تاثیر گرانی کاغذ بر سرانه مطالعه ایرانی‌ها / کتاب ارزانم آرزوست!
این روزها خرید کتاب با این قیمت‌های نجومی کم کم به خریدی لوکس و مخصوص عده‌ای خاص تبدیل شده است و اگر برای بحران گرانی کاغذ چاره‌ای اندیشیده نشود، خسارات جبران ناپذیری گریبان گیرمان خواهد شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ موضوع «سرانه مطالعه» و اعداد و ارقامی که برای میزان مطالعه ایرانی ها در گزارش های مختلف بیان می کنند، آنقدر متفاوت و با فاصله از یکدیگر است که نمی شود به آنها اعتماد و به یک نتیجه گیری روشنی رسید؛ صادر کنندگان این آمار و اعداد نیز به دلیل تکثر و موازی کاری های معمول ما را به سرمنزلگاه مشخصی نمی رسانند.
علی اصغر سیدآبادی نویسنده، پژوهشگر فرهنگی و کارشناس کتاب، تعریف جالبی از مطالعه دارد. به اعتقاد او، واژه کتاب خواندن مناسب تر از مطالعه است و باید ابتدا منظور از خواندن یا مطالعه به درستی تبیین شود: «قبل از هر چیز باید به این سوال مهم جواب داد که منظور از خواندن یا مطالعه چیست؟ تا زمانی که پاسخ روشنی به این سوال داده نشود، نمی توانیم ارزیابی درستی در زمینه کتابخوانی داشته باشیم. بخش مهمی از اختلافاتی که در زمینه میزان مطالعه یا خواندن کتاب وجود دارد از نبود پاسخ روشن به همین سوال است. تعریف ها در این زمینه متفاوت است؛ مثلا مرکز آمار ایران در سنجش خود خواندن کتاب های ادعیه را هم جزو مطالعه و خواندن محسوب می کند در حالی که در پیمایش ارزش ها و نگرش های ایرانیان خواندن ادعیه یک عمل مذهبی است و در امور عبادتی می گنجد. سه نوع مطالعه داریم که باید تفکیک شوند؛ اولین آن، خواندن برای درس است که شامل کتاب های درسی و کمک آموزشی می شود که نباید جزو مطالعه یا کتابخوانی به حساب بیاوریم. دوم، خواندن برای کار. مثلا وقتی یخچال خراب می شود با خواندن کتاب راهنمای آن، مشکل و عیب را پیدا می کنیم. این هم جزو مطالعه یا خواندن محسوب نمی شود اما دسته سوم، خواندن عمومی است. مطالعه ای که به دلایل مختلفی مثلا برای کسب دانش، انتقال تجربه یا لذت بردن و سرگرمی انجام می گیرد.»
یکی از طرح‌های جدید مرکز آمار ایران، طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار است که در آن به بررسی رفتارهای فرهنگی خانواده‌های ایرانی در حوزه‌های مختلف کتاب و نشریات، موسیقی، شبکه‌های اجتماعی، فعالیت‌های ورزشی، سرمایه اجتماعی و غیره پرداخته می‌شود. در این آمارگیری که در سال 99 برای افراد 15 ساله و بیشتر انجام‌شده است، نشان می‌دهد که باسوادهای ایرانی بالای 15 سال بیشتر از همه علاقه به خواندن کتاب‌های قرآنی و ادعیه دارند و از حدود 62 درصدی که در سال 99 مطالعه غیردرسی اعم از کتاب غیردرسی یا روزنامه یا نشریه داشته‌اند، فقط 6 و نیم درصد بیش از 7 عنوان کتاب خوانده‌اند.
سرانه مطالعه ایرانی‌ها روزی 16 دقیقه و 32 ثانیه
طبق گزارش مرکز آمار ایران، در سال 1399 سرانه مطالعه افراد 15ساله و بیشتر با سواد در ماه به طور متوسط هشت ساعت و 18 دقیقه برآورد شد که به عبارت دیگر 16 دقیقه و 36 ثانیه در روز بوده است. از این مقدار شش ساعت و 32 دقیقه سرانه مطالعه کتاب غیردرسی، یک ساعت و 23 دقیقه سرانه مطالعه روزنامه و 23 دقیقه سرانه مطالعه نشریات، 2 ساعت و 32 دقیقه سرانه مطالعه قرآن و ادعیه و 4 ساعت سرانه مطالعه سایر کتب غیردرسی بوده است.
