بناپارتیسم چیست؟

گروه سیاسی خبرگزاری میزان؛ یکی از ضرورت‌های زمان‌شناسی در دوره کنونی، شناخت مکاتب و گرایش‌های فکری موجود در دنیاست که اغلب آن‌ها محصول دوران پس از رسانس هستند. تحریریه سیاسی خبرگزاری میزان در همین زمینه 16 برش از کتاب «واژه‌نامه سیاسی_فرهنگی» که به قلم «شهریار زرشناس» عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گردآوری شده است را منتشر می‌کند.

بناپارتیسم بناپارتیسم، منسوب به رژیم لوئی بناپارت یا ناپلئون سوم است که در سال 1851 میلادی با یک کودتای نظامی نوعی رژیم سیاسی مدافع سرمایه‌داری را با ویژگی‌هایی متفاوت از لیبرالیسم‌های کلاسیک پدید آورد. دولت بناپارتیستی ناپلئون سوم با اینکه مظهر اراده کارخانه داران و بانکداران و سرمایه سالاران بوده، اما به لحاظ اجتماعی بر نیروی طبقاتی دهقانان و لمپن‌ها تکیه داشت و همین شرایط ویژه‌ای به حکومت او داده بود. به گونه‌ای که رژیم بناپارتیستی را دولت استثنایی بورژوایی نامیده‌اند.

بدین علت آن را دولت استثنایی می‌نامند که شیوه اعمال حاکمیت در آن رژیم مثل شیوه‌های رایج لیبرالی نبود و دولت لوئی بناپارت بعضا با شعار‌ها و عملکرد‌ها خود میان طبقات اجتماعی مختلف بازی می‌کرد. اگر فاشیسم و ناسیونال - سوسیالیسم را نمونه دولت‌های استثنایی عصر امپریالیسم و قرن بیستم بدانیم بناپارتیسم را می‌توان نمونه دولت استثنایی مدرن قرن نوزدهم و عصر لیبرالیسم کلاسیک دانست.

به این دلیل دولت بناپارتی را دولت استثنایی می‌نامند که در دفاع از خود منافع سرمایه‌داران حاکم، صراحت و شیوه‌های معمول و رایج لیبرالیستی را به کار نمی‌گرفت هر چند که به عنوان صورتی از دولت مدرن خواه ناخواه افق سرمایه سالارانه را دنبال می‌کرد. اصطلاح بناپارتیسم را کارل مارکس در کتاب «هجدهم برومر، لوئی بناپارت» رواج داد. در مواردی نیز بناپارتیسم را به نوع حکومت نظامی به شیوه ناپلئون بناپارت اطلاق کرده‌اند.

بیشتر بخوانید:

• ملکه؛ قدرت مطلق انگلیس / از عزل و نصب وزرا و اسقف‌ها تا فرمانروایی بر 20 کشور جهان!