توافق ایران و چین؛ فرصت یا تهدید

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مبین لطفی‌زاده؛ حدود 5 سال از زمانی که برای اولین بار طرح ارتباط دو کشور ایران و چین در جلسه بین رهبر انقلاب و رییس جمهور چین برای همکاری بلندمدت مطرح شده می‌گذرد. طرحی که اکنون به مرحله امضای تفاهم‌نامه رسیده و زمینه‌های همکاری به طور کلی مشخص شده است و آنچه تاکنون محرز شده این است که این یک توافق است نه یک قرارداد؛ توافقات نه دارای جزئیات‌اند و نه لازم‌الاجرا بلکه پیش‌نیاز عقد یک قرارداد هستند.

با توجه به عدم بازدهی دولت در امضای برجام، عده‌ای بر این باورند که قرارداد 25 ساله می‌تواند به عنوان جایگزینی برای آن مطرح شود. در ضمن پیگیری چین برای راه‌اندازی جایگزین سوئیفت بر این گزاره صحه می‌گذارد؛ جایگزینی که در ابتدا اعضای بریکس برای همکاری در آن اعلام آمادگی کرده‌اند. اما این سؤال باقی است که چرا در این سال‌ها دولت عزم به چنین کاری نداشته و حتی مدت‌ها از داشتن سفیر چین خودداری می‌کرده است.

هم‌زمانی این همکاری دو جانبه با طرح موسوم به «راه ابریشم جدید» که به عنوان بزرگترین طرح سرمایه‌گذاری چین به شمار می‌رود، نقطه امیدبخشی برای آغاز روابط دیپلماتیک ایران با دیگر کشورها نیز خواهد شد؛ چرا که در بخش توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی که یکی از بند‌های کلیدی توافق 25 ساله ایران و چین است، گفته شده است که محصولات نهایی باید به بازار غرب سرازیر شوند و مسیر این بازار‌ها از جاده‌هایی می‌گذرد که توسط چین و با دخالت فزاینده چین در زیرساخت‌های حمل‌ونقلی ایران ایجاد شده است.

سابقه دولت در قراردادهای بین‌المللی در گذشته چون IPC و برجام، شائبه‌هایی را در اذهان به وجود می‌آورد که از تفاهم‌نامه‌ای که نفسا امیدبخش به نظر می‌رسد، به قراردادی برسد که منافع ملی در آن به درستی تأمین نشود!

اگر خروج چین در روزهای ابتدایی تشدید تحریم‌ها و یا اتخاذ مدل دیپلماسی خاص چین در قبال برخی کشورها چون پاکستان و بنگلادش (دیپلماسی قرض - تله که ابتدا چین به شرکت‌های خود برای سرمایه‌گذاری در آن کشورها به گونه‌ای وام داده است که نتایج خوبی را برای آن کشورها به بار نیاورده و منجر به تبدیل آن به عنوان ابزار فشارهای پسینی بر آنها شده است) را در محاسبات وارد کنیم، شاید این طور به نظر برسد که نتوان ظن خوبی به این همکاری داشت؛ اما:

اولا معادلات نسبت به آن روزها متفاوت است؛ زیرا که چین به دنبال تحقق رؤیای 2025 وعده داده شده توسط رئیس جمهور خود می‌باشد.

ثانیا مناسبات ایران و چین با کشورهای فوق‌الذکر به دلیل جایگاه استراتژیک ایران متفاوت می‌باشد.

اما اینکه متأسفانه دولت ایران از خط تعامل با غرب به دستاورد خاصی نرسیده است و برای مشکلات خود در جست‌و‌جوی راهکارهای جدید است، باعث می‌شود این حس را در طرف مقابل ایجاد کند که ایران راه دیگری ندارد.

در شرایطی که چالش‌های فراوانی برای فروش نفت ایران وجود دارد و از آن‌جا که این قرارداد به احتمال بالا منجر به فروش نفت بیشتر ایران خواهد شد، طرحی که به افزایش درآمدهای ارزی در این اوضاع دولت کمک خواهد کرد، مفید خواهد بود.

ارائه نتیجه‌گیری از یک تفاهم‌نامه برای یک توافقی که هنوز در مراحل ابتدایی مذاکرات قرار دارد، غیرمنطقی به نظر می‌رسد. در این بین گمانه‌زنی‌ها در این باب پس از صحبت های رئیس جمهور پیشین و برخی نمایندگان مجلس با تحلیل‌های موافقان و مخالفان آغاز گشته است؛ اما آن‌چه بدیهی به نظر می‌رسد این است که این قرارداد باید به طور شفاف در مجلس توسط نمایندگان بررسی و در فضایی به دور از تشویش و دوقطبی‌سازی در جامعه مطرح گردد.

مبین لطفی زاده - مسئول واحد سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفا منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.