این تصمیمات عجیب شورای شهر؛ از تردد بر اساس کدملی تا توقف مصوبات

امید سلیمی بنی: این روزهای تلخ، روزهای سخت و جانکاه که دقیقه به دقیقه آن، به کندی برای شهروندان می گذرد، نشان داد شورای شهر تهران توان لازم روانی و مدیریتی برای مقابله با بحران ندارد. بحرانی از جنس یک بیماری همه گیر که با تغییرات رفتاری و آموزشهای شهروندی به همراه پشتیبانی اقتصادی و مدیریتی در برخی کشورهای جهان کنترل شده و هر چه توان مدیریت و اقتصاد کشورها، پایین تر بود، تلفات آن بیشتر نمود پیدا کرد.

تهران تبدیل به یکی از کانون های بحران کرونا در کشور شد. ساختار جمعیتی، تراکم بالا، تردد مردم از استانهای همجوار، سبک زندگی توام با ارتباطات گسترده شهروندان با یکدیگر، مسایلی بود که به صورت آشکاری، شیوع کرونا در تهران را پیش بینی پذیر می کرد و کسانی که قرار بود با پیش بینی عوامل آشکار و نهان شیوع کرونا در حوزه شهری، اقدامی انجام دهند، از این آزمون مردود بیرون آمدند. شورای شهر نتوانست اقدام موثری درباره مدیریت کرونا - دست کم در حوزه تصمیم گیری و اقتدار خود - انجام دهد. در این مرور کوتاه به کارنامه عملکرد شورای شهر درباره بحران کرونا نگاهی گذرا داریم.

اقتدار شوراهای شهر در مقابله با بحران کرونا

شاید یکی از مسایلی که در ابتدای بررسی «بحران کرونا» و «شورای شهر» مطرح شود، حوزه اقتدار و صلاحیت تصمیم گیری شوراها درباره کرونا است.

واقعیت این است که بحران کرونا، موضوعی چند بعدی است که از اقتصاد و روابط بین الملل تا حمل و نقل عمومی و دستفروشی در شهرها را دربرمی گیرد و به همه آنها مربوط است. پس دست کم شوراهای شهر در حوزه اقتصاد شهری، حمل و نقل شهری و کنترل ترافیک، مستقیما توان تصمیم گیری دارند. همانطور که برخی از شوراهای شهرهای بزرگ کشور مانند شیراز و اصفهان ترجیح دادند با مصوبه تعطیلی مترو و اتوبوسرانی، به تردد مردم در محیطهای آلوده عمومی دامن نزنند. به عنوان مثال شورای شهر مشهد تصمیم گرفت حرکت مترو را در کلانشهر دوم کشور تا نیمه اردیبهشت ماه تعطیل کند. شورای شهر مشهد این تصمیم را با توجه به تبعات اقتصادی آن برای مدیریت شهری گرفت. استدلال ساده ای پشت این مصوبه است: مردم زنده بمانند بهتر است تا با مترو ارزانتر سفر کنند!

برخی شوراهای شهر حتی کار را از این هم فراتر بردند و مانند همدان تصمیم گرفتند حمل و نقل عمومی حتی تاکسیها را به صورت واضح تعطیل کنند. این تعطیلی در برخی شهرها همچنان ادامه دارد مثلا شورای شهر تبریز هم در 24 فروردین ماه مصوب کرد اتوبوس، مترو و حتی ترمینال های مسافربری تعطیل بماند آن هم تا اطلاع ثانوی! یعنی تا زمانی که اطمینان حاصل شود کرونا دیگر خطر شیوع و همه گیری حاد ندارد.

در این میان، شورای شهر تهران با اطلاع کافی از اینکه بحران کرونا چه بر سر شهروندان می آورد، قدم به دوره کرونایی پایتخت گذاشت. زهرا نژاد بهرام عضو هیات رئیسه شورای شهر هشدار داده بود پیک کرونا در راه است و باید حمایتهای جسمی و روانی از شهروندان در مقابل این بیماری انجام شود، ولی در مقابل چه اقدامی از شورای شهر سر زد؟ تصمیماتی ناهماهنگ، اشتباه و در نهایت رسیدن به مرحله توقف کامل تصمیم گیری.

چه کسی به کرونا دامن زد؟

ویروس کرونا، از ناهماهنگی عملکرد مردم بیشترین سود را برای تکثیر خود می برد. وقتی شورای شهر تصمیمی درباره ممنوعیت تردد وسایل عمومی در شهر نمی گیرد و از سوی دیگر، تردد وسایل نقلیه خصوصی را با محدودیت مواجه می کند، کرونا از فرصت ناهماهنگی برای تکثیر بیشتر خود استفاده می کند.

