توکیوی میانجی‌گر
رسانه های ژاپنی روز جمعه گزارش دادند که توکیو روز یکشنبه میزبان حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران خواهد بود. به گزارش «ایسنا»، شبکه تلویزیونی بیزینس استاندارد با استناد به اظهارات برخی منابع مطلع اعلام کرد که وزیر امور خارجه ایران قرار است فردا یکشنبه برای دیدار با همتای ژاپنی خود و فومیو کیشیدا، نخست وزیر ژاپن، به این کشور سفر کند.
به گفته برخی مقامات دولتی، ژاپن در این سفر قرار است درباره ادعای عرضه تسلیحات به مسکو برای استفاده در جنگ اوکراین - ادعایی که از سوی مقامات ایران و روسیه رد شده است - گفت‌وگو کند. دستگاه دیپلماسی ایران هنوز اطلاعاتی درباره این سفر اعلام یا تایید نکرده است. اما چرا قرار است در ژاپن در خصوص مساله ادعایی ارسال پهپاد ایران به روسیه صحبت شود؟ برای بررسی این موضوع که به محل بحث جدی ایران با غرب به‌ویژه کشورهای اروپایی تبدیل شده است، باید نگاهی به جایگاه ژاپن و همچنین روابط آن با کشورهایی چون ایران و ایالات متحده داشته باشیم. ژاپن از دیرباز با ایران روابط اقتصادی خوبی داشت و با وجود تحریم های آمریکا به‌ویژه در دوره دونالد ترامپ، این کشور تلاش داشت تا ارتباطی بین تهران و واشنگتن ایجاد کند. توکیو به دولت واشنگتن هم نزدیک است و با آن کشور روابط مشخص راهبردی و استراتژیک دارد. همچنین ژاپن به عنوان یک مهره مهم در سیاست آمریکا برای موازنه چین در شرق آسیا نقش ایفا می‌کند. اما صرف نظر از این ویژگی‌ها، مهم‌ترین مساله به عضویت ژاپن در گروه هفت مربوط می‌شود. گروه هفت «G7» عبارتند از کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا و ایالات متحده؛ این گروه با اخراج روسیه تقریبا به بلوک غرب تبدیل شد و اعضای آن کشورهایی هستند که در حوزه امنیت و سیاست در یک چارچوب قرار می گیرند.
در چنین بلوک غربی ای، ژاپن به عنوان تنها بازیگر شرق نقش مهم و اثرگذاری خواهد داشت. در این بین ادعای کمک های ارسالی نظامی ایران به روسیه که از اوت 2022 مطرح شده فضای روابط بین تهران و اروپا را به شدت تیره و تار کرد. کی‌یف و متحدانش مکررا ایران را متهم کرده اند که پهپادهای انتحاری شاهد را که توسط مسکو برای حمله به شهرهای اوکراین مورد استفاده قرار می گیرند، در اختیار روسیه قرار داده است. نگرانی‌های بروکسل بر سر مساله جنگ روسیه و اوکراین در آخرین مکالمه تلفنی امیرعبداللهیان با بورل در تاریخ 13 تیرماه انعکاس پیدا کرد. بورل در این تماس تلفنی، همکاری های نظامی ایران و روسیه را غیرقابل قبول خواند و خواستار پایان دادن به آن شد. همچنین بر اساس بند چهارم ضمیمه B قطعنامه 2231، غربی ها پروژه نقض این قطعنامه توسط ایران و روسیه را در دستورکار خود قرار داده و پیش برده اند. تشدید فضای تنش بین تهران و بروکسل و تاثیر آن بر فضای مذاکرات، ایران را بر آن داشت تا در جهت تنش زدایی با اروپا گام بردارد. این تنش زدایی از دیدار اواخر سال 1401 علی باقری، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران با مدیران سیاسی وزارت خارجه سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان موسوم به E3 آغاز شد و در ابوظبی ادامه پیدا کرد. باقری 23 خرداد ماه در امارات با همتایان خود از سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس رایزنی کرد.
وی در آخرین دیدارهایش با مقامات اروپایی نیز چهارشنبه 31خرداد با انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دوحه دیدار کرد و به گفته مورا، مذاکرات سختی بین طرفین انجام شد. هدف اصلی این دیدارها تنش زدایی در روابط ایران و اروپا بود و احتمالا از ایران خواسته شده بود که قول هایی درباره وضعیت همکاری ها در مسکو به طرف غربی بدهد. زیرا اروپا مدعی است که ایران در حیاط خلوت و قلب اروپا چه می‌کند؟ اما در حال حاضر با توجه به سفر پیش روی باقری به ژاپن که محور آن نیز در خصوص مسائل روسیه و اوکراین عنوان شده، به نظر می‌رسد که دیدارهای اخیر معاون سیاسی وزیر خارجه ایران با مقام های اروپایی با هدف کاهش تنش ها، اهداف مدنظر طرفین را تامین نکرده است. بنابراین اکنون امیرعبداللهیان تلاش می‌کند از اهرم ژاپن برای تاثیرگذاری بر دیدگاه غرب استفاده کند؛ زیرا ژاپن از یکسو عضو گروه هفت است و از سوی دیگر روابط نزدیکی هم با تهران و هم با واشنگتن دارد. بنابراین ژاپن این قابلیت را دارد که در تنش زدایی بین تهران هم با اروپا و هم با آمریکا نقش آفرین باشد و ایران هم ظاهرا می خواهد تنش زدایی را از این طریق به انجام برساند.
--> اخبار مرتبط