمالیاتبرسودسپرده‌هانمیتواندانگیزهکافیبرایسرمایه‌گذاریایجادکند. یکیازمسائلدراینزمینهبالابودننرخسوددربازارهایرقیبتولیداستکهموجبمیشوداگربرسودسپردهبانکیهممالیاتوضعشود، اینسرمایه‌هابهجایبخشتولیدبهبازارهایموازیسوقپیداکند.
ویدرپایانگفت: وضعمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیموجبخروجنقدینگیازبانک‌هانمیشود، اماترکیبسرمایه‌هاراتغییرمیدهدوسیالیتنقدینگیراافزایشمی‌دهدکهدرشرایطفعلیاقتصادکشورمطلوبنیست. درمجموعمادربانکمرکزیازوضعمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیاستقبالمیکنیمولیشرایطفعلیاقتصادکشوررامناسباجرایاینقانونآنهمبهشکلدفعینمیدانیم.
سه امتیاز ویژه سازمان مالیاتی برای حمایت از کسب و کارهای دیجیتال احتمال بخشودگی 100 درصدی جرایم مالیاتی در مراحل ابتدایی اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهیتضعیفبخشتولیدنتیجهمالیاتنگرفتنازسودسپردههایبانکی
درایننشستمحمدرضایزدیزادهعضوسابقشورایراهبردینظاممالیاتیکشور، گفت: یکیازبزرگترینمشکلاتمادرخصوصنرخمالیاتسودسپردهفهمنادرستآناست؛ هنوزبرخیتصورمی‌کننداینسیاستمشابهافزایشنرخسوداوراقیکسیاستانقباضیاست. درحالیکهیکیازاثراتاینسیاستکاهشسرمایه‌هایبلندمدتبانکهاستوبنابراینوضعمالیاتبرسودسپرده‌ها، برخلافافزایشنرخسودبانکی، یکسیاستانقباضیمحسوبنمی‌شود.
ویافزود: فهمنادرستدیگردرخصوصاینپایهمالیاتیایناستکهگفتهمی‌شودچوننرخبهرهحقیقیمنفیاست، بنابرایننبایدازسودسپرده‌هامالیاتاخذشود. سودیکهبانک‌هابهسپرده‌گذارانتوزیعمی‌کنندهیچتفاوتیبادیگرپایه‌هایدرآمدیاشخاصنداردوبالابودنتورمیههیچعنواننبایددلیلیبرعدمدریافتمالیاتباشد. اگرتورمبالادراینخصوصمانعاخذمالیاتاست، درخصوصاخذمالیاتازشرکت‌هایتولیدینیزبهطریقاولانبایدمالیاتاخذشود. بههرحالسودسپرده‌هایبانکیبهدلیلریسکبسیارپایینوعدمکاراییبرایاقتصادکشور، اولینمنبعدرآمدیاستکهبایدمشمولمالیاتباشد. بنابراینعدماخذمالیاتازسودسپرده‌هایبانکیبهدلیلمنفیبودننرخبهرهحقیقیوبالابودنتورمتوجیهنداردوبهتضعیفتولیدوتقویتفعالیت‌هایغیرتولیدیمنجرمی‌شود.
معاملهدوسربردبانک‌هاوشرکت‌هابهضرراقتصادکشور
یزدیزادهباطرحاینپرسشکهاگرمنفیبودننرخبهرهمانعازسپرده‌گذاریدربانکمی‌شود، چراشرکت‌هادرشرایطفعلیبخشزیادیازمنابعمالیشانرادربانک‌هاسپرده‌گذاریکرده‌اند، گفت: دلیلاینمسئلهایناستکهشرکت‌هاپولخودشانرادربانکسپردهنگذاشته‌اند، بلکهتمامسپرده‌هاازمحلدریافتوامسپرده‌گذاریشدهاست. اینرابطهبینشرکت‌هاوبانکبهسودهردوطرفاست؛ شرکت‌هاسودسپردهگرفته‌اندوتسهیلاتنیزدریافتکرده‌اندوهزینه‌هایتامینمالیرابهعنوانهزینه‌هایقابلقبولمالیاتیبهدولتارائهکرده‌اند؛ بانک‌هانیزقدرتخلقپولشانافزایشیافتهوتسهیلاتبیشتریداده‌اند. امابازندهاینبازیدوسربردبینشرکت‌هاوبانک‌ها، اقتصادکشوراستکهدرآنهزینهتامینمالیافزایشمی‌یابدوبخشتولیدتضعیفمی‌شود.
