تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه به اعتماد سهامداران ضربه زد
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، امیر رضا اعلاباف درباره وضعیت روزهای اخیربازار سهام که همچنان با کاهش قیمت ها و خروج نقدینگی و... همراه است با انتشار مطلبی با عنوان "تاریک و روشن بورسی" اعلام کرد: در بازارهای مالی، درختی به نام اعتماد وجود دارد و عایدی سرمایه، کارآیی و نقدشوندگی بازار میوه‌های این درخت هستند.
زمانی که با تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه و غیر کارشناسی بر پیکره اعتماد سهامدار ضربات متعدد وارد می‌شود و چشم‌انداز و امنیت سرمایه‌گذاری را به خطر می‌اندازند، مالکیت خصوصی تهدید می‌شود. در چنین حالتی اعتماد سرمایه‌گذار از بین خواهد رفت و باید شاهد از بین رفتن نقدشوندگی بازار، زیان عمده سهامداران از بین رفتن کارآیی اطلاعاتی و سایر کارآیی‌های بازار از جمله عملیاتی و تخصیصی بود.
اطلاعات آینده‌نگر و گذشته‌نگر مثبت صنایع و شرکت‌ها عملا سوخته است و حتی در صنایعی که هیچ ارتباطی با حواشی و اخبار اخیر ندارند، صف‌های فروش تشکیل شده و افت قیمت شدید داشتند. تمام این اتفاقات به موضوع اعتماد سرمایه‌گذار برمی‌گردد. اعتماد مخصوصا در مورد دارایی‌ها با عدم وجود تعهد نسبت به مالکیت فیزیکی به شدت مهم است.
برای مثال اخیرا تخلفات گسترده‌ای در بازار سرمایه شکل گرفت و ابهاماتی در خصوص رانت اطلاعاتی 17 اردیبهشت بوجود آمد که سازمان بورس وعده پیگیری داده بود اما تا این لحظه هیچ شواهدی از اقدامات سازمان در راستای احقاق حقوق سهامداران مشاهده نمی‌شود. این اتفاقات باعث شده اعتماد سهامدار از بین برود.
این در حالی است که در بازارهای مالی چیزی از اعتماد مهم‌تر نیست. این روند بطور کلی منجر به خروج پول گسترده اشخاص حقیقی و افت شدید ارزش دلاری کل بازار شده است. به طوری که میزان کاهش ارزش دارایی‌ها در بازار سهام به مراتب بیشتر و شدیدتر از افت در بازارهای رسمی و غیررسمی ارز است.
در صورت تداوم چنین رویکردی از جانب سیاست گذار با توجه به اینکه از بازار سرمایه به عنوان قلب تپنده اقتصاد ذکر می‌شود، انتظار می رود علاوه بر آسیب های جدی به بازو‌های سرمایه‌گذاری و مالی وابسته به دولت از جمله صندوق‌های بازنشستگی که گریبانگیر بحران بزرگی شدند، کاهش قابل‌توجه منابع در دسترس این اشخاص باعث شود ابعاد بازار سرمایه در اقتصاد و سهم آن از تامین مالی در طول زمان رفته رفته کوچک‌تر شده و رو به تضعیف و کاهش بیشتر عمق حرکت کند.
این موضوع تبعات سنگینی برای بخش‌های مختلف اقتصاد دارد و بنگاه‌ها را از بهره‌گیری مناسب ظرفیت ها و فرصت‌های این بازار محروم می سازد. علاوه بر این با بررسی و مقایسه کاهش ارزش دارایی اتفاق‌افتاده در سبد سهام اشخاص دولتی با منابع بدست‌آمده از محل سیاست‌های اخیر دولت می‌توان به هزینه هنگفت و چند ده برابری اجرای این مصوبات در مقایسه با منابع حاصله اشاره کرد که بیانگر تبعات مخرب این تصمیمات برای دولت است.
نوسانات ارزی نیز همیشه در بازار سرمایه اثرگذار است. مطالعه رابطه این دو متغیر در بلندمدت نشان می دهد این دو همبستگی تقریبا واحدی دارند هر چند در کوتاه‌مدت به واسطه برخی سیاست‌ها از جمله تثبیت نرخ نیما، بازار سرمایه از نوسانات نرخ ارز واگرا شده است. چون سیاست پولی بانک مرکزی و از طرفی سیاست مالی دولت انقباضی است تا حد قابل‌توجهی انتظارات تورمی در مقایسه با قبل کاهش پیدا کرده و بازار ارز نیز تا حد زیادی آرام گرفته و این موضوع به عنوان عاملی برای درجا زدن و اصلاح قیمتی در بازار سرمایه مطرح است.
