جاعلان مذهبی، این بار در توئیتر فارسی!

به گزارش مشرق، چهار حساب ناشناس در قالب یک شبکه توئیتری با نام‌های «مختارمیرهاشم»، «سیده رعنا حسینی»، «سیدنوحا» و «ریحانه سرباز ولایت» با فعالیت در پوشش چهره‌های سوپرمذهبی، زمینه‌ساز تمسخر و تخریب دین و نظام در توئیتر فارسی شده‌اند.

برخی اکانت‌های توئیتری که تلاش دارند صاحب خود را به‌شدت مذهبی جلوه دهند، در اقدامی پیچیده، برخی موارد خلاف عقل و نفرت‌انگیز را به روحانیون، افراد مذهبی و متدین نسبت می‌دهند تا باعث تنفر افکار عمومی از این قشر شوند؛ آن هم در حالی که این اکانت‌ها هویت جعلی دارند اما با ادبیات دینی و فقهی، شبیه برخی طلاب و روحانیون، تلاش می‌کنند مخاطب، درباره طیف فکری آنها به اشتباه بیفتد و از این رهگذر انواع مطالب و ادعاهای بی‌پایه و نادرست را با نهایت لودگی و پرده‌دری، به دین و دینداران نسبت می‌دهند و بسیاری از مخاطبان نیز ادعاهای آنها را باور می‌کنند.

سناریو آنها این است که با مطالبی که بیان می‌کنند، خود را در پوشش یک فرد به شدت معتقد، در معرض بدترین اتهام‌ها و داوری‌ها قرار دهند تا این اعتقادها، نامربوط و نفرت‌انگیز جلوه کند که نتیجه این رویه، هرچه بیشتر بدبین کردن افکار عمومی نسبت به دین و دینداران است.

این روزها همچنین اکانت‌های جعلی با عکس خانم‌های مذهبی و محجبه بسیار زیاد شده که مطالب سست و بی‌محتوا به نام دین می‌نویسند و جالب‌تر اینکه این توئیت‌ها در برخی موارد وایرال (بازنشر سریع) نیز می‌شود و بدون آن که کسی درباره اعتبار آنها بررسی کند، در میان مردم باورپذیری و تاثیرگذاری نیز دارد و آنها را به عنوان سند معتبر خشک مغزی افراد متدین سر دست می‌گیرند. بررسی نشان می‌دهد این فرایند در قالب یک شبکه به هم پیوسته فعالیت می‌کند. این روزها اکانت‌های جعلی با عکس خانم‌های مذهبی و محجبه بسیار زیاد شده که مطالب سست و بی‌محتوا به نام دین می‌نویسنددر این گزارش به معرفی شبکه این جاعلان توئیتری که در لباس دین، مقام دین و مرجعیت را تخریب و تحقیر می‌کنند، پرداخته شده است:

«سیدنوحا»،«سیده رعنا حسینی»، «ریحانه سرباز ولایت» و «مختار میرهاشم» 4 عضو اصلی این شبکه جعل مذهب در توئیتر هستند که پیوسته به بازنشر محتوای یکدیگر می‌پردازند و اگر فردی به طور اتفاقی نیز این اکانت‌ها را رصد کند، توئیتر به طور خودکار و معمولا یکی از این‌ها را به عنوان دوست نزدیک و همفکر دیگران پیشنهاد می‌دهد.

خصوصیت مشترک همه این افراد این است که در ابتدا همگی از جدید الورودهای توئیتر فارسی هستند و زمان عضویت آنها از سال 2023 ثبت شده است.

لوکیشن (موقعیت) درج شده توسط این افراد نیز از دیگر نکات قابل توجه حساب کاربری آنها به شمار می‌آید؛ برای نمونه، سیدنوحا خود را اهل سوریه، یمن، لبنان و عراق معرفی کرده در حالی که حسینی خود را اهل شمیرانات و میرهاشم خود را کرجی نامیده است. به نظر نمی‌رسد درج این مکان‌های جغرافیایی، خیلی دقیق و درست باشد زیرا نه تنها ثبت مکان جغرافیایی در توئیتر فارسی خیلی مصطلح نیست، بلکه بررسی محتوا و فضای تایم‌لاین این افراد نسبت زیادی با ادعای محل زندگی آنها ندارد.