عضوسابقشورایراهبردینظاممالیاتیکشور، عدمنفعدولتازهزینه‌هایقابلقبولمالیاتیاشخاصحقوقیراتا40هزارمیلیاردتومانعنوانکردوافزود: وقتیشرکت‌هاازاینمحلمعافازمالیاتهستند، دستکمبایدسودحاصلازسپرده‌گذاریآن‌هادربانک‌هامشمولمالیاتشود. هرچندمسیربهترآناستکهشرکت‌هامجازنباشندبرایاخذتسهیلاتمابعشانرانزدبانکمسدودکنندوبهجایآنتنهابتواننداوراقدولتیراخریداریوآنرانزدبانکبهوثیقهبگذارند.
مزایایمتعددوضعمالیاتبرسودسپردهاشخاصحقوقی
یزدیزادهضمناشارهبهاهمیتوضعمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیاشخاصحقوقیگفت: درخصوصاشخاصحقیقیمیتوانازابزارمعافیتمالیاتیتاسقفمحدودیاستفادهکردکهافرادکمبضاعتکهازاینمسیرامرارمعاشمیکنندمتضررنشوند. ولینبایداینطورباشدکهقانونبرایاستثناءهانوشتهشود. درحالحاضرشرکت‌هایحقوقیسهمیبالادرسپرده‌هایبانکیدارندومعافیتآن‌هاازمالیاتتوجیهاقتصادیندارد.
ویتاکیدکرد: معافیتمالیاتیسودسپرده‌هایبانکیاشخاصحقوقی، فقطوفقطتقویترباخواری، تقویتفرارمالیاتیوتقویتتحمیلهزینهبهدولتبهعنوانهزینهقابلقبولدرحساب‌هایمالیاتیوتقویتقدرتخلقپولبانک‌هاستودرشرایطفعلیاقتصادکشور، دولتبایداصلاحاتراازاینناحیهشروعکندکهباکمترینفشاربراقشارکمدرآمد، منابعزیادینصیبدولتمی‌کند. اگردولتاینمنابعراازشرکت‌هایبزرگدریافتنکند، یامجبوراستچاپپولکندیااصلاحاتیرادردستورکارقرارمیدهدکهوضعیترابرایبخشبیشتریازمردمسختمی‌کند. بنابراینوضعمالیاتبرسپردهاشخاصحقوقیکهازنظرتعدادتنها5درصدسپرده‌هاراشاملمی‌شود، بهترینگزینهدر شرایطفعلیبرایتامینبودجهدولتاست.
هدفاصلیپایه‌هایمالیاتیافزایشدرآمدهایدولتاست
احمدزمانیرئیسسابقمرکزآموزشوپژوهشسازمانمالیاتی، درایننشستگفت: نسبتمالیاتبهتولیدناخالصداخلیدرایرانبهمراتبپایینترازآنچیزیاستکهبایدباشد. بهبیاندیگرسهممالیاتدردرآمدهایدولتبسیارپاییناستکهحاصلوابستگیبالایاقتصادایرانبهدرآمدهاینفتیاست. درعملنیزدرآمدیکهدولتازمحلمالیاتکسبمی‌کندبودجهجاریراتامیننمیکندواینمسئلهیکناترازیدربودجهایجادکردهاست.
ویافزود: تاکیدبندهایناستکهبدونتوجهبهتامینبودجه، نمیتوانبهسراغتجزیهوتحلیلپایه‌هایمالیاتیواعمالآن‌هارفت، چراکههدفنهاییاینمالیات‌هابایدتامینبودجهدولتباشد. بنابراینبهعقیدهمنهدفاصلیوضعمالیات، بایدافزایشدرآمدهایدولتباشدودروهلهبعدیاهدافتنظیمیهمچونمقابلهباسوداگریوبورسبازیدردستورکارقراربگیرد. درحالحاضردراینزمینهاتفاقنظروجودداردکهدرآمدهایدولتبایدازمحلمالیاتافزایشپیداکند؛ امااینکهازکدامپایهمالیاتیبایدایندرآمدتامینشود، محلبحثاست. دراینزمینهنیزپایه‌هایمالیاتیکهکمترینآثارمنفیرارویبخشتولیدواقتصادوسرمایه‌گذاریدرکشوردارد، بایددراولویتقراربگیرد.
