برترین اکتشافات دنیای علم در دهه‌ای که گذشت
تهران - ایرنا - ذره خدا، فناوری اصلاح ژنتیک کریسپر، امواج گرانشی، برنامه رایانه‌ای آلفاگو و برتری کوانتومی به عنوان برترین اکتشافات یک دهه گذشته در دنیای علم انتخاب شدند.
مجله علمی نیوساینتیست در فهرستی برترین اکتشافات دنیای علم را در یک دهه گذشته معرفی کرده است که در آن میان نام دستاوردهایی چون ذره خدا، فناوری کریسپر و برتری کوانتومی به چشم می‌خورد. در ادامه به این مهمترین دستاوردها نگاهی خواهیم داشت.
ذره خدا (بوزون هیگز)
پس از چهار سال کار تحقیقاتی هزاران محقق و استفاده از بزرگترین دستگاه موجود در جهان، فیزیکدانان ذرات سازمان تحقیقات هسته ای اروپا (سرن) در نهایت از کشف ذره بوزون هیگز معروف به ذره خدا خبر دادند. با استفاده از این ذره می‌توان علت جرم داشتن دیگر ذرات موجود در جهان را توضیح داد. اکتشاف این ذره مدل استاندارد فیزیک ذرات را تکمیل کرد.
فناوری اصلاح ژنتیک کریسپر (CRISPR)
پتانسیل کامل مهندسی ژنتیک در سال 2012 و با ساخت سیستم ساده و ارزان کریسپر (CRISPR) برای اصلاح DNA، شکوفا شد. استفاده از این فناوری از آن زمان تاکنون گسترده و فراگیر شده است. در خلق نخستین نوزادان اصلاح ژنی شده در جهان که در سال 2018 در چین صورت گرفت، نیز از همین فناوری استفاده شد.
امواج گرانشی
موج گرانشی، خمیدگی ساختار فضا - زمان است. آلبرت اینشتین نخستین بار در سال 1916 وجود این نوع از امواج را پیش‌بینی کرد. دقیقا یک قرن بعد در سال 2016، رصدخانه موج گرانشی با تداخل‌سنج لیزری (LIGO) اعلام کرد که سرانجام این امواج را به هنگام ساطع شدن از دو سیاهچاله در حال ترکیب، رصد کرده است.
آلفاگو (AlphaGo)
در دهه گذشته شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه هوش مصنوعی بودیم و آلفاگو (AlphaGo) اوج پیشرفت‌های ماشینی در این دهه بود. آلفاگو یک برنامه رایانه‌ای مبتنی بر هوش مصنوعی است که توسط گوگل دیپ‌مایند توسعه داده شد و در سال 2016 توانست در کمتر از یک روز قدرتمندترین بازیکن شطرنج را شکست دهد. روش کار این برنامه بدین صورت است که فقط حرکات مهره‌ها به وی آموزش داده شده و این برنامه پس از هر بار اشتباه آن را در بازی بعدی اصلاح و به اصطلاح به خود آموزش می‌دهد؛ این نوع شیوه آنالیز که بسیار شبیه شیوه آنالیز انسان است در کنار توانایی پردازش میلیون ها بیت داده، به این برنامه قدرتی مخوف داده است.
ژن درمانی لیلا
در سال 2015 یک دختر یک ساله به نام «لیلا ریچارد» که به سرطان خون حاد (لوکمیا) مبتلا بود تحت درمانی قرار گرفت که با تمام درمان‌های دیگر برای سرطان تفاوت داشت. پزشکان بیمارستان «گریت اورموند استریت» لندن به لیلا سلول‌های ایمنی اهداکننده ای را پیوند زدند که از لحاظ ژنتیکی به گونه‌ای اصلاح شده بودند تا سلول‌هایی که باعث ایجاد سرطان خون در وی می‌شدند را از بین ببرند. آنها با این کار جان این کودک را نجات دادند.
کشف انسان تباران دنیسووا
محققان در سال 2010 از کشف یک استخوان انگشت انسان خبر دادند که از لحاظ ژنتیکی با آنچه در انسان‌های مدرن و نئاندرتال‌ها مشاهده می‌شود تفاوت دارد؛ کشفی که داستان اجداد و نیاکان ما را پیچیده کرد. آنها این گونه جدید را با الهام از غار دنیسووا در سیبری که محل یافت این استخوان بود، دنیسووا نام نهادند. اکتشافات بعدی در این غار شامل بقایای بیشتری از این افراد اسرارآمیز بود؛ از جمله کشف هیبریدی از یک مادر ناندرتال و یک پدر دنیسووا که در سال 2018 اتفاق افتاد. آنالیزهای ژنتیکی همچنین نشان داده‌اند که امروزه برخی از افراد معاصر نیز حامل بخشی از دی. ان. ای دنیسووایی هستند.
برتری کوانتومی
تلاش‌ها برای ابداع کامپیوترهای کوانتومی در دهه‌ای که گذشت بالا گرفت و در سال 2019 با خبر دستیابی گوگل به برتری کوانتومی به اوج خود رسید. این کمپانی نخستین کامپیوتر کوانتومی را ساخت که محاسباتی را انجام می‌داد که هیچکدام از ابرکامپیوترهای کلاسیک موجود در جهان قادر به انجام آن نبودند.
پروکسیما قنطورس بی
در آغاز دهه گذشته از وجود حدود 450 سیاره در خارج از منظومه شمسی مطلع بودیم. اکنون شمار این سیاره‌ها به بیش از چهار هزار مورد رسیده است. مهم ترین اتفاقی که در این حوزه به وقوع پیوست، کشف پروکسیما قنطورس‌بی در سال 2016 بود. پروکسیما قنطورس‌بی نزدیک ترین سیاره فراخورشیدی شناخته شده به زمین است که 4.2 سال نوری از آن فاصله دارد.
پیوند صورت
اولین پیوند کامل صورت در سال 2010 انجام شد. در این عمل جراحی که 24 ساعت به طول انجامید بقایای صورت یک کشاورز اسپانیایی که به طور تصادفی به خود شلیک کرده بود، برداشته شد به طوری که تنها حدقه‌های چشم و زبان وی باقی ماند. سپس صورت کامل یک اهدا کننده مرده به این مرد کشاورز پیوند زده شد.
*س_برچسب‌ها_س*