بیشتر این افراد تعداد دنبال‌شوندگان (فالوئینگ) کمی دارند یعنی تعداد کسانی که این افراد در توئیتر دنبال می‌کنند بسیار کم و محدود است و قابل مقایسه با اینفلوئنسرها و افراد معتبر فعال در این بستر نیستند.

واکاوی دنبال‌شوندگان این افراد نشان می‌دهد انواع حزب‌ها و تفکرات از حزب‌اللهی و ارزشی تا برانداز و اشخاص ناشناس در میان فالوئینگ‌های این افراد وجود دارد. 2 اکانت از این 4 حساب کاربری نیز جزو دنبال‌کنندگان اکانت رسمی رهبر معظم انقلاب هستند که قرار است همراهی و همفکری این اشخاص با رهبری را نشان دهد!

در مقایسه با افراد سرشناس و فعال توئیتری، این 4 اکانت علاوه بر حضور چند ماهه در توئیتر، تعداد توئیت و فالوئر کمی نیز دارند که بیشترین تعداد توئیت (518) و فالوئینگ (953) مربوط به «ریحانه سرباز ولایت» و بیشترین تعداد فالوئر مربوط به مختار میرهاشم (1559) است.

1. مختار میر هاشم میرهاشم سرشناس‌ترین عضو این شبکه است که توئیت‌هایش بارها در این بستر وایرال شده است. رصد تایم‌لاین (دوره زمانی) این فرد نشان می‌دهد بیشترین حجم ریتوئیت و بازنشر در میان اعضای این شبکه 4 نفره رخ داده است به‌گونه‌ای که به ندرت شاهد، ریتوئیت از افراد خارج این شبکه بوده‌ایم.

استراتژی اصلی میرهاشم در توئیتر این بوده که با جازدن خود به عنوان یک فرد بسیار مذهبی با عقاید تند دینی، علاوه بر اینکه تحریف‌هایی را در دین به طور خیلی جدی وارد کند، تلاش کند کلیت دین را امری خرافی، سلیقه‌ای و حتی جنسی و حیوانی نشان دهد.

استراتژی میرهاشم در توئیتر این بوده که با جازدن خود به عنوان یک فرد بسیار مذهبی با عقاید تند دینی، علاوه بر تحریف در دین، تلاش کند کلیت دین را امری خرافی، سلیقه‌ای و حتی جنسی و حیوانی نشان دهدعامل اصلی موفقیت او در گسترش این استراتژی، این بوده که این فرد تا حدی با الفاظ و اصلاحات دینی آشنا و حتی برخی موارد شبهه‌زا در آیین اسلام را مطالعه کرده و از این جهت در نوشتارش کوشیده با لحنی جدی و البته مسلط به احکام و منش دینی، محتوای کاملا غیردینی را القا کند.

علاقه به رهبری، جهاد تبیین و حضور در جبهه‌های حق علیه باطل از جمله سوریه به عنوان مدافع حرم شدن از جمله موارد اعلامی مختار میرهاشم و برخی اعضای مذکر این شبکه جاعل توئیتری بوده است. این افراد با توسل به این ادبیات و رویکرد و استفاده از نام و جایگاه رهبر معظم انقلاب علاوه بر اینکه قصد حمایت به نزدیکی نظام را داشتند، در این تلاش بودند که علاوه بر مذهب، رهبری را نیز مورد تخریب، تمسخر و تحقیر قرار دهند.

این اکانت بعد از ماجرای جنجالی مدیرکل ارشاد گیلان، در توئیتی با یک تصویر از پشت از یک روحانی نوشته: «امروز در کلاس احکام آیت‌الله اسید رسول مجتهدی صحبت از آقای ثقتی شد.. فرمودن من فیلم رو چند بار دیدم و به عنوان کسی که 40 سال در حوزه تحصیل و تدریس کرده، میگم... در حدی نبوده که فعل لواط به آن اطلاق بشه و در حد یک ملاعبه ساده بوده که ممکنه برای هرکسی پیش بیاد.» مشاهده این توئیت همراه با عکس و مشخصات گوینده و..، حتی مخاطبان توانمند را هم به اشتباه می‌اندازد تا باور کنند یک استاد سطح بالای حوزه چنین سخنانی گفته، در حالی که همه بخش‌های این مطلب دروغ و ساختگی است.