مثبتشدننرخسودحقیقیلازمهاخذمالیاتازسودسپرده‌هایبانکی
رئیسسابقمرکزآموزشوپژوهشسازمانمالیاتی، ضمنتاکیدبراینکهسودسپرده‌هایبانکینیزیکنوعدرآمدبهحسابمی‌آید، افزود: بهاینترتیببهطورمعمولایندرآمدهانیزبایدمشمولمالیاتباشد. اماازیکزاویهدیگرسودسپرده‌هایبانکیحاصلازیکفعالیتدراقتصادکشوربودهاستواگرآنفعالیتاقتصادیمالیاتراپرداختکردهباشد، اعمالمالیاتبرسودمشتقشدهازآنبهنوعیمالیاتمضاعفبهحسابمی‌آیدومیتواندفشارمالیاتیبرشرکت‌هاراافزایشدهد.
ویافزود: نکتهدیگراینکهدرحالحاضرنرخحقیقیسودسپرده‌هامنفیاست؛ بهاینمعنیکهنرخسودازنرختورمکمتراست. بهاینترتیبعملاسپرده‌گذاراندربانک‌هابهجایسودزیانمی‌کنندوازاینزاویهاخذمالیاتازسودسپرده‌هایبانکیتوجیهندارد. بنابراینیابایداقتصادکشوربهنحویادارهشودکهنرختورمکاهشپیداکند، یاسیاستگذارپولیبایدازسرکوبدستورینرخسودخودداریکند.
زمانیضمناشارهبهنحوهاخذمالیاتبرمجموعدرآمدنیزگفت: درایننظاممالیاتینیزاینامکانوجودداردکهبخشیازدرآمدهامشمولمالیاتنشودوعملامعافیتمالیاتینیزدراینزمینهقابلاستفادهاست. بنابراینحتیاینامکانوجوددارددرصورتاخذمالیاتازمجموعدرآمدنیزسودسپرده‌هایبانکیازپرداختمالیاتمعافشودیادستکمبانرخکمتریمشمولمالیاتشود.
مالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیبایدبهصورتتدریجیاعمالشود
ویافزود: نکتهدیگراینکهاگراینپایهمالیاتیتنهابهاشخاصحقوقیوشرکت‌هاوضعشودمیتواندبهانحرافمنابعازحسابشرکت‌هابهحساب‌هایشخصیبشودوعملاهدفآنمحققنشود. آمارهایبانکمرکزینیزنشانمی‌دهدوضعاینمالیاتبرسودسپردهشرکت‌هاترکیباجزاءنقدینگیراتغییردادهوسیالیتنقدینگیراافزایشدادهاست. بنابراینابتدابایدبهسراغپایه‌هایمالیاتیرفتکهاثراتمنفیکمتریدرمقایسهبامالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیدارند. دستکمتوصیهمنایناستکهمالیاتبرسودسپرده‌هابانرخیکمآغازشودکهحساسیتکمتریایجادکند.
رئیسسابقمرکزآموزشوپژوهشسازمانمالیاتیدرپایانگفت: قطعاهدفوضعمالیاتبرسودسپردهبانکی، تنظیمینیستودرآمدیاست. البتهاینمالیاتاثراتتنظیمیهمداردوبهطورمثالقطعادرزمینهاستفادهازمنابعدرونیشرکتهاموثراستولیدرشرایطکلیهدفاصلیآندرآمدیاست. بیشترینتاثیراینمالیاتبرافرادیاستکهراهیجزسپردهگذاریدربانکندارندوسایرافرادکهراههایجایگزیندارند، حتماشیوهسرمایهگذاریخودراتغییرمیدهندودرجایدیگریسرمایهگذرایمیکنند.