طبق آخرین داده‌ها، میزان تولید روزانه نفت ایران به 3 میلیون بشکه و میزان صادرات به فراتر از یک‌میلیون بشکه در روز رسیده که بالاترین سطح از زمان خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران است که در کنترل انتظارات تورمی و سطح عرضه و تقاضا در بازار ارز موثر بود.
در صورت تداوم این سطح از صادرات نفتی در حدود قیمت فعلی نفت خام و نرخ تسعیر ارز انتظار می رود بودجه حداقل از محل سهم دولت از صادرات نفتی به سمت توازن حرکت کرده و به حداقل برسد. این مسئله اثر مثبتی در کاهش استقراض مستقیم و غیرمستقیم دولت از بانک مرکزی و بانک ها داشته و می‌تواند منجر به کاهش شتاب رشد نقدینگی و تورم پولی مزمن در اقتصاد شود.
از میزان وصول درآمد‌های ناشی از صادرات نفتی یا نحوه وصول آن اطمینان وجود ندارد و در برخی موارد این موضوع به شکل تهاتر با کالا انجام می‌گیرد که با وجود عدم وصول نقدی می‌تواند منجر به کاهش نیاز به تخصیص منابع محدود ارزی به واردات کالا‌های اساسی وارداتی شود. در نگاه کلی به متغیرهای ارزش گذاری فعلی بازار سهام می‌توان به کاهش ضریب P/ E بازار به سطح میانگین‌های تاریخی و افزایش جذابیت آن و افت قابل‌توجه ارزش دلاری بازار و نسبت ارزش بازار به نقدینگی اشاره کرد که سطح قیمت فعلی را برای سرمایه‌گذاری مبتنی بر ارزش و بلندمدت در برخی صنایع و بخش‌ها بسیار ایده‌آل می‌سازد.
دیروز پس از انتظار فراوان برنامه اولین حراج و مظنه‌گیری برای انتشار اوراق دولتی (مرابحه عام) به میزان 35 هزار میلیارد تومان منتشر شد. امید است با آغاز این حراج‌ها، انگیزه بازارساز برای کاهش جذابیت بازار سهام و تشویق هدایت منابع به سمت بازار بدهی کاهش یافته و بازار سهام به نقطه کف برسد و از این فضای رکود مطلق تا حدودی فاصله بگیرد.
دیگر نکته مهم این روز‌ها موضوع الزام شرکت‌های بورسی به تجدید ارزیابی از محل تمامی طبقات دارایی از جمله دارایی‌های استهلاک‌پذیر نظیر ساختمان، ماشین‌آلات و... است که با کاهش سود حسابداری و بازده دارایی و سرمایه اسمی انگیزه دولت برای برخی مسائل نظیر افزایش عوارض‌ها، افزایش نرخ‌ها و... را کاهش دهد.
هر چند استهلاک هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب نمی‌شود. البته برخی صنایع نظیر سیمان، فولاد، پتروشیمی، حمل و نقل و... که سرمایه بر و فشرده هستند احتمالا با کاهش قابل توجه سود حسابداری مواجه شوند که بستگی به سن شرکت دارد. در سمت مثبت ترازو بروز رسانی ارزش دارایی های کلیت بازار وجود دارد. در بعضی مثال‌ها NAV حقیقی شرکت‌ها تا چند برابر ارزش بازار می‌رسد و واقعی‌سازی ارزش دفتری سهام مفید خواهد بود که موج تقاضای بسیار قوی در بازار ایجاد می کند.
بطور کلی این موضوع مثبت ارزیابی می‌شود و نگاه ارزش گذاری در بازار را تغییر خواهد داد. اگر امروز بازار P/ E پایینی دارد و در ضریب‌گیری به مشکل بر می‌خورد، احتمالا یکی از دلایل همین قابل اتکا نبودن سود‌های تحقق‌یافته شرکت‌ها باشد. نهایتا سهامدار باید چهره واقعی بنگاه اقتصادی را ببیند. این واقعیت که بسیاری از شرکت های تولیدی اصلا توجیه و سود اقتصادی ندارند آشکار شود. اینکه با موضوع اصلاح و افزایش بهداشت اعتباری بانک‌ها این موضوع تجدید شود یک الزام به نظر می‌رسد.