توافق، «توافق موقت» یا عدم توافق؟ مساله این است
روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز انگلیس نوشته بود «غربی‌ها به نوعی توافق موقت با ایران که در برابر محدودیت در فعالیت‌های هسته‌ای ایران نوعی کاهش محدود تحریم‌ها را به دنبال داشته باشد، علاقه مند هستند.»
از مدت‌ها قبل صحبت از پیام‌های پنهانی آمریکا به مسئولان ایرانی در جهت حصول برجام می‌شد صحبت‌هایی که اگرچه واکنش مثبتی از سوی آمریکا به همراه نداشت، اما با نگاهی دقیق تر می‌توان به ابعاد این اصرار و انکارها پی برد.
فاینشنال تایمز: اگر کاری نکنیم، ایران به غنی‌سازی 90 درصدی نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود
دوماه پیش بود که روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز انگلیس نوشته بود «غربی‌ها به نوعی توافق موقت با ایران که در برابر محدودیت در فعالیت‌های هسته‌ای ایران نوعی کاهش محدود تحریم‌ها را به دنبال داشته باشد، علاقه مند هستند، اما تحلیل‌گران می‌گویند چنین رویکردی (رویکرد فعلی) دوام ندارد و با خطر اشتباه محاسباتی یک طرف که ممکن است منجر به تشدید شرایط شود، روبه روست. دیپلمات‌ها و تحلیل‌گران می‌گویند یک گزینه می‌تواند تلاش برای یک توافق موقت باشد که در برابر تسهیل محدود تحریم‌ها، سقفی برای فعالیت‌های هسته‌ای ایران در نظر می‌گیرد.» این روزنامه در ادامه به نقل از یک مقام غربی که البته از وی نام و نشانی به زبان نیاورده است اینگونه می‌نویسد که: «اکنون به نوعی توافق دیگر که قابل حصول باشد تمایل وجود دارد. اگر هیچ کاری نکنیم، ایران به غنی‌سازی 90 درصدی اورانیوم نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود و خطر سوءتفاهم و بدترشدن اوضاع به‌صورت واقعی وجود دارد.»
موضعی که به نظر می‌رسد متعلق به امروز و دیروز نیست و از مدت‌ها قبل فکر طرف آمریکایی را به خود مشغول کرده است شاهد مثال این امر هم صحبت‌های بایدن پیش از ریاست جمهوری است که در شبکه خبری CNN مطرح شد مبنی بر اینکه «راهی که من به عنوان رئیس جمهور آن را انجام خواهم داد درصورت بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای، آمریکا به عنوان نقطه شروع مذاکرات بعدی به توافق بازمی‌گردد! ما بر روی گسترش مفاد کار خواهیم کرد.»
اما با گذشت زمان این موضع طرف آمریکایی شفاف و شفاف تر می‌شود.
حکایت یک تله آمریکایی
روز گذشته بود که پایگاه خبری آمریکایی اکسیوس پرده دیگری از این موضع آمریکا را فاش کرد و نوشت: «سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن سه سناریو را برای مذاکرات وین مطرح کرد: توافق، توافق موقت و عدم توافق. دولت بایدن طرح توافق موقت با ایران که موجب رفع برخی از تحریم‌ها در ازای توقف بخش‌های از برنامه هسته‌ای ایران می‌شود را با شرکای اروپایی و صهیونیستی خود مطرح کرده است. این رویکرد جدید آمریکا نمایانگر نگرانی آمریکا از تحولات اخیر برنامه هسته‌ای ایران است.»
این پایگاه خبری تازه تاسیس که در سال 2017 رسما آغاز به کار کرده است این را هم نوشته که «دولت بایدن بررسی این طرح را در ماه ژانویه آغاز و آن را در ماه فوریه با اسرائیل و تروئیکای اروپایی مطرح کرده است.»
تا اینجای کار موضع طرف آمریکایی مشخص است توافق موقت یا همان کمتر در برابر بیشتر؛ موضوعی که روح الله مدبر کارشناس مسائل سیاسی درباره آن گفته است: طرح توافق موقت که آمریکا به رژیم صهیونیستی و تروئیکای اروپایی پیشنهاد کرده در زمینه برنامه هسته‌ای ایران و رسیدن به غنی سازی 60 درصد مطرح شده و در واقع یک تله آمریکایی است، زیرا وقتی ما با آمریکایی‌ها توافق جامع و نهایی هسته‌ای را امضا کردیم و مصوبه شورای امنیت سازمان ملل بود آمریکا به آن متعهد نبود و از آن به راحتی خارج شد حالا قطعا در تلاش برای وقت کشی و نیات بعدی آمریکایی‌ها طرح شده که نیازمند هشیاری دستگاه دیپلماسی است که البته دستگاه دیپلماسی هم این را نپذیرفته است.