سود سپرده‌های بانکی نباید معاف از مالیات باشد
محسن حسنی معاون دفتر فنی و مدیریت ریسک سازمان مالیاتی، در این نشست گفت: در ساماندهی معافیت‌های مالیاتی کشور، یک بخش مهم مالیات بر سود سپرده‌های بانکی است که درحال حاضر معاف از مالیات است. به طور کلی بحث معافیت‌های مالیاتی در اقتصاد کشور بسیار دامنه‌دار است و با وجود کارهایی که در سال‌های اخیر در دستورکار قرار گرفته اما هنوز پیشرفتی در عمل حاصل نشده است.
وی ضمن اشاره به اینکه مالیات بر سود سپرده‌های بانکی در دیگر کشورها افزود: در بسیاری از کشورها با وجود نرخ بهره منفی این مالیات اعمال میشود. از نظر نهادهای جهانی نیز یکی از مهمترین پایه‌های مالیاتی مالیات بر سود سپرده‌های بانکی است. در واقع اگر قرار است معافیتی اعمال شود باید یک شرایطی و ویژگی خاصی بر آن حاکم باشد، از جمله اینکه دولت فعالیتی را برای عموم مردم حائز منفعت تشخیص دهد، یا اینکه بدون اعطای معافیت فعالین اقتصادی انگیزه‌ای برای ورود به سرمایه‌گذاری در آن حوزه نداشته باشند. اما در حال حاضر سود سپرده‌های بانکی عملا سودی برای اقتصاد کشور ندارد ولی معاف از مالیات شده است.
دو نگرانی وضع مالیات بر سود سپرده‌های بانکی
حسنی ضمن اشاره به نگرانی‌های اعمال مالیات بر سود سپرده‌های بانکی گفت: اولین نگرانی خروج احتمالی نقدینگی از بانک‌هاست. در این زمینه حداکثر تاثیر تغییر ترکیب سپرده‌ها نزد بانک‌ها است و خروج در این زمینه معنی ندارد و مطالعات اقتصاد سنجی انجام شده نیز نشان میدهد که وضع این مالیات به خروج نقدینگی منجر نمیشود. نگرانی دوم بحث سپرده‌گذارانی است که بخش اعظم درآمد آن‌ها سود سپرده است و این مسئله یک چالش محسوب میشد؛ درخصوص این افراد عادلانه این است که مالیات بر مجموع درآمد اخذ شود و از معافیت حداقلی برخوردار باشند که این مسئله نیز مشکلات اجرایی وضع مالیات بر سود سپرده‌های بانکی را افزایش داده بود. هرچند در حال حاضر با توسعه سامانه‌های بانک مرکزی و ساماندهی حساب‌ها، بخشی از این مشکلات اجرایی را رفع کرده است.
روش‌های اخذ مالیات بر سود سپرده‌های بانکی
وی ادامه داد: به طور کلی مالیات بر سود سپرده‌های بانکی به سه روش اخذ میشود. روش اول اعمال مالیات به شکل مقطوع است. در این روش در زمان واریز سود از سوی بانک، درصدی از آن به عنوان مالیات مقطوع سود سپرده کسر و به حساب دولت واریز شود. در این روش اینکه سپرده‌گذار چه کسی است و در مجموع چقدر درآمد دارد مورد توجه قرار نمیگیرد و همین مسئله نقطه ضعف اصلی آن است. در مقابل اجرای این روش بسیار ساده است و امکان فرار مالیاتی در آن وجود ندارد و یک جریان ثابت درآمدی برای دولت ایجاد می‌کند.
معاون دفتر فنی و مدیریت ریسک سازمان مالیاتی ادامه داد: روش دوم که مورد استفاده اغلب کشورهاست، در نظر گرفتن سود سپرده‌ها در مجموع درآمد فرد و اعمال مالیات بر مجموع درآمد فرد است. در این روش سود سپرده یک درآمد مانند دیگر درآمدهاست و فرد بعد از استفاده از سقف معافیت مالیاتی، باید مالیات مجموع درآمد خود را در زمان ارائه اظهارنامه مالیاتی بپردازد. این روش از روش اول عادلانه تر است ولی اجرای آن نیازمند اجرایی شدن نظام مالیات بر مجموع درآمد است. در روش سوم نیز به صورت ترکیبی بخشی از مالیات به شکل علی الحساب، در زمان واریز سود از سوی بانک اخذ میشود و در ادامه بعد از ارائه اظهارنامه‌ها افرادی که مشمول مالیات نبودند می‌توانند طلب مالیاتی خود را از دولت دریافت کنند. روش سوم علاوه بر رفع مشکل عدالت مالیاتی روش اول، جریان ثابت درآمدی نیز برای دولت ایجاد می‌کند که پیش از زمان ارائه اظهارنامه‌ها از سوی اشخاص، وصول میشود.