محسن هاشمی رئیس شورای شهر درباره تصمیم گیری در خصوص تعطیلی مترو و اتوبوس در یک برنامه تلویزیونی گفت باید حمل و نقل عمومی در تهران تعطیل می شد. هاشمی البته مسئولیت تبدیل مترو و اتوبوس به کلونی کرونا را به گردن یک ستاد دولتی انداخت و گفت: ستاد مبارزه با کرونا به جای اینکه تصمیم بر توقف حمل‌ونقل عمومی اخذ شود، اعلام شد به جای توقف و تعطیلی حمل‌ونقل عمومی، تعداد اعزام قطار و اتوبوس را کاهش دادند که این کار کاملا اشتباه بود و باعث ازدحام شد.

او توضیح نداد اگر شورای شهر مصوب می کرد حمل و نقل عمومی تعطیل شود، چه کسی می توانست در مقابل موج مطالبه افکار عمومی قرار بگیرد؟ به عبارت دیگر مسئولیت شیوع کرونا در تهران به گردن کسی می افتاد که مخالف تعطیلی حمل و نقل عمومی بود. ولی الان انگشت سئوال را مستقیما به سوی شورای شهر گرفته اند: چرا حمل و نقل عمومی تعطیل نشد؟ حالا که تعطیل نشد، چرا 12 هزار میلیارد ضرر به شهر خورد؟ محسن هاشمی البته معتقد است قرار نیست درباره مسایل مرتبط با کرونا، شورای شهر تصمیماتش را با منطق اقتصادی بگیرد. او گفت: قرار نیست ما در این باره تصمیم اقتصادی اتخاذ کنیم بلکه در شرایط شیوع کرونا باید تعداد وسایل حمل و نقل عمومی افزایش پیدا کند تا تراکم جمعیت کاهش پیدا کند، اما در این باره به شیوه معکوس عمل می‌شود.

در نهایت هم شورای شهر با وجودی که می گفت تلاش دارد با آوردن زالی، فرمانده ستاد مقابل با کرونا در تهران به صحن شورا، حق رای در این ستاد را به دست بیاورد، چیزی به نام حق رای به دست نیاورد و آنطور که از شواهد پیداست کسی شورای شهر را درباره مدیریت موضوع کرونا بازی نداد.

دغدغه های کرونایی شورا

به نظر می رسد شورای شهر تهران در میان بحران کرونا، دو دغدغه مهم دارد. دغدغه اول، کاهش درآمد مدیریت شهری است که مشکل بزرگی به نظر می رسد چون در زمانه تعطیلی شهر و فقدان درآمد کافی برای شهروندان، کاهش درآمد 12 هزار میلیارد تومانی شهرداری در شرایط ماندگاری کرونا، ضربه سنگینی بر کارامدی شورای شهر نزد افکار عمومی وارد می کند. به عبارت دیگر مردم می پرسند شهر که تعطیل شده، تعداد زیادی هم آلوده شدند و فوتی هایی هم داشته، مترو و اتوبوس و تاکسی هم که باز بود و کار می کرد، پس چرا هم پیاز کسادی بازار را خوردیم و هم چوب جان باختن بر اثر کرونا را و در نهایت، ضرر مالی در مدیریت شهری هم دادیم؟ فایده کار کردن مترو و اتوبوس و آلوده شدن تعداد بیشتری از مردم چه بود؟ محسن هاشمی رئیس شورای شهر از این دغدغه به صورت صریح سخن گفته و اعلام کرده شورای شهر نگران کاهش درآمد شهرداری به خاطر بحران کرونا است.

دغدغه دوم اعضای شورای شهر تهران، بیان سخنان کوبنده و نطق های انتقادی است که تقریبا همگی این نطق ها، دولت را نشانه گرفته و روزی نیست که بخشهای مختلف دولت، از انتقاد اعضای شورای شهر در امان بماند. یک روز رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر می گوید وعده خرید 500 اتوبوسی که رئیس جمهور داده یا ناشی از بی خبری است یا شوخی با افکار عمومی و روز دیگر محسن هاشمی درباره اشتباه بودن تصمیم به کاهش مترو و اتوبوس از سوی ستاد مقابله با کرونا انتقاد می کند.

در این بین، بخشهای مختلف مدیریت شهری هم چندان با طرحهای دولتی مقابله با کرونا مانند فاصله گذاری اجتماعی هماهنگ نشده اند. حتی مدیرعامل تاکسیرانی تهران اعلام کرد اجرای طرح فاصله گذاری اجتماعی با فشار و زور ممکن نیست چون با وجودی که تاکسی ها باید با ظرفیت کمتری کار کنند ولی کسی نیست به آنها ضرر و زیان بدهد. چه کسی قرار است بدهد؟ وزارت بهداشت که مامور علمی تهیه طرح بوده؟ مسافران که اختیاری در این تصمیم نداشته اند؟ یا مدیریت شهری که در سراشیبی کاهش درآمده افتاده؟