ایران از دستیابی به غنی سازی 60 درصدی دست بکشد تا به میزان محدود بخشی از تحریم‌ها لغو شود
وی ادامه داد: این‌ها نشان دهنده این است آمریکایی که به کرات اعلام کرده برنامه‌ای با ایران در زمینه هسته‌ای ندارد در صدد یک فتنه جدید است، زیرا آمریکا هرگز به تعهد خود پایبند نبوده اند. امروز هم در دیدار کارگزاران نظام با مقام معظم رهبری شاهد این بودیم که مجدد مقام معظم رهبری بحث سیاست خارجی را تبیین و اعلام کردند که نباید کشور را معطل این کنیم که گشایشی از سوی غربی‌ها و نوکران آمریکایی برای ایران ایجاد شود. اینهمه کشور‌های مستقل در نظام بین الملل وجود دارد که می‌توان با این‌ها کار کرد و ضرورت دارد که به سرعت سیاست خارجی متحول شود و در این مسیر قرار بگیرد که طرف آمریکایی جرات ارائه پیشنهاد‌های غیرواقعی را به ایران نداشته باشد.
مدبر در تشریح توافق موقت نیز بیان کرد: طبق اعلام غیر رسمی طرف آمریکایی که با رژیم صهیونیستی و تروئیکای اروپایی مشورت کرده قرار بود که ایران از دستیابی به غنی سازی 60 درصدی دست بکشد و در مقابل آن به میزان محدودی بخشی از تحریم‌های ایران لغو شود که کلا این پیشنهاد غیرقانونی است. زیرا تحریم‌هایی که ضد ایران پس از برجام مطرح شده همه غیر قانونی است و حالا اینکه توافقی به صورت موقت بخواهد بخشی از تحریم‌ها را بردارد نوعی گستاخی طرف آمریکایی است. غنی سازی ایران هم همواره بر طبق اصول آژانس بوده است، اما آمریکا در صدد است که غنی سازی ایران را بر خلاف موازین آژانس نشان دهد. در اصول دیپلماسی ما چیزی به نام موقت نداریم این طرح فرافکنانه توسط آمریکاست. در کل این کشور چون خودش به صورت یک طرفه از برجام خارج شده و تخلف کرده است باید به تعهدات خود بازگردد و خسارات ایران را جبران کند و هرچیزی غیر از این نوعی تله محسوب می‌شود.
توافق موقت؛ چند روز نان و کره خوردن در قبال چندین سال نان و تره خوردن
مصطفی خوش چشم کارشناس روابط بین‌الملل نیز در تعریف این توافق گفته است: «توافق موقت مصداق ضرب المثل چند روز نان و کره خوردن در قبال چندین سال نان و تره خوردن است.»
البته این موضوع همواره با واکنش منفی مقامات کشورمان مواجه بوده است.
پیشتر خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه کشورمان گفته بود: «ما برای رفع تحریم‌ها و چگونگی توقف اقدامات جبرانی ایران در مقابل رفع تحریم‌ها مذاکره می‌کنیم. چیزی به نام توقف و توافق موقت مطرح نیست.»
علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت نیز دو سال قبل در این باره گفته بود: همان‌طور که بارها اعلام شده است موضوع توافق موقت در دستورکار جمهوری اسلامی ایران نیست و تیم مذاکره‌کننده متمرکز بر رفع تحریم‌های ظالمانه به‌شکل پایدار و مطمئن است.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه نیز در پاسخ به سوال باشگاه خبرنگاران جوان در این باره گفته بود: «توافق موقت از نظر جمهوری اسلامی ایران مطرح نیست. مبنای ما بازگشت به برجام بر اساس سند امضا شده در سال 2015 میلادی است.»
و در پایان باید گفت اینکه آمریکا بارها و بارها پیام‌های غیر مستقیم خود را به ایران با واسطه کشورهایی نظیر عمان و قطر در زمینه توافق انکار می‌کند شاید ناشی از این است که مذاکرات احیای برجام را در دستور کار خود ندارد بلکه در صدد اجرای یک تله آمریکایی به نام توافق موقت است...
باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی سیاست خارجی