از یک سو فردی به نام آیت‌الله رسول مجتهدی به عنوان استاد مطرح حوزه وجود ندارد و فقط با استفاده از تعابیر مرسوم علما و یک عکس از پشت، هویتی جعلی تراشیده شده است؛ از سوی دیگر یک فقه‌خوانده، این‌چنین سخن نمی‌گوید. فقیهان نگاه‌کردن به جرایم جنسی ولو به قصد شهادت را حرام می دانند.

همچنین اینکه فلان عمل بوده یا نه، ربطی به 40 سال حضور در حوزه ندارد؛ یک کار کارشناسی حقوقی است و البته جاعل مذکور به صورت تلویحی خواسته حرف دیگری بزند! فقیه تعبیر «یک ملاعبه ساده» را به کار نمی‌برد؛ چنین کاری مجازاتش مجازات زنا، یعنی صد ضربه تازیانه است! جمله «ممکن است برای هرکسی پیش بیاد» هم در کنار قرینه کارشناسی و 40 سال حضور در حوزه، تائیدکننده این است که جاعل خواسته به حوزویان متلک بگوید و عنوان کند این موارد میانشان عادی است! با این حال نوع ادبیات و مطرح‌شدن آن از سوی فردی با این چهره، باورپذیری آن را افزایش می‌دهد.

2. سیده رعنا حسینی رعنا حسینی دیگر عضو این شبکه است که با وجود اسم دخترانه، نمی‌توان درباره جنسیتش نظر دقیقی داد زیرا محتوا و تصویری دال بر مذکر یا مونث بودن او منتشر نشده است. رصد تایم‌لاین این فرد نیز به خوبی از نزدیکی فکری وی با مختار میرهاشم و ریحانه سرباز ولایت، دیگر عضو این شبکه حکایت دارد زیرا حجم زیادی از تایم لاین حسینی به بازنشر توئیت‌های این دو نفر اختصاص داشته است.

تقابل و ایجاد دشمنی و اختلاف میان قشر مذهبی و غیرمذهبی یکی از اهداف این فرد در توئیتر است که تحلیل محتوای توئیت‌هایش به خوبی به این رویکرد اشاره دارد. حسینی با گرفتن مواضع رادیکال مذهبی و استفاده چندباره از احکام و هنجارهایی همچون امر به معروف و نهی از منکر و حجاب شرعی که در حال حاضر از مهم‌ترین محورهای انتقادی گروه‌های ضد نظام و ضد دین در ایران است، تلاش خود را برای ایجاد دشمنی و اختلاف میان کشف‌حجاب کنندگان و محجبه‌ها انجام داده است.

تقابل و ایجاد دشمنی و اختلاف میان قشر مذهبی و غیرمذهبی یکی از اهداف رعنا حسینی در توئیتر استابراز علاقه چند باره به رهبری، حاج قاسم و ادعای علاقه‌مندی شدید به شهادت، از دیگر مضامین و تمایلات این کاربر ناشناس و جعلی در توئیتر است که در تایم‌لاین و بخش معرفی حساب توئیتری او (بیو) درج و مشخص است. کپی‌کردن و انتشار دوباره توئیت‌ها به جای ریتوئیت کردن آنها، تمهید دیگری از این فرد و برخی دیگر از اعضای این شبکه در بستر توئیتر بوده که با هدف تولیدمحتوای جدید و تازه و عدم وابستگی به اشخاص دیگر انجام شده است.

ادبیات جنسی و استفاده از تصاویر و محتوای رکیک جنسی نیز در این حساب به وفور قابل مشاهده است؛ با این توضیح که حسینی تلاش دارد با جنسی‌کردن محتواهایش، مخاطبان مخالف را جذب کند و در این مسیر محتوای جنسی و رکیک را هم‌راستا و هم‌رده دینِ اسلام و شیعه قرار می‌دهد.