قانون بودجه بستر خوبی برای وضع مالیات بر سود سپرده‌های بانکی نیست
وی افزود: وضع مالیات بر سود سپرده‌های اشخاص حقوقی نیز در سال جاری اجرایی شد ولی نکته آن این بود که با نرخی بالا و بدون رعایت اصل تدریجی بودن، در قانون بودجه آورده شد که یک قانون یکساله و موقتی است. این دو مسئله نقطه ضعف اجرای آن بود و همین مسئله موجب شده است که به احتمال زیاد در قانون بودجه 1402، چنین بندی آورده نشود. یک مشکل اجرایی در این زمینه انتقال سپرده‌های شرکت‌ها از بانک به صندوق‌های درآمد ثابت بود و عملا اجرای قانون را با مشکل مواجه کرد. به طور کلی یک حکم مالیاتی به اهمیت این پایه مالیاتی نباید در قانون یکساله بودجه آورده شود و چنین کاری فاقد توجیه است و به بی ثباتی دامن می‌زند.
مالیات بر سود سپرده‌های بانکی باید در نظام مجموع درآمد اخذ شود / اعمال مالیات برعایدی سرمایه پیش‌نیازی برای موفقیت مالیات بر سپرده‌های بانکی
حسنی در پایان با ذکر اینکه حذف معافیت‌های مالیاتی با موانع اقتصاد سیاسی مواجه است، افزود: حتی در برنامه‌های توسعه‌ای نیز وضع معافیت مالیاتی جدید ممنوع شده است اما در هر سال چنین قوانینی تصویب میشود و نه تنها از حجم معافیت‌ها کاسته نمیشود، بلکه بر آن‌ها افزوده میشود. نکته دیگر اینکه مالیات بر سود سپرده‌ها باید همزمان با مالیات بر عایدی سرمایه و در ساختار مالیات بر مجموع درآمد اعمال شود. بنابراین اعمال مالیات بر عایدی سرمایه یکی از الزامات موفقیت مالیات بر سود سپرده‌هاست و از طرف دیگر این مالیات باید در قالب مجموع درآمد از مشمولین اخذ شود. نکته دیگر اینکه وجود تورم بالا یک معضل در وضع تمامی پایه‌های مالیاتی حساب میشود که تنها با اخذ مالیات‌ها در قالب نظام مجموع درآمد میشود اثرات آن را کاهش داد.
معافیت‌هایمالیاتیبیمنطقدلیلاصلیکسریبودجهدولت
ایمانفداییرئیسگروهمالیاتیوزارتاموراقتصادیودارایی، درایننشستگفت: مهمترینوپرچالشترینپایهمالیاتی، همینبحثمالیاتبرسودسپردهبانکیاستکهشمولیتبالاییدرمیانآحادجامعهدارد. باوضعقانونیکهامسالدربودجهاتفاقافتاد، تابویاینقضیهشکستهشد. مااگرازبعدکلانبهتامینمالیپایداردولتنگاهکنیم، مالیاتبسیارپراهمیتاست. دلیلاصلیکهمالیاتکفافبودجهرانمیدهدوسهمآندربودجهدرحدود30درصداست، وجودمعافیت‌هایمالیاتیگستردهاستکهمنجربهکاهشدرآمدهایمالیاتیمیشودکهمهمترینآنهادردرجهاول، مالیاتبرسودسپردههایبانکیاست.
اعمالمالیاتبرسودسپردهدردیگرکشورهاباوجودنرخبهرهحقیقیمنفی
ویافزود: یکمطالعه‌ایدراینزمینهانجامشدهاستتوسطبانکمرکزیکهدر84کشور، پایهمالیاتیسودسپردهوجوددارد. دربیناینکشورها3کشور، مالیاتبرسودسپردهاشخاصحقوقیرامعافکردهاندو14کشورنیزمعافیت‌هاییبرایاشخاصحقیقیاعمالکرده‌اند؛ کهنشانمی‌دهدوضعمالیاتعمومیتداردواعطایمعافیتبهصورتکاملااستثناییبودهاست. امروزدر20کشورباوجودنرخبهرهحقیقیمنفی، مالیاتبرسودسپرده‌هااعمالمیشودکهشاخص‌ترینآن‌هاترکیهاست. بنابراینمنفیبودننرخبهرهحقیقینمیتوانددلیلیمنطقیبرایعدماخذاینمالیاتیباشد.
