تجمع «نسل حیرت» در لایوهای اینستاگرامی / چرا یک لایو مستهجن رکورد جهان را زد؟
ما فانتزی بودن نسل جدید را نادیده می‌گیریم چون با عقل بزرگسالانه فکر می‌کنیم فانتزی داشتن چیز بدی است. اما امثال تتلو و ساسی به فانتزی بها می‌دهند. برخلاف چیزی که این افراد را کم‌هوش می‌دانیم؛ اتفاقا درباره این موضوعات و شناسایی مخاطب هدف بسیار هم باهوش هستند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ در روزهای قرنطینه اصطلاح طنزی بین کاربران فضای مجازی رایج شده که می‌گویند:«در اینستاگرام تا جایی که چشم کار می‌کند، لایو است».
«لایو» یا «پخش زنده» یکی از امکانات نه چندان جدید اینستاگرام است که به نظر می‌رسد در ایام قرنطینه بیشتر رونق پیدا کرده است. چیزی شبیه تماس تصویری که این روزها بیشتر از آن استفاده می‌کنیم. اما گویا «لایو» می‌خواهد به جز موضوع استفاده معمولی، حرفهای دیگری هم به ما بزند.
در چند روز گذشته یک لایو ایسنتاگرامی سروصدای زیادی در رسانه‌ها پیدا کرد. «امیر تتلو» خواننده رپ جنجالی که چندوقتی است به ترکیه مهاجرت کرده است با «ندایاسی»؛ اینفلوئنسر اینستاگرامی که به خاطر گفت‌وگوهای نامتعارف در حوزه مسائل جنسی معروف است لایو گذاشت. آمارها می‌گوید 436هزار نفر این لایو را تماشا کردند. این تعداد زیاد، آمار جهانی بازدید ار لایو را از دست یک رپر کانادایی خارج کرد و حالا به اسم یک خواننده رپ ایرانی که به رفتارهای نامتعادل و هرزگی مشهور است و یک اینفلوئنسر اینستاگرامی که اصولا با طرح بی‌پرده مسائل جنسی خود را بالا کشیده است، زده شده است. ناگفته نماند که بسیاری از متولدین دهه هشتاد طبق اظهارنظر خودشان در اینستاگرام و مشاهدات لایو، طرفدار امیر تتلو یا به قول خودشان «تتلیتی» هستند.
هضم این اتفاق برای بسیاری از افراد جامعه سخت است. یک گروه معتقدند که این اقتضای شرایط نوجوانان امروزی و همچنین اقتضای فضای رسانه است. به جای واکاوی مسئله باید آنها را رها کرد چون همه نسل‌ها در سن نوجوانی رفتارهای غیرمتعارف داشته‌اند.
اما افراد دیگری از صاحب‌نظران معتقدند در عین اینکه نباید از این مسئله و مسائل مشابه ترسید و از در سرکوب وارد شد، باید ریشه‌های آن را شناسایی کرد. در تمایل نوجوانان امروزی به افرادی که به جز بی‌مایگی چیزی برای عرضه کردن ندارند، حتما دلایلی وجود دارد که مطالعه آن به شناخت و رفتار درست با این نسل کمک خواهد کرد.
شب گذشته درباره همین موضوع، در اینستاگرام یک برنامه لایو بین دکتر سیدبشیر حسینی؛ استاد ارتباطات و رسانه و محمد دلاوری مجری، نویسنده و مستندساز برگزار شد. در این گفت‌وگو دلایل سید بشیر حسینی برای چرایی برپازدید شدن لایو امیر تتلو نکاتی مهمی درباره شناخت نوجوانان امروزی در خود داشت.
«لایو» را «قرنطینه» پربازدید کرد
دکتر بشیر حسینی معتقد است یکی از دلایل فراگیر شدن استفاده از «لایو» در روزهای اخیر مستقیما به شرایط شیوع کرونا و قرنطینه مرتبط است. او در لایو اینستاگرامش گفت:«والدین و نوجوانان به یکباره و بدون برنامه‌ریزی قبلی وارد یک «تعطیلات ناخواسته» شدند. کارشناسان می‌گویند احتمالا تا یک و ماه نیم آینده هم درگیر وضعیت قرنطینه هستیم و به این ترتیب تقریبا دیگر چیزی به نام سال تحصیلی 99-98 وجود نخواهد داشت. این تعطیلات ناخواسته بین نوجوانان موج ایجاد می‌کند و یکی از این موج‌ها برقراری ارتباط با لایو اینستاگرام است. جایی که افراد زیادی می‌توانند آنها را ببینند و البته جایی که آنها هم می‌توانند افراد زیادی را ببینند»
حسینی ادامه داد: «تا پانزدهم فروردین، تلویزیون برنامه‌ها و سریال‌هایی داشت که تا حد زیادی نوجوان را اقناع می‌کرد. اما این سرگرمی‌ها هم از نیمه فروردین تمام شدند و نوجوان ماند با یک افت جدی در زمینه سرگرمی؛ در حالی که مجبور است در خانه هم بماند.
