تولید تجهیزات راهبردی، مسیری برای دانش بنیان شدن صنعت نفت / لزوم تعامل بین شرکت‌های دانش بنیان و وزارت نفت
دبیر نهاد مردمی اقتصاد مقاومتی با اشاره به تعامل بین شرکت‌های دانش‌بنیان و وزارت نفت گفت: بخش مهمی از تجهیزات کاربردی و راهبردی این صنعت، مثل کاتالیست، کمپرسور، شیر کنترلی و... با تولید بار اول، بومی‌سازی شده و در حال حاضر علاوه بر صادرات نفت خام کشور با اجرای این سیاست این تجهیزات نیز در لیست صادرات کشور قرار گرفته‌اند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ در سال 1397 کارگروه تولید بار اول با مشارکت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری وزارت صنعت تشکیل شد تا زمینه برای حمایت از این تولیدات فراهم شود. در همین ارتباط طی سه سال گذشته دبیرخانه کارگروه تولید بار اول 93 طرح از بیش از 70 دستگاه دولتی و حاکمیتی دریافت کرد که برای 99 مورد از آن‌ها مجوز ترک تشریفات قانون و مقررات برگزاری مناقصات از طرف معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری صادر شده است.
تولید تجهیزات راهبردی، مسیری برای دانش‌بنیان‌شدن صنعت نفت
باوجوداینکه این کارگروه وظیفه حمایت از تولیدات داخلی و محصولات بومی‌سازی شده را عهده‌دار است، برخی سازمان‌ها و نهادهای دولتی از زیر بار حمایت از تولیدات داخلی به‌خصوص تولید بار اول شانه خالی کرده و همچنان نیازهای خود را از خارج از کشور وارد می‌کنند. بیشتر بخوانید: آغاز عملیات اجرایی 25 طرح عظیم نفتی در سال 1401/ اقدام‌های وزارت نفت برای دانش‌بنیان کردن صنعت نفت علی‌اکبر لبافی، دبیر نهاد مردمی اقتصاد مقاومتی دراین‌خصوص به راه دانا، اظهار کرد: رسالت اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان این است که در راستای تقویت توان تولید کشور در زمینه تجهیزات راهبردی گام بردارند. قرار است این شرکت‌ها ایده‌هایی را دنبال و تجاری‌سازی کنند که زمینه‌ساز تولید بخش عمده‌ای از کالاهایی که امروز وارد می‌کنیم، شود. وی در ادامه گفت: تولیدات دانش‌بنیان باید جایگزین کالاهای وارداتی ای شود، کالاهایی که با صرف ارز بالا وارد کشور می‌شوند و طی سال‌های گذشته تأکیدات مقام معظم رهبری نیز بر همین موضوع بوده است که با استفاده از تجربه و تخصص داخلی به جایگزینی واردات بپردازیم تا بتوانیم تجهیزات راهبردی صنعتی که از اهمیت بالایی در اقتصاد کشور برخوردارند را خودمان از طریق این شرکت‌های دانش‌بنیان تولید کنیم. وی توضیح داد: مشکلی که وجود دارد این است که ما هنوز نتوانسته‌ایم در زمینه تولیدات داخلی به حد قابل قبولی برسیم؛ بنابراین، نمی‌توانیم واردات را به طور کامل ممنوع کنیم. زیرا هنوز تولیدات داخلی باکیفیت قابل‌قبول و به‌صورت انبوه تولید نمی‌شوند که پاسخگوی نیاز داخل باشند. این فعال اقتصاد مقاومتی تأکید کرد: لازم است، ضمن حمایت از تولیدات داخلی و تلاش در راستای تولید تجهیزات راهبردی در داخل کشور، هم‌زمان واردات تجهیزات موردنیاز را داشته باشیم تا به لحاظ تأمین نیازهای داخلی به مشکل نخوریم. متأسفانه حلقه مفقوده‌ای در زمینه اجرای قوانین داریم. وی با اشاره