شاید اصلی ترین اقدام مقابله ای شورای شهر تهران در برابر امواج کرونا، بستن بوستانهای تهران برای عدم استفاده شهروندان بود که با هشدارهای پلیس در آستانه روز سیزده به در شروع شد و احتمالا تا مدتها ادامه خواهد یافت، سیاستی به جا و درست که در جای خود قابل تقدیر است. البته سیاست شایسته شورای شهر در بستن ورودی بوستان ها به روی شهروندان با سیاست ناهماهنگ دیگری درباره برنداشتن طرح ترافیک تا اطلاع ثانوی، در تضاد است چون باعث می شود مردم چاره ای جز تردد بیشتر با وسایل نقلیه عمومی نداشته باشند. به بیان دیگر، اگر مترو و اتوبوس، باعث شیوع کرونا می شود پس چرا طرح ترافیک آغاز شده و مردم مجبور شده اند سوار وسایل نقلیه عمومی شوند که خطر آلودگی به کرونا دارد؟

این سیاست ناهماهنگ باعث شده حتی برخی از اعضای شورای شهر هم به لغو طرح ترافیک اعتراض کنند و بگویند اجرای طرح ترافیک در تهران در شرایطی که به دستور رئیس جمهور دوسوم کارمندان نیز باید سرکار بروند، یعنی افزایش جمعیت در واگن‌های مترو و اتوبوس! پیامدش هم ایجاد موج ابتلا به کرونا در پایتخت است. هفته پیش در نامه به شهردار تهران گفتم که طرح ترافیک باید تا زمان ریشه کنی کرونا متوقف شود.

عدم هماهنگی شورای شهر با برنامه های مقابله ای کرونا به حدی چشمگیر بود که حتی زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونا در استان تهران اعلام کرد تهران یکی از مهم ترین مراکز داغ بیماری کرونا است که با هیچ استان دیگری در کشور قابل مقایسه نیست و خواستار همکاری اعضای شورای شهر درخصوص اخذ تصمیمات و مصوباتی برای مقابله و مهار بیماری شد.

«پیشنهاد غیرممکن» یک عضو شورای شهر درباره محدودیت تردد شهروندان در تهران نقطه اوج ناهماهنگی و دور ماندن از واقعیات میدانی برای شورای شهر بود. پیشنهادی که خاطره ابتکار احمدی نژاد در آب پاشی با هواپیمای سم پاش در تهران برای مقابله با آلودگی هوا را زنده کرد. در یکی از جلسات غیرعلنی شورای شهر - معروف به هم اندیشی - پیشنهادی مبنی بر «اعمال محدودیت تردد روزانه در سطح شهر براساس کد ملی شهروندان» مطرح شد. براساس مدل پیشنهادی، شهروندان پایتخت‌نشین برمبنای آخرین رقم کدملی خود به 10 دهک تقسیم‌بندی و مطابق با آن، هر دهک یک روز امکان خروج از خانه برای پیگیری مسائل اداری، اقتصادی و حتی خرید را پیدا خواهد کرد.

آنطور که پیداست برخی از اعضای مدیریت شهری، از طریق این دسته‌بندی و اعمال جریمه شهروندان یا توصیه به خروج‌های غیرضروری از خانه، قصد داشتند امکان کنترل و کاهش ترددها در معابر و خیابان‌های شهر را فراهم کنند. به جز این پیشنهاد عجیب، پیشنهادهای معقول و واقعگرایانه ای مانند اجباری شدن استفاده از ماسک در مترو و فضاهای عمومی هم مطرح شد که ناتوان بودن شورای شهر از تصمیم گیری، آن را به جایی نرساند.

بی تصمیمی در شورای شهر

به نظر می رسد اعضای شورای شهر توان تصمیم گیری و مسئولیت پذیری خود را از دست داده اند. از ظواهر پیداست آنها آنقدر در فشار عصبی و روانی برای «تصمیم نگرفتن» قرار گرفته اند که جدا تصمیم گرفتند هیچ تصمیمی نگیرند. آنطور که محسن هاشمی به خبرنگاران گفت در جلسه غیرعلنی شورای شهر که نام آن را جلسه هم اندیشی گذاشته اند، مقرر شد برنامه‌های شورا را به صورت مصوبه نداشته باشند و تنها آن را مکتوب به شهردار برسانند تا وی بتواند آنها را به ستاد مبارزه با کرونا ارائه دهد.

این مصوبه عجیب و غیرقانونی نشان می دهد شورای شهر به صورت واضحی ناکارآمدی و توقف خود را در شرایط بحران نشان داده است. جالب اینجاست شورای شهر در جلسه ای که ماهیتا غیرقانونی است، تصمیم می گیرد که هیچ مصوبه ای نداشته باشد و از آنجایی که این تصمیم، به صورت مصوبه نیست، یعنی شکل مصوبه و امضا و صورتجلسه و ثبت در فرم مصوبات را ندارد، نه قابل پیگیری توسط شهروندان و نه قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است. یعنی چه شورای شهر تصمیم بگیرد که مصوبه نداشته باشد و نظراتش را در قالب توصیه به مدیریت شهری بدهد؟ ظاهرا این راهکار، چاره ای برای انتقادات آینده درباره عملکرد این نهاد در شرایط بحران است.

47231