انفعال تلویزیون سبب کوچ مخاطبان به سریال‌های نمایش خانگی شد

به گزارش روز دوشنبه ایرنا، بحران کرونا و رواج قرنطینه خانگی در ماه های اخیر دوره جدیدی را در استفاده و تولید محصولات نمایش خانگی و به ویژه سریال های این بخش فراهم کرده است. از این رو موضوع نمایش خانگی و رواج آن در خانواده از حیث اقتصادی و تاثیرات فرهنگی از جدیدترین اتفاقاتی است که می توان آن را از ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی و اقتصادی مورد تحلیل و واکاوی قرار داد. اداره کل پژوهش ایرنا نظر به اهمیت این موضوع با برگزاری میزگردی تخصصی دراین زمینه سعی کرد علاوه بر بررسی ابعاد مختلف و روند تولید و نمایش آثار نمایش خانگی، نگاهی هم به تاثیر اقدامات دولت تدبیر و امید در شکل گیری و حمایت این بخش فرهنگی هنری بیاندازد و اختلاف ارشاد و تلویزیون را نیز مورد تحلیل قرار دهد.

در این میزگرد با حضور آرش خوشخو سردبیر روزنامه هفت صبح و کارشناس سینما و همچنین سحر عصرآزاد فیلمنامه نویس و منتقد سینما موضوعاتی مانند دلایل استقبال مردم و سینماگران به سریال های نمایش خانگی، مقایسه شکلی و محتوای سریال های نمایش خانگی با سریال های خارجی، بررسی محتوای فرهنگی سریال های نمایش خانگی و دلایل نارضایتی مردم، علل تنوع نداشتن محصولات نمایش خانگی ایرانی و محدود شدن آثار به گونه ملودرام، چرخه اقتصادی و توازن فروش و هزینه در تولید این بخش و آینده نمایش خانگی و سریال سازی در این حوزه با وجود رکود در سینما مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

چکیده این میزگرد که متن کامل آن بزودی منتشر می‌شود به شرح ذیل است:

رونق سریال‌بینی در ایران و جهان

آرش خوشخو درباره دلایل رونق سریال‌بینی در ایران و ارتباط آن با موج سریال بینی در جهان گفت: رونق سریال بینی در جهان وابستگی زیادی به گسترش تلویزیون های کابلی در آمریکا داشت. شبکه های تلویزیونی کابلی با پخش سریال های جذاب و پرطرفدار در واقع جانشین سینما و همین طور شبکه ام تی وی و کلیپ های موسیقی در صف اول تاثیرات سبک زندگی در میان آمریکایی ها شدند. در دهه 90 میلادی نیز نخستین بار سریال های تلویزیونی لاست، 24، فرار از زندان و دوستان توانست مخاطبانی را در داخل کشور ما به خود جلب کند و می توان آنها را نخستین جرقه های موج سریال بینی در ایران تلقی کرد که به نوعی توانستند جریان ساز باشند. پیمان قاسم خانی بدون شک یکی از سریال بین ترین نویسندگان و هنرمندان ایران است و نقش او در ایرانیزه کردن فرهنگ سریال بینی و جریان سریال های 90 شبی تلویزیون و شکل گیری سریال های نمایش خانگی غیر قابل انکار است. می‌توان قاسم‌خانی را یکی از پیشقراولان این عرصه عنوان کرد.

نقش تلویزیون در گرایش مخاطبان به سریال های نمایش خانگی و ماهواره ها

سحر عصر آزاد با انتقاد از انفعال تلویزیون و سیاست هایش در فراری دادن مخاطبان خود و گرایش به سریال های ترکی خانوادگی و نمایش خانگی افزود: این انفعال تلویزیون که در واقع نتیجه‌ای جز تیشه به ریشه زدن به ساختارهای خود تلویزیون نداشت، بیش از هر چیز باعث کاهش میزان مخاطبان و افزایش گرایش به مراکز دیگر سرگرمی همچون ماهواره ها شد تا جایی که در نیمه های دهه 80 خورشیدی ماهواره ها به اصلی‌ترین رقیب تلویزیون بدل شدند و بخشی از مخاطبان ناامید شده از تلویزیون را جذب کردند. فیلم سازهای برجسته و وطنی همچون رضا عطاران، حسن فتحی نیز به دلیل همین سیاست ها و مدیران جدید همکاری خود را با تلویزیون ادامه ندادند و تیتر مجلات در آن زمان بیشتر از وجود سریالهای ترک حکایت می کرد. سریال هایی که در ابتدا از برخی شبکه های خارجی فارسی زبان آغاز شد و تا برخی سریال های ضعیف ساخت ترکیه همچون «کلید اسرار» و دیگر آثار نه چندان مطرح ادامه یافت.