فداییاضافهکرد: نکتهدیگریکهدراینزمینهوجودداردایناستکهباوجودوضعمالیاتبرسودسپردهاشخاصحقوقیدرسالجاری، ترکیبسهمسپردهگذارانتغییرزیادینکردهاست. همچنینعواملزیادیدرتعییننرخسودبانکیموثراستواینکهتصورشودوضعمالیاتموجبافزایشسودسپردهمی‌شودصحیحنیست. بهطورمثالعواملنهادی، عمقبازارسرمایه، سودسایربازارهاو... درنرخسودسپردهموثراستووضعمالیاتبرسودسپردهنیزیکمتغیردراینزمینهاست.
سوقدادنشرکت‌هابهسپردهبانکینتیجهمعافیتمالیاتیهزینهتامینمالی
ویادامهداد: جنبهدیگریکهدرمالیاتنرخسودسپردهموثراست، هزینههایتامینمالیتولیداست. یکیازایراداتواردنیزهمیناستکهدرحالحاضربدونچونوچراماهزینه‌هایتامینمالیرابهعنوانهزینه‌هایقابلقبولمالیاتیمی‌پذیریم. بنابراینیکدلیلدیگریکهبنگاه‌هابهسمتنگهداریمنابعخوددربانک‌هامیروند، معافیتسپردههاازمالیاتبرسودسپردهاست. دربررسیشرکتفولادمبارکه، بهدلیلتفاوتنرخبهرهتامینمالیوسودسپرده، مبلغبالایی (100میلیاردتومانواماینشرکت) بهصورتسپردهنگهداریمیشودوبهآن24درصدسودتعلقمی‌گیردکهخلافمنافعاقتصادکشوراست.
رئیسگروهمالیاتیوزارتاموراقتصادیوداراییتاکیدکرد: قرارنیستهمهمشکلاتکشوررابامالیاتحلکنیمواینتصورکهوضعیکپایهمالیاتیبایدهمهمشکلاتکشوررارفعکندصحیحنیست. بنابرایناگرسیاست‌هایپولیاشکالیداردنمیتوانددلیلیبراینباشدکهیکپایهمالیاتیاخذنشود. درحالحاضر40درصداقتصادکشورمعافازمالیاتاستواینمسئلهبهتامینبودجهدولتآسیبزدهاست. دراستفادهازمعافیتمالیاتیدرکشوربسیارزیادهرویشدهاستواینمسئلهمشکلاتزیادیبرایاقتصادکشورایجادکردهاست. اینچرخهباطلبایدجاییمتوقفشودونمیتوانبهبهانهوجودبرخیمشکلات، بهمعافیت‌هاادامهداد. اعمالمعافیتمالیاتیبایدیکالگوییداشتهباشدوبراساسهزینهوفایدهعددی، بهنحویانجامشودکهفایدهمعافیتازهزینهآنبیشترباشد. اماهردولتیمعافیت‌هایمتعددیرابرایبخش‌هایمختلفاعمالکردهاستوامروزبرایلغواینمعافیت‌هاباچالشمواجههستیم.
مالیاتبرعایدیسرمایهمکملمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکی
ویدرپایانگفت: یکیازمهمترینمحلهاکهدرآمدهایمالیاتیدولتدرآنازدستمی‌رود، مالیاتبرسودسپردههایبانکیاست. ازنظرمنبایدسودسپرده‌هایاشخاصحقیقوحقوقیبهطورهمزمانمشمولمالیاتشودونگاهتکبعدیدراینزمینهمنطقینیست. حتیاینکهگفتهمیشودوضعمالیاتبرسودسپردهبانکیموجبفرارسرمایه‌هابهسمتبازارهایموازیتولیدازجملهبازاراملاکوطلامی‌رود، اینبازارهانیزبایدبهطورهمزمانمشمولمالیاتبرعایدیسرمایهشودنهاینکهبهبهانهاینفرارسرمایه‌ها، ازوضعمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیجلوگیریشود. بهبیاندیگروضعمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیاگربهصورتمجزااجراییشود، میتوانداثراتنامطلوبیداشتهباشدامااگردرقالبیکبستهمالیاتیوبهطورکاملدرکنارپایه‌هاییهمچونمالیاتبرعایدیسرمایهاجراییشود، مشکلاتآنبرطرفمی‌شود.