خاطره‌نگاری و نوشتن از تجربه‌های رومزه نیز در این اکانت بارها مشاهده شده؛ حسینی مدعی است با افراد خارجی از اروپا تا آمریکا در بستر شبکه‌های اجتماعی صحبت و آنها را به دین دعوت می‌کند؛ او همچنین از ابراز علاقه دختران غیرمسلمان خارجی به امام، رهبری و اسلام نیز بارها مطلب منتشر کرده است!

3. ریحانه سرباز ولایت فعال‌ترین عضو این شبکه، «ریحانه سرباز ولایت» است که در مدت چند ماههِ حضورش در توئیتر، بیش از 500 محتوا شامل توئیت، ریتوئیت، ریپلای و کوت (نقل‌قول کردن) منتشر کرده است. نکته مهم و کلیدی درباره اعضای این شبکه این است که علاوه بر اینکه این 4 نفر به طور عمده فقط محتوای اعضای خود را بازنشر کردند، این سیاست و استرانژی نیز در این شبکه قابل مشاهده بوده که به هیچ وجه در تقابل، تعامل و ارتباط با اعضای توئیتری در قالب گذاشتن ریپلای و پیام (کامنت) نرفتند.

ناگفته پیداست وارد بحث شدن با توئیتری‌ها علاوه بر اینکه ادبیات واقعی این افراد را افشا خواهد کرد، باعث به چالش کشیده شدن هویت واقعی این افراد نیز می‌شود؛ برای نمونه این چهار نفر تجربه‌نگاری‌هایی را در قالب توئیت منتشر کردند که نخستین پرسش این است که این تجربه‌ها تا چه اندازه واقعیت دارد و سوال درباره برخی جزئیات مکانی، زمانی و موقعیتی این رویدادها چالشی جدید برای این افراد برشمرده می‌شود؛ از این رو کمترین تعامل در این صفحه‌ها با دیگر کاربران مشاهده شده است.

ارادت و علاقه به رهبری در توئیت‌ها و معرفی بیوی (سرگذشت) ریحانه سرباز ولایت نیز به شدت قابل توجه است؛ ضمن آنکه این فرد خود را حوزوی خوانده و با استفاده از برخی اصطلاحات روحانیون و درس‌آموختگان فقهی، سعی در واقعی بودن خود و حقانیت توئیت‌هایش داشته است.

یکی از نقاط اوج فعالیت و جریان‌سازی این اکانت، در ماجرای فیلم منتشر شده از ثقتی بود که «ریحانه سرباز ولایت» با به کار بردن الفاظ و عبارات فقهی، علاوه بر وانمودکردن به تسلط به امور فقهی، در زیرلایه‌های محتواهایش به تمسخر، جعلی و فریبنده بودن احکام اسلامی اشاره کرده است.

در محتوای منتشرشده از توئیت‌های او، موضعگیری‌های رادیکال دینی، پرداخت به مسائل جنسی و ابراز علاقه به رهبر معظم انقلاب نیز به وفور قابل مشاهده است.

4. سیدنوحا

کم فالوئرترین و کم محتواترین عضو این شبکه سیدنوحا بود که در حال حاضر، اکانتش در توئیتر قابل دسترسی نیست اما این در دسترس نبودن نیز یکی از طراحی‌های اعضای این شبکه است زیرا در یک دوره زمانی به دلایل نامعلوم از دسترس خارج و پس از مدتی با تغییر شناسه کاربری یا تغییرات دیگر به توئیتر برمی‌گردند؛ مختار میرهاشم نیز پیش‌تر، اراده به ترک توئیتر کرده بود اما در زمان نگارش این گزارش با آی‌دی جدیدی در این بستر در حال فعالیت است.

برای پیداکردن محتواهای شاد و هدفمند سیدنوحا، می‌توانید اسم این فرد را در گوگل جست‌وجو و توئیت‌های پربازدید و بازنشر شده او را مشاهده کنید.