از آن‌طرف تا قبل از این والدین دستاویزی به نام «گوشی موبایل» برای کنترل نوجوان خود داشتند. موبایل مخرب درس خواندن بود و نوجوان باید استفاده از آن را محدود می‌کرد. اما حالا نوجوان به گوشی موبایل یا تب‌لت خود تحت عنوان درس خواندن نیاز دارد. یعنی موبایل برای نوجوان جنبه صرفا تفنن و وقت‌گذرانی را از دست داد و به خاطر کلاسهای مجازی به ابزاری برای درس خواندن تبدیل شد که والدین دیگر حساسیت سابق را روی آن ندارد. پس طبیعی است که به واسطه کمرنگ شدن این حساسیت حضور نوجوان هم در فضای مجازی بیشتر بشود و به واسطه موج ایجاد شده، نوجوان امکانی به اسم لایو را شناسایی و کشف می‌کند»
لایو بدون چهارچوب است و نوجوان چهارچوب را دوست ندارد
به گفته این دانش‌آموخته دانشگاه امام صادق (ع) هیجانات و احوالات خاص دوران نوجوانی هم در آمار بالای لایو تتلو تاثیرگذار بود. حسینی گفت: «در این روزها هیجان نوجوان تخلیه نمی‌شود. او ورزش نمی‌کند. حتی اگر قبلا هم ورزشکار نبود تعامل او با دوستانش نوعی تخلیه انرژی بود. همین‌که ساعاتی با هم گفت‌وگو و خنده می‌کردند انرژی آنها را تخلیه می‌کرد. عاطفه و هیجان نوجوان در این سن بسیار فعال و درگیر است و خواهی نخواهی دنبال راهی برای پرداختن به این هیجان است.»
بشیر حسینی با مطرح کردن نقش مسائل جنسی در پدیده لایو ادامه داد: «بیداری و درگیری غریزه جنسی را هم در سن نوجوانی اصلا نباید نادیده گرفت. لایو تتلو حاوی نکات مستهجن بود. قبح شکنی می‌کرد و درباره مسائل بی‌پرده صحبت می‌کرد. اینستاگرام در الگوریتم «پست» و «استوری» خود برنامه‌هایی برای حذف مسائل مربوط به پورنوگرافی دارد. اما این امکان هنوز در لایو وجود ندارد. لایو سانسور ندارد، چهارچوب مشخصی ندارد و همه چیز در آن آزاد است. حتی در ایام اخیر پدیده‌ای به نام «لایو رندوم» مشاهده می‌شود. یعنی یک نفر لایو برگزار می‌کند و بدون اینکه صحبت با شخص مشخصی را مدنظر داشته باشد هر چند دقیقه با هرکس که درخواست بدهد لایو برگزار می‌کند. این بی چهارچوبی و آزادی هم از قید مسائلی چون صحبت‌های جنسی و هم از قید اصول استاندارد برقراری ارتباط جایی است که نوجوان حتما به سمت آن کشیده می‌شود.»
آغوش ما برای نوجوان بسته است
محمد دلاوری در سمت دیگر این گفت‌وگوی زنده این سوال را مطرح کرد که بسیاری از افراد صرف همین چهارچوب‌هایی که در اینستاگرام وجود ندارد خواستار فیلتر آن هستند. بشیر حسینی ضمن مخالفت با فیلترینگ اینستاگرام گفت: «ما باید سواد رسانه‌ای افراد را بالا ببریم و منشاء را شناسایی کنیم. به عنوان مثال چندی پیش یک نماآهنگ از خواننده رپ دیگری که بین نوجوانان مشهور است به نام «ساسی مانکن» منتشر شد. خود این فرد هم قطعا فکرش را نمی‌کرد که این ویدئوی و آهنک سطح پایینش انقدر پرطرفدار بشود. اما شد چون او راه ارتباط با این نسل را پیدا کرده است. ساسی در آهنگش مستقیما نوجوان را موردخطاب قرار می‌دهد و از او می‌خواهد کارهایی انجام بدهد. کاری که ما نمی‌کنیم. ما اصلا نوجوان را نمی‌بینیم که بخواهیم با او مستقیما صحبت کنیم. ما نوجوان را نادیده می‌گیریم و وقتی به سمت صحبت مستقیم کسی که او را موجه نمی‌دانیم کشیده شد، این کشش را سرکوب می‌کنیم.