دلیل بالا بودن مخاطب سریال های ترکی

عصر آزاد درباره دلیل بالا بودن مخاطبان سریال های ترکی و گرایش نسل های مختلف ایران و جهان به این سریال ها بیان داشت: طیف گسترده ای از آنها را تماشا کردم باید بگویم صادرات سریال های ساخت ترکیه به سراسر جهان بسیار گسترده و پرمخاطب است به طوریکه در رده بندی تولید و فروش سریال، ترکیه در رده‌های دوم و سوم قرار دارد و کشورهایی مانند ایتالیا و آمریکای جنوبی از مهم ترین مشتریان این سریال ها در جهان جهان محسوب می‌شوند. از سوی دیگر بازیگران این سریال ها به جهت محبوبیت به کشورهای مختلف عربی می روند وبا پروپاگاندای تبلیغاتی درآمدهای هنگفتی برای خود و عوامل سریال به ارمغان می آورند. این نکته شاید برایتان جالب باشد که بدانید در حال حاضر ترکیه با نتفلیکس به عنوان یکی از مهم ترین تولید کننده های سریال در جهان در حال تولید مشترک است و به طور کلی سریال سازی در این کشور صنعتی پر اهمیت و پولساز به شمار می‌آید.

برای آسیب شناسی و تحلیل موفقیت سریال های ساخت ترکیه باید به این نکته اشاره کرد که فیلمنامه و مراجعه به منابع تاریخی در کنار توجه سختگیرانه به بازخورد مخاطبان، از مهم‌ترین عوامل موفقیت این سریال ها به شمار می آید. هر چند قسمت یک بار بر اساس نظرسنجی ها و بازخورد هایی که از مخاطبان گرفته می شود اعلام به ادامه ساخت یا توقف تولید این سریال ها صورت می گیرد و این سخت گیری ها و دقت نظرها تاثیر زیادی در کیفیت و جلب رضایت مخاطبان در سراسر جهان داشته است.

تاثیر سریال شهرزاد و محصولات ساخت ترکیه در محتوای سریال های نمایش خانگی

خوشخو در ادامه تولید سریال شهرزاد 1 را یکی از نقاط عطف سریال سازی در نمایش خانگی دانست اما تداوم راه و الگوی سریال های پس از شهرزاد را وامدار سریال های ساخت ترکیه عنوان کرد و ابراز داشت: سریال شهرزاد اتفاق خاصی در تاریخ سریال سازی در نمایش خانگی محسوب می شود؛ پروژه ای که با وسواس و دقت بالایی ساخته شد و سطح کیفی نمایش خانگی را به طرز باور نکردنی در مقطع زمانی خود بالا برد. در این زمان مخاطبان سرخورده از مجموعه‌هایی چون «قلب یخی»، «ساخت ایران» و «قهوه تلخ» که بدون پایان و یا با پایان سطحی و دم دستی تمام شدند، بار دیگر با قصه ای ملودرام در بستر تاریخ معاصر ایران جذب نمایش خانگی شده اند و شهرزاد نه تنها این صنعت را زنده کرد بلکه باعث جذب سرمایه ها و رونق سینمای خانگی شد. در آسیب شناسی روند و جریانی که شهرزاد به راه انداخت این نکته حائز اهمیت است که سریال های چون دل، همگناه و عاشقانه از اعتمادی که مردم به وسیله شهرزاد به مجموعه نمایش خانگی پیدا کرده بودند استفاده کردند و متاسفانه برخی از این محصولات با سهل انگاری های مضمونی و ساختاری خود کل حیات نمایش خانگی را با مشکل مواجه کرده اند، اتفاقی که باعث ورود بخش های فرهنگی مختلف به حوزه نمایش خانگی شد که نتیجه آن تغییر مجوز سریال های نمایش خانگی از وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی به تلویزیون این بوده است.

• حسن فتحی
• قهوه تلخ
• آرش خوشخو
• نتفلیکس
• سریال شهرزاد
• ترکیه