جمعه 18 آبان 1403

برنامه مشترک مسکو و تهران برای پسابرجام

وب‌گاه دنیای اقتصاد مشاهده در مرجع

نشنال‌نیوز، رسانه نزدیک به امارات در تحلیلی از روابط ایران و روسیه با پرداختن به امکان‌سنجی شکل‌گیری اتحاد بین تهران و مسکو و اینکه آیا ایران می تواند از تلاش روسیه برای یافتن متحد سود ببرد، نوشته است: در روز های پایانی ژوئن، ناتو خود را به سازمانی با جهان‌بینی روشن تبدیل کرد. اتحاد فراآتلانتیک چشم‌اندازی برای تغییر استراتژیک در داخل و خارج از اروپا ارائه کرد؛ روسیه را به‌عنوان یک دشمن،...

به گزارش «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: جنگ روسیه علیه اوکراین روابط بین غرب و روسیه را زیر و رو کرده است. انتظار نمی‌رود که جنگ به‌زودی پایان یابد و ممکن است با پیروزی یا شکست قاطع هیچ‌یک از کشور ها به پایان نرسد؛ اما برنده ناتو بوده است. این جنگ عملا دریای بالتیک را به دریاچه ناتو تبدیل کرد و اتحاد را به سوئد و فنلاند گسترش داد؛ آن هم در زمانی که هدف روسیه توقف گسترش بیشتر آن بود.

نشست سران ناتو در مادرید یک‌نمایش صرف نبود؛ چرا که هم از نظر سیاسی و هم از نظر نظامی مهم بود. نتایج آن شامل افزایش نیرو ها در غرب روسیه از 40‌هزار نفر به 300‌هزار نفر، عمدتا در لهستان و کشور های بالتیک و باز کردن در ها به روی استقرار نظامی ایالات‌متحده در شرق اروپا، به‌ویژه در لهستان است. جو بایدن، رئیس جمهور ایالات‌متحده، توانست به اجماع درباره اوکراین و توافق در سطح اروپا برای افزایش مشارکت کشور های عضو در بودجه ائتلاف به 2‌درصد تولید ناخالص داخلی، دست پیدا کند. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، شاید برای پاسخ به چالش ناتو کمی تامل کند، اما بعید است که از تصمیم اخیر مربوط به کالینینگراد، منطقه متعلق به روسیه بین لهستان و لیتوانی، عقب‌نشینی کند. در شرایطی که لیتوانی عبور کالا های تحریم‌شده روسیه را از خاک خود و به کالینینگراد ممنوع کرده، مسکو به دنبال مصالحه ای برای ازسرگیری ترانزیت است. در صورت عدم‌موفقیت، منطقه می تواند به نقطه عطف دیگری در درگیری گسترده تر با غرب تبدیل شود. در همین حال و در بحبوحه اجلاس سران ناتو و گروه7، تحولات قابل‌توجهی در شرق رخ داده است.

 مسکو به‌دنبال مقابله با گروه 7

رهبران کشور های ساحلی دریای‌خزر - جمهوری‌آذربایجان، ایران، قزاقستان، روسیه و ترکمنستان - هفته گذشته در عشق‌آباد دیدار کردند؛ جایی که پوتین بر ارتقای روابط با ایران تاکید کرد. پیش از این در اجلاس مجازی بریکس به میزبانی چین، پکن و مسکو با الحاق ایران و آرژانتین به این گروه موافقت کردند. این حرکات احتمالا دری را برای دستیابی تهران به اهرم های سیاسی و فرصت های اقتصادی باز می‌کند. مسکو به دنبال ایجاد ساختاری برای مقابله با گروه 7، شامل بزرگ‌ترین اقتصاد های غرب است. تا قبل از شروع درگیری اوکراین در سال 2014، روسیه بخشی از گروه 8 بزرگ‌تر بود، اما اکنون پوتین مایل است بریکس چالش جدی برای گروه 7 باشد. اما به گفته یکی از کارشناسان که نخواست نامش فاش شود، با توجه به اختلافات بین چین و هند، بزرگ‌ترین اعضای گروه، بریکس چیزی بیش از یک پوستر سیاسی نیست. با این حال، الحاق ایران پیامد های بلندمدتی در چارچوب تروئیکای متشکل از چین و روسیه دارد.

ولادیمیر پوتین و ابراهیم رئیسی بر اهمیت امضای پیمان همکاری راهبردی دوجانبه ای تاکید کردند که در سفر پوتین به تهران در اواخر سال‌جاری اجرایی خواهد شد. رهبران دو کشور همچنین موافقت کردند که وظیفه حفظ رژیم بشار اسد در سوریه را به طور کامل به ایران بسپارند. هنوز امیدی برای دستیابی به موفقیت در مذاکرات هسته ای بین ایران و پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به اضافه آلمان وجود دارد، اما به گفته همه طرف ها، به ویژه با توجه به اصرار تهران بر حذف سپاه از فهرست تروریستی واشنگتن، احتمال آن رو به کاهش است. ایران همچنین می گوید آنچه را که [ادعاشده] در برنامه هسته ای خود پنهان کرده، فاش نخواهد کرد. دولت بایدن تاکنون از پذیرش هر دو خواسته خودداری کرده، اما روسیه به ایران اطمینان داده که مسکو از منافع تهران در مذاکرات وین حمایت می‌کند. همان‌طور که یکی از مقاماتی که با او صحبت شد، اشاره کرد که زنگ نهایی هنوز برای اعلام مرگ مذاکرات به صدا درنیامده است.

ایران به لغو تحریم های آمریکا علیه خود نیاز مبرم دارد. دولت بایدن و دولت های کلیدی اروپایی نیز به دنبال پیشرفت هستند. پوتین علاقه مند به میانجی‌گری در توافقی است که می تواند به بهبود اعتبار او در جامعه بین‌المللی کمک کند. اما در صورت شکست مذاکرات، مسکو و تهران قصد دارند آمریکا و اسرائیل را مقصر آن بدانند و از این شکست برای پیشبرد منافع فردی خود استفاده کنند. به‌عنوان مثال، روسیه می تواند تحویل تسلیحات به ایران را براساس قرارداد تسلیحاتی که توسط رژیم تحریم های بین‌المللی مختل شده، آغاز کند. شاید در حال حاضر تحویل برخی از این سلاح ها رایگان باشد. با این حال به نظر می‌رسد پوتین به رئیسی گفته مسکو علاقه ای به بروز درگیری بین ایران و اسرائیل در این مقطع ندارد. دلایل نامشخص است، اما شاید این باشد که کرملین در این مرحله یک دردسر دیپلماتیک دیگر را نمی خواهد. به‌علاوه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق اسرائیل، پس از سقوط دولت نفتالی بنت، در موقعیتی قرار دارد که می تواند به قدرت بازگردد. البته پوتین و نتانیاهو از روابط فوق‌العاده خوبی برخوردار بوده‌اند. از آنجا که اسرائیل در آستانه پنجمین انتخابات پارلمانی در سه‌سال اخیر قرار دارد، همه نگاه ها به سفر چندمرحله ای بایدن به خاورمیانه خواهد بود که قرار است اواخر این ماه برگزار شود. این سفر به دلایل استراتژیک، اقتصادی و انرژی مهم خواهد بود.