امیرخسرو دهلوی؛ سعدی هندوستان

بزرگداشت امیرخسرو دهلوی شاعر و حکیم برجسته قرن هشتم هجری با عنوان «عرس خسروی» به همت مرکز فرهنگی سفارت هندوستان در ایران و با همکاری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سالن اجتماعات این مرکز فرهنگی در تهران برگزار شد.

محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی طی سخنانی در این نشست ضمن تقدیر از سفیر و رایزن فرهنگی سفارت هندوستان در ایران در برگزاری این رویداد فرهنگی ادبی گفت: از قرن چهارم هجری به بعد، تحول ذوقی در فرهنگ و ادب ایرانی ایجاد شد که مایه‌های آن از نیمه دوم قرن اول هجری شروع شده بود. تا آنجا که وقتی به حوزه عرفان و معرفت توجه می‌کنیم و عارفان و صوفیان از خراسان تا خوزستان را مورد مداقه قرار می‌دهیم، در تلاقی با این قرون، مواجه با امام محمد غزالی می‌شویم که به شعر و شاعری روی نیاورد و کتاب «تهافت الفلاسفه» را نیز در انتقاد به اهل فلسفه به رشته تحریر درآورد.

وی افزود: در ادامه، ادبیات رزمی با «شاهنامه» فردوسی رواج یافت که البته در این اثر عظیم اشارات عرفانی و مفاهیم مقدس نیز به چشم می‌خورد. پس از فردوسی اندیشه عرفانی با ادبیات تعلیمی حکیم سنایی و کتاب «حدیقه الحقیقه» وی اوج گرفت و اندیشه «سنایی» سرچشمه فیض رسانی به شاعران و عارفان بعد از او، از جمله امیرخسرو دهلوی گردید.

مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: امیرخسرو دهلوی در قرونی می‌زیست که دوره شکوفایی ذوق و قریحه شاعرانه و عارفانه بود و بزرگانی، چون حافظ، سعدی، مولانا و عطار نیز در این دوره حضور داشتند.

شالویی در پایان سخنان خود تأکید کرد: به یقین امیرخسرو دهلوی را نماینده ادبی ایران بزرگ می‌دانند و وی را سعدی هندستان لقب می‌دهند، چرا که او از جمله حکما و شعرای برجسته گذشته و حال است و شعر و اندیشه وی همواره مطمح نظر بزرگان عرصه علم و ادب ایران و جهان پارسی زبان قرار دارد.

عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این نشست طی سخنانی با تأکید بر حکیم بودن امیرخسرو دهلوی گفت: این شاعر و عارف بزرگ بر بسیاری از علوم و البته بر حکمت نظری و حکمت عملی واقف بوده است، از اینرو شایسته است که از او به عنوان شاعر، حکیم و عارف تعبیر شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: در تاریخ عرفان اسلامی به ویژه از قرن سوم تا نهم هجری با سه جریان شامل عرفان ادبی، عرفان عملی و عرفان نظری مواجه هستیم. این سه جریان، سه پارادایم عرفانی و هرکدام در جای خود قابل تحلیل است.

عضو هیأت مدیره انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تأکید کرد: سه جریان عرفانی که بیان گردید، حاوی اصطلاحات مختلف اند، اما همه آن‌ها بیان می‌کنند که در کل عالم یک وجود بیشتر نیست و هرچه هست تجلیات و ظهور اوست؛ که شامل ظهورات جلالی و جمالی اند. از اینرو تفاوتی میان عرفان امیرخسرو دهلوی با عرفان ابن عربی و خواجه عبدالله انصاری نیست، چون همه به یک حقیقت اشاره دارند.

در ابتدای این نشست «جان مای» معاون سفیر هندوستان در ایران به ایراد سخن پرداخت و گفت: روابط سیاسی و دیپلماتیک گسترده‌ای میان دو کشور در جریان است که این ارتباطات، به حوزه‌های فرهنگی و هنری نیز تسری یافته است. در این راستا، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با همکاری سفارت هندوستان مراسم باشکوهی را در حافظیه شیراز به مناسبت روز بزرگداشت حافظ شیرازی برگزار کرد.

«رویداد بلرام شکلا»، رایزن فرهنگی سفارت هندوستان در ایران نیز در این رویداد اظهار داشت: امیرخسرو دهلوی شاعر شیرین سخنی است که در ایران و هندوستان علاقه‌مندان فراوانی دارد. ایرانیان او را طوطی پارسی گو می‌نامند و هندیان نیز وی را نخستین شاعر هندو می‌دانند که شخصیت او دارای ابعاد گوناگون و مختلف است.

در ادامه این نشست علمی و ادبی «علیرضا حبیبی» معاون امور بین الملل انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، «محمود بشیری» معاون پژوهشی دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبائی، «علیرضا قزوه» رئیس دفتر شعر، موسیقی و سرود صداوسیما، «چندر شکر» معاون بین‌الملل و رئیس بخش زبان فارسی دانشگاه دهلی‌نو و «آنا میکا» شاعر و نویسنده اهل هندوستان به شعرخوانی و ایراد سخن درباره شعر و اندیشه امیرخسرو دهلوی پرداختند.