اهمیت سفر رئیسی به عمان از نگاه اندیشکده اروپایی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، آیت الله سید ابراهیم رئیسی صبح امروز دوشنبه و در پنجمین سفر خود به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران، وارد مسقط پایتخت عمان شد. تارنمای اندیشکده «دیپلماتیک اَفِرز» مستقر در ژنو در باره اهمیت این سفر نوشت: هیثم بن طارق آل سعید، سلطان عمان، رئیس جمهوری ایران را برای مذاکره به کشورش دعوت کرده است. در دیدار روز دوشنبه 23 مه (2 خرداد) رئیسی و سلطان عمان در مسقط پایتخت این کشور، درباره روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دوجانبه گفتگو می‌شود. هفته گذشته هیاتی متشکل از 50 نفر از تجار و فعالان اقتصادی ایران از عمان دیدار کردند تا راه را برای گسترش روابط تجاری بین دو کشور هموار کنند. در واقع، انتظار می‌رود رئیس جمهوری ایران به غیر از دیدار با سلطان عمان مجموعه‌ای از توافقات همکاری را امضا کرده و با ایرانیان مقیم عمان و تجار عمانی در این کشور عربی گفتگو کند. این پنجمین سفر رئیس جمهوری ایران از زمان روی کار آمدن در آگوست 2021، و این دیدار بخشی از سیاست جدید دولت ایران برای گسترش روابط نزدیک با همسایگان این کشور و ارتقای همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است. دعوت سلطان عمان همچنین در خدمت حفظ نقش مهم این کشور به عنوان یک پل ارتباطی و میانجی گری فعال است. این در حالی است که دیگر سلاطین سنی در منطقه محتاطانه در حال گشایش روابط شان با جمهوری اسلامی هستند. ایفای چنین نقشی برای عمانی‌ها بخشی از ابعاد راهبرد جهانی خود این کشور است که همواره به ویژه از سوی آمریکا به رسمیت شناخته شده است. عمان به ویژه نقش بسیار مهمی را صفحه شطرنج خاورمیانه بازی می‌کند و همیشه نقش میانجی را بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا داشته است. این کشور که پایتخت آن مسقط است نقش مهمی در مساله برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ایفا کرده است. توافق هسته‌ای ایران در دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری پیشین آمریکا در سال 2018 متوقف شد و این در حالیست که دولت جدید آمریکا تلاش می‌کند این سیاست را بدون این که بیش از حد از مسیر خارج شود تغییر دهد. به همین دلیل، عمان می‌تواند کشوری ارزشمند برای بازگشت به میز مذاکرات باشد. یکی دیگر از کشور‌هایی که از دیدگاه آمریکا در جایگاه بسیار مهمی قرار دارد قطر است. توجه آمریکا به قطر به ویژه در مساله ایران به دلایل مختلفی است. وزارت خارجه آمریکا چند روز پیش، یادداشت کوتاهی را درباره تماس تلفنی بین آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا و محمد بن عبدالرحمان آل ثانی همتای قطری او منتشر کرد. وزیر خارجه آمریکا در این تماس عمیق‌ترین پیام‌های تسلیت خود را به دلیل کشته شدن غم انگیز شیرین ابو عاقله شهروند فلسطینی - آمریکایی ابراز و درباره همکاری قوی و رو به رشد آمریکا با قطر بحث و گفتگو کرد. بلینکن همچنین بر نقش سازنده کشور شیخ نشین قطر در تلاش برای مسائل مربوط به ایران تاکید کرد. قطر از نظر تاریخی با آمریکا رابطه داشته و نقش یک نقطه اتصال راهبردی را در بستر خاورمیانه ایفا می‌کند: در حقیقت تنها کشوری است که میزبان مرکز منطقه‌ای پنتاگون است. برای آمریکا مهم است که دوحه تصمیم گرفته سه موقعیت حساس را در سیاست خارجی و اولویت‌های دیپلماتیک خود قرار دهد. نخست بحران اوکراین و نقش فعال این کشور در درگیری‌های مسلحانه است. دوم، و از سوی دیگر تماس‌های مستمر این کشور با طالبان است و سوم مذاکره با ایران. تمیم بن حامد آل ثانی امیر قطر هفته گذشته با رئیس جمهوری ایران دیدار کرد. هدف از این دیدار یافتن فضایی برای دستیابی به درکی مشترک درباره از سرگیری برجام بود. یکی دیگر ازعناصر اصلی در مذاکره بین دوحه و تهران که ایران در این زمینه روابط بهتری با قطر نسبت به هر کشور دیگری در منطقه خلیج فارس دارد، در رابطه با مساله انرژی است. در حقیقت دو کشور در مهم‌ترین میدان گاز طبیعی جهان یعنی میدان گازی پارس جنوبی / نورث دوم (North Dome) سهیم هستند که دو سوم آن به قطر تعلق دارد. قطر به اتکای وجود این میدان گاز طبیعی سال‌ها اقتصاد خود را به جلو رانده است و به این تلاش خود در شرایط کنونی ادامه می‌دهد. دوحه به یکی از بسیاری از کشور‌های اصلی تامین کننده گاز طبیعی مایع در اروپا تبدیل می‌شود. این امر به دلیل تلاش اروپا برای قطع وابستگی انرژی به روسیه به همه دلایلی است که همه ما متاسفانه از آن باخبر هستیم؛ بنابراین در بخش نتیجه گیری باید تاکید کنیم که عمان و قطر به شکل فزاینده‌ای نقش تعیین کننده‌ای را در روابط خاورمیانه و غرب ایفا می‌کنند. این نقش اکنون موثرتر شده است. همچنین باید گفت اکنون فضا تنش زدایی در منطقه به ویژه درروابط بین عربستان سعودی، امارات و ایران ایجاد شده است. ایران موضع قاطعانه تری را در قبال دیگر کشور‌ها اتخاذ کرده است. همین شرایط برای ترکیه نیز وجود دارد که به نظر می‌رسد بیشتر از قبل آماده مذاکره است. این مجموعه عوامل می‌تواند مرحله جدیدی در مذاکرات برجام باشد.