غفلتتاریخیازافزایشدرآمدهایمالیاتیدولتدرایران
موسیشهبازیغیاثیکارشناسمرکزپژوهش‌هایمجلسشورایاسلامی، درایننشستگفت: مالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیهموارهمحلبحثکارشناسانبودهوموافقانومخالفانیداشتهاست. اقتصادایراندرسال‌هایاخیرمبتنیبردرآمدهاینفتیادارهشدهاستواینمسئلهموجبکاهشتوجهبهحوزهمالیاتودرنتیجهعدماتکاءدرآمدهایدولتبهدرآمدهایمالیاتیبودهاست. توسعهکشورنیزبهدرآمدهاینفتیمتکیشدهاستودولت‌هاکارکرداصلیخودراتوزیعمنابعحاصلازفروشنفتدانسته‌اند. اینروندموجبیکغفلتتاریخیازتوجهبهحوزهمالیاتوبهتبعآنبیتوجهیبهرونقکسبوکارهاوکسبدرآمدمالیاتیازآن‌هاشدهاست. اماسئوالایناستکهباوجوداینکهدرسال‌هایاخیردرآمدهاینفتیکاهشپیداکرده، چرادولت‌هابهسمتاصلاحاتساختاریمالیاتینرفتهاند. دلیلاینرابایددرنگاهکوتاهمدتدولت‌هاوترسازاصلاحاتجدیساختاریجستجوکرد.
ویافزود: برایتدوینقانونمالیاتبرمجموعدرآمدومالیاتبرعایدیسرمایهتلاش‌هایزیادیشدهاستکهبستراجرایینظاممالیاتیهوشمندهستند. یکیازپایه‌هایمالیاتیمهمنیزمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیاستکهلازماستابعادآنوکیفیتاعمالآندراقتصادکشورموردبررسیقراربگیرد.
معافیتمالیاتیسپردهشرکت‌ها، تامینمالیتولیدرامختلکردهاست
شهبازیغیاثیضمناشارهبهاینکهسودبانکیعملادرآمدبانکوپسازآندرآمدسپرده‌گذارانمحسوبمی‌شود، گفت: بنابرایناخذمالیاتازاینپایهدرآمدیبامنطقاقتصادیسازگاراستواینشبههکهایندرآمدجایدیگریمالیاتدادهاست، واردنیست. درعینحالمنفیبودننرخبهرهحقیقیدراقتصادایران، یکچالشمهمدراخذمالیاتازسودسپرده‌هامحسوبمی‌شود. بنابراینمیتواندرسال‌هاییکهنرختورمبالاست، نرخاینمالیاتراکاهشدادودرمقابلدرزمان‌هاییکهتورمپایینتراست، نرخآنراافزایشداد.
ویافزود: بحثبعدیتفکیکاشخاصحقیقیوحقوقیاست. درواقععدموضعمالیاتبرسودسپردهاشخاصحقوقی، انگیزهآن‌هارابرایسپرده‌گذاریمنابعخوددربانک‌هاافزایشدادهواینمسئلهبهنوعییکبنبستدرتامینمالیفعالیت‌هایتولیدیدرکشورایجادکردهاست.
سپردهبانکینبایدمحلکسبدرآمدبدونریسکومعافازمالیاتباشد
کارشناسمرکزپژوهش‌هایمجلسشورایاسلامیتاکیدکرد: ایجادیکمنطقهآزادبرایکسبسودبدونریسکومعافازمالیات، منطقینیستوبرایاقتصادکشورمضراتزیادیبههمراهدارد. بهطورخاصدرفاصلهسال‌های1392تا1396کهدربرخیمواقعنرخبهرهحقیقیدراقتصادایرانبهدلیلتورمپایینونرخسودبانکیبالا، بسیارمثبتبود، بهکلیبخشتولیدازتصرفهاقتصادیافتادهبودوهمهفعالیناقتصادیانگیزهداشتندکهصرفاپولشانرادربانکبگذارندوسودمعافازمالیاتاخذکنندکهبهمراتببیشترازسودفعالیت‌هایتولیدیبود.