به ماده 10 قانون جهش تولید دانش‌بنیان بیان کرد: حمایت از تولید بار اول و ارتباط صنایع با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری یک اصل است که می‌تواند به بومی‌سازی محصولات در کشور کمک کند، اما در عمل این قوانین به‌درستی اجرایی نمی‌شود. به‌طوری‌که هنوز ارتباط بین صنایع و دانشگاه‌ها برقرار نشده است. ارتباطات ما با شرکت‌های دانش‌بنیان نیز سازنده نیست. لبافی خاطرنشان کرد: اکنون در هر محفلی از شرکت‌های دانش‌بنیان صحبت می‌شود، اما در عمل ارتباط مؤثری با آن‌ها نداریم؛ بنابراین اگر قرار است معاونت علمی ریاست‌جمهوری به تهیه سناریوی بومی‌سازی بپردازد، باید ارتباط مؤثر بین دانشگاه و صنایع برقرار شود. باید این نهاد ارتباطش را با صنایع بیش‌ازپیش تقویت کند. وی تصریح کرد: قانون ترک تشریفات مناقصات برای تولیدات بار اول می‌تواند انگیزه خوبی برای صاحبان صنایع برای ورود به این عرصه و تولید کالاها و محصولات بار اول باشد، اما باید به مسئله ایجاد رانت در این زمینه دقت کنیم. متأسفانه این قانون ممکن است بسترساز رانت شود و برخی به سوءاستفاده از آن بپردازند. باتوجه‌به ظرفیت فسادپذیری این قانون، قانون‌گذار تأکید بر شفاف‌سازی دارد و گفته شده است که باید سامانه‌ای دراین‌خصوص طراحی شود. دبیر نهاد اقتصاد مقاومتی گفت: حمایت از تولیدات بار اول و معافیت از تشریفات مناقصه اگر به‌صورت ضابطه‌مند اعمال شود، می‌تواند نتایج مثبتی را رقم بزند. در غیر این صورت بسترساز رانت و فساد می‌شود. لبافی در پاسخ به این سؤال که آیا معاونت علمی و فناوری به‌عنوان مرکزی که از یک سو با صنایع سروکار دارد و از سوی دیگر تقاضای بازار را می‌شناسد، می‌تواند به‌عنوان یک نهاد تنظیم‌گر و رگولاتور عمل کند، گفت: الان نهادهای مختلفی از جمله صمت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان‌های دیگر مدعی تنظیم‌گری هستند، اگر این وظیفه در اختیار یک نهاد؛ مانند معاونت علمی و فناوری قرار بگیرد، بهتر است و امور با سهولت بیشتری پیگیری می‌شود. وی افزود: این معاونت ظرفیت لازم را برای تبدیل‌شدن به نهاد رگولاتور را دارد و بهتر است وظیفه تنظیم‌گری در اختیار یک نهاد مشخص مثل همین معاونت قرار گیرد.
دانش‌بنیان‌ها در مسیر تولید تجهیزات راهبردی صنعت نفت
این کارشناس اقتصاد مقاومتی تأکید کرد: در حال حاضر تعامل خوبی بین شرکت‌های دانش‌بنیان و وزارت نفت برقرار است و بخش مهمی از تجهیزات کاربردی و راهبردی این صنعت نظیر کاتالیست، کمپرسور، شیر کنترلی و... با همین محوریت تولید بار اول، بومی‌سازی شده است. وی در پایان گفت: در حوزه پالایشگاهی نیز برای اولین‌بار در ایران در حال آزمایش این طرح هستیم و سیاست مهمی در زمینه فروش نفت نیز در راستای همین موضوع اتفاق افتاده است. با همین بومی‌سازی و تولید بار اول تجهیزات پالایشگاهی، توانستیم در مسئله پالایشگاه داری فراسرزمینی ورود کنیم و در حال حاضر علاوه بر صادرات تجهیزات تولید شده برای بار اول در صنعت پالایشی، نفت خام کشور نیز از طریق اجرای این سیاست صادر شده است و بازارسازی برای نفت خام خود را انجام داده‌ایم.