اولویت مطالعه ایرانی‌ها، قرآن و ادعیه است نتایج آمارگیری نشان می‌دهد اولویت مطالعه افراد به ترتیب مطالعه قرآن و ادعیه، رمان و داستان‌های کوتاه بزرگ‌سالان، روانشناسی و تربیتی و موضوعات دینی (به‌جز ادعیه و قرآن) بوده است. همچنین مهم‌ترین یافته‌های این طرح در حوزه مطالعه نشان می‌دهد به‌طورکلی 9/62 درصد افراد باسواد 15 ساله و بیشتر در سال 1399 یک نوع مطالعه غیردرسی اعم از کتاب غیردرسی، روزنامه یا نشریه داشته‌اند.
بیشترین سرانه مطالعه متعلق به یزدی‌ها و کمترین متعلق به بوشهری‌هاست
داده‌های اولیه مرکز ملی آمار ایران نشان می‌دهد که استان‌های یزد با 15 ساعت و 16 دقیقه، قم با 15 ساعت و 12 دقیقه و قزوین با 12ساعت و 58 دقیقه در ماه بیشترین و استان‌های کرمانشاه با 3 ساعت و 40 دقیقه، کهگیلویه و بویر احمد با 3 ساعت و 22 دقیقه و بوشهر با 2 ساعت و 40 دقیقه در ماه کمترین سرانه مطالعه را در سال 1399داشته‌اند.
حذف کتاب از سبد فرهنگی خانوار به دلیل گرانی کاغذ
مساله گرانی افسارگسیخته کاغذ در چند سال اخیر حالا به یک مساله حیاتی برای ناشران حوزه کتاب تبدیل شده به نحوی که حمایت های اندک دولت از این حوزه نیز تا به حال دردی از آنها درمان نکرده است.
هفتم اردیبهشت 1400 بود که مجمع ناشران انقلاب اسلامی به حسن روحانی، رئیس جمهوری سابق نامه‌ای نوشت و از عدم حمایت دولت تدبیر و امید از تولید کاغذ گلایه کرد.
در بخشی از این نامه مجمع ناشران انقلاب اسلامی اعلام کرده رئیس جمهوری سابق علی رغم دستور رهبر انقلاب و پیگیری ستاد اجرایی فرمان امام از تولید کاغذ داخلی حمایت نکرده است همچنین بی اعتنایی به تولید کاغذ داخلی و تخصیص نیافتن ارز برای واردات آن صنعت نشر را به ورشکستگی کشانده است.
افزایش قیمت جهانی کاغذ و گرانی آن در داخل به دلایل نوسانات ارزی، احتکار، کم فروشی دلالان و همچنین فقدان نظارت صحیح، و حذف ارز حمایتی برای واردات کاغذ در دولت تدبیر و امید همگی از مواردی بودند که سبب شدند حوزه نشر با مشکلات بسیار گسترده‌ای مواجه شود.
24 مهرماه 1400 هومان حسن پور رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان در برنامه رادیویی گفتگوی فرهنگی گفت: ارز 4200 تومانی بدون نظارت بود و موجب شد از 380 هزار تن کاغذی که وارد شده بود تنها 15 هزار تن جذب صنعت نشر شود. از 380 هزار تن کاغذ مصرف سالانه داخل تنها 8 هزار تن آن مصرف نشر و مطبوعات است و لذا کاغذ فرهنگی بدین منظور صورت گرفت؛ توانستیم با 40 هزار تن کاغذی که وارد شد، 2 سال صنعت نشر را برپا نگه داریم.
وی با اشاره به موجودی کاغذ 4200 تومانی در کشور، افزود: این کاغذها به صنعت نشر توزیع نمی‌شود؛ حساسیت صنعت کاغذ به جایی رسیده که حضرت آقا دستور به استفاده از صندوق ذخیره ارزی برای خرید کاغذ دادند اما تاکنون چیزی به سرانجام نرسیده است.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در ادامه به افزایش 800 درصدی قیمت برخی مؤلفه‌های کتاب اشاره کرد و گفت: کاغذ موجب می‌شد این افزایش قیمت متعادل باشد؛ در حال حاضر مانعی برای کاغذ موجود نیست اما تحویل آن صورت نمی‌گیرد. تولید مؤلفان و مترجمان در چند سال اخیر در حال از بین رفتن است. تالیفات پیشانی فرهنگ هر کشور در جهان است اما وقتی از ناشران و مؤلفان حمایتی صورت نگیرد وضعیت موجود را رقم می‌زند.
گویا پای دلالان کاغذ به این زودی ها از حوزه نشر و کتاب جدا نمی شود و این حوزه نیاز فوری به یک جراحی دردناک دارد؛ از طرفی حمایت همزمان دولت از کارخانه های تولید کاغذ داخلی می تواند رنج این جراحی را آسان کند. حمایتی که اگر عملیاتی شود بسیاری از مشکلات کاغذ برطرف خواهد شد.
انتهای پیام /