ویدرپایانافزود: امایکمسئلهمهمدراینزمینهایناستکهنگاهبودجه‌ایبهشکلیکسالهمناسبنیستوبایدبرایاینپایهمهممالیاتییکقانوندائمیبهتصویببرسد. نکتهدیگراینکهاینپایهمالیاتیبهبسته‌هایتکمیلیازجملهوضعمالیاتبرعایدیسرمایهبربازارهایموازیتولیدنیازداردتاازهجومسرمایه‌هابهسمتبازارهایموازیجلوگیریشود. همچنیننبایدفراموشکنیمکهاینپایهمالیاتیبایددرقالبنظاممالیاتبرمجموعدرآمداشخاصاخذشود.
بهرهپرداختیبهسپرده‌هایبانکیارتباطیباسودفعالیت‌هایاقتصادیندارد
محمدقائدامینیکارشناساقتصادی، درایننشستضمناشارهبهتفاوتمعنیسودوبهره، گفت: درنظامپولیمدرن، بهرهپولعملاهزینهتامینآنازنظامبانکیاستکهمیتواندمثبتیامنفیباشد. اگرقراربودمالیاتبربهرهبانکیوضعشود، ایناستدلالکهنرخبهرهمنفیاستمیتوانستمانعاخذآنباشد. ولیاینمالیاتقراراستبرسودسپرده‌هااعمالمی‌شودوفلسفهسودسپردهنیزبرایناصلاستواراستکهازمحلاجراییکفعالیتاقتصادیسودیکسبشدهوبانکحاصلآنرابینسپرده‌گذارانتوزیعکردهاست. بنابراینتوجهبهتفاوتبینبهرهبانکیوسود، درتحلیلاینپایهمالیاتیبسیارحائزاهمیتاست.
ویافزود: هرچنددرحالحاضرسودیکهبانک‌هابهسپرده‌گذارانمی‌پردازندارتباطیبافعالیتاقتصادیآن‌هاندارد. بهطورمثالدربرخیزمان‌هایدرفاصلهسال‌های92تا96، نرخرشداقتصادیمنفیبودوتورمنیزدرحدود10تا15درصدقرارداشتولیبانک‌هابهسپرده‌هاتا27درصدنیزسودپرداختمی‌کردندکهفاقدتوجیهمنطقیبود.
قائدامینیباتاکیدبراینکهسیاستگذاربایدهدفاصلیخودازوضعمالیاتبرسودسپرده‌هایبانکیراتعیینکند، افزود: بایدمشخصباشدکههدفاصلیاینپایهمالیاتیدرآمدیاستیاتنظیمیوتخصیصی؛ اینکههدفاصلیکداماستزاویهورودرامتفاوتمی‌کندوبهطورخاصدرتعییننرخآناثرگذاراست. اگرهدفاصلیاینقانونتنظیم‌گریباشد، میتوانساختارآنرابهصورتشناورووابستهبهشرایطاقتصادیکشوردرنظرگرفتونرخآنرانیزمتناستبانرختورمودیگرمتغیرهایاقتصادکشورتعیینکرد.
وضعمالیاتبرسودسپرده‌هابهخروجنقدینگیازبانک‌هامنجرنمی‌شود
اینکارشناساقتصادیدرپایانتاکیدکرد: نکتهدیگراینکهنقدینگیموجوددراقتصادیککشورامکانخروجازبانکرابههیچطریقیندارد؛ چراکهاساساتعریفنقدینگیبدهیبانک‌هاست، بنابراینتنهااینامکانهستکهترکیبسپرده‌هایمردمنزدبانک‌هاتغییرکندواینشبههکهباوضعمالیاتبرسودسپرده‌ها، نقدینگیازبانک‌هاخارجوبهبازارهایسوداگریواردمی‌شودصحیحنیست. هرچنداگردرکناراینپایهمالیاتی، بازارهایسوداگریباابزارهاییهمچونمالیاتبرعایدیسرمایهکنترلنشوند، امکاناثرگذاریمخرببراینبازارهاوجوددارد.