ما فانتزی بودن نسل جدید را نادیده می‌گیریم چون با عقل بزرگسالانه فکر می‌کنیم فانتزی داشتن چیز بدی است. اما امثال تتلو و ساسی به فانتزی بها می‌دهند. برخلاف چیزی که این افراد را کم‌هوش می‌دانیم؛ اتفاقا درباره این موضوعات و شناسایی مخاطب هدف بسیار هم باهوش هستند. آنها مقتضیات نسل جدید را شناسایی کرده‌اند و بر اساس آن فعالیت می‌کنند. وقتی آغوش آنها برای نوجوان باز است و آغوش ما بسته، چرا نوجوان نباید به سمت آغوش باز برود؟»
نوجوان امروز یک سرمایه‌دار است
عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما در ادامه صحبت درباره فیلترینگ اینستاگرام گفت: «اگر اینچنین ابزاری را از نوجوان بگیریم هیچ تفاوتی با این ندارد که تمام سرمایه مالی یک بزرگسال که در بانک دارد را از او بگیریم. نوجوان امروز ما در فضای مجازی سرمایه اجتماعی دارد. فالوئر دارد، کسانی هستند که حرفش را می‌شوند، او را می‌بینند و جدی می‌گیرند. حالا اگر یکباره این سرمایه را از او بگیریم به او ضربه بزرگی می‌زنیم.
یک بادکنک وقتی در دست یک کودک سه ساله است از نظر ما بزرگسالان فقط 5هزار تومان ارزش دارد. اما آن بادکنک تمام دنیا، خواسته و دلخوشی آن کودک در آن لحظه است. آیا حس بدی به ما دست نمی‌دهد که یکباره بادکنک کودک را از او بگیریم و از بین ببریم؟
این نسل، «نسل حیرت» است
سید بشیر حسینی در پاسخ به صحبت‌های دلاوری که به صورت کلی نباید نسل جدید را از قدیم متمایز کرد و برای آن نگران شد؛ چون این دغدغه‌ها در تمام نسل‌ها وجود داشته است؛ گفت: «نمی‌توانیم بگوییم این نسل با نسل گذشته تفاوتی ندارد. وقتی اقتضائات متفاوت هست پس حتما تفاوت نسلی وجود دارد. به عنوان مثال ما دهه شصتی‌ها «نسل حسرت» بودیم. خیلی چیزها را نداشتیم و حسرت داشتن آنها را داشتیم. اما نسل جدید «نسل حیرت» است. چون آنقدر امکانات می‌بیند و آنقدر دسترسی به امکانات دارد که از این حجم دسترسی حیرت‌زده می‌شود. در واقع حیرت دارد چون نمی‌داند از بین اینهمه باید کدام را انتخاب کند و اصلا باید با اینهمه امکانات چه کار کند؟
ما نسلی بودیم که هیچ اطلاعاتی بیشتر از والدین خودمان نداشتیم. چیزی نبود که ما بدانیم و قبل از ما پدرمان آن را بلد نبوده باشد. ما مهارت را از والدینمان می‌آموختیم و آنها همیشه در دانش از ما جلوتر بودند. اما بچه‌های امروزی از والدین خود هم داناتر، هم تواناتر و هم داراتر هستند»
در پایان این بخش از گفت‌وگوی زنده بین محمد دلاوری و سید بشیر حسینی، حسینی درباره نوع برخورد درست با همه‌گیری لایو و وقایعی مثل آمار بازدید از لایو تتلو گفت: «از بین بردن این عرصه و گرفتن آن از دست نوجوان کار صحیحی نیست. ما می‌توانیم ضمن داشتن این فضا به نوجوانمان آگاهی و «سواد رسانه» بدهیم. این کار مستلزم دیدن او، جدی گرفتن او، سرکوب نکردن علائق و تفکرش و بها دادن به اوست»