تعامل سیدنوحا با دیگر اعضای این شبکه تا اندازه‌ای متفاوت بوده و می‌بینیم محتواهای این اکانت بارها از سوی براندازها و مخالفان نظام با پاسخ روبرو می‌شود؛ در واقع، سیدنوحا با گرفتن مواضع رادیکال و حمایت‌های عجیب و غریب از نظام، باعث واکنش‌برانگیزی مخالفان نظام شده، این در حالی است که رصد کیفی محتوای این فرد و همچنین ارتباطاتش، از بی‌هویتی و جعلی‌بودن آن حکایت دارد.

گذاشتن نظرسنجی درباره عملکرد سپاه پاسداران، حمله به علی کریمی، حمایت از حجاب و گذاشتن توئیت‌های تند و واکنش‌برانگیز بر علیه حجاب در کنار برخی اظهارات مذهبی‌نمایانه درباره حمایت از فلسطین، سوریه و غیرتمندی، از مهم‌ترین محتواهای بازنشرشده از سوی این فرد است. او در چند توئیت، به دنبال‌کنندگانش پیشنهاد کرده برای جلوگیری از سواستفاده جنسی خود و خانواده‌شان، تزریقات بیمارستانی خود را در خانه و به کمک آموزش آپارات انجام دهند!

به نظر می‌رسد تندروی و رادیکال‌بودن برخی کاربران موسوم به ارزشی و انقلابی در توئیتر باعث شکل‌گیری این افراد شده استتحلیل و جمع‌بندی 1. هرچند برخی صاحب‌نظران فقهی و عقیدتی، خاستگاه فکری و سیاسی این افراد را به امثال «فرقه مریم رجوی» و حتی «صادق شیرازی» نسبت دادند اما تحلیل کیفی و بررسی شبکه انتشار مطالب این افراد ما را به جمع‌بندی نهایی و قطعی که این جاعلان توئیتری به کدام دیدگاه فکری و جناح سیاسی متصل است، نرسانده است.

2. استراتژی دقیق این افراد در استفاده از واژگان و اصطلاحات فکری و همچنین لحن جدی و بدون اغراق این افراد که فقط رویکرد رادیکال و تندرو از آن برداشت می‌شود سبب‌شده افراد زیادی در بستر توئیتر فارسی و دیگر پلتفرم‌ها محتوای گسترش داده‌شده از این افراد را باور و حتی نسبت به آن واکنش نشان دهند؛ حال آنکه تحلیل شبکه بازنشری و ارتباطی این افراد و گاف‌هایی همچون تعلیق و تعویض چندباره اکانت و شناسه کاربری و همچنین عدم ارتباط و تعامل با کاربران دیگر، دلایل مهمی است که هویت شخصی و مذهبی‌نمایی جعلی آنها را آشکار می‌کند.

3. یکی از راهکارهای دیگر برای شناسایی این افراد مذهبی‌نما و جاعل این است که محتوای تایم‌لاین و مضمون توئیت‌های آنها را با برخی کاربران ارزشی اصیل و معتبر در توئیتر مقایسه کرد تا میزان واقعی‌نبودن و بی‌هویتی این افراد آشکار شود؛ از سوی دیگر به نظر می‌رسد تندروی و رادیکال‌بودن برخی کاربران موسوم به ارزشی و انقلابی در توئیتر باعث شکل‌گیری این افراد شده که به طور آشکار با حمایت جعلی از امام، رهبری و دین، کارکردی ضد دین و ضد نظام را در این بستر داشته و باعث انحراف و باورپذیری برخی از کاربران مجازی شده‌اند. در واقع، از بس سخنان نادرست یا غیرقابل پذیرش برای جامعه از سوی برخی امامان جمعه و روحانیون یا چهره‌های خاص همچون رائفی‌پور و... بیان و سپس دائم در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بازنشر شده که جامعه حتی برای باور این موارد کاملا جعلی نیز آماده می‌شود. به نظر می‌رسد برای اصلاح ذهنیت افکار عمومی لازم است برخی از این چهره‌ها مدتی کمتر صحبت و موضع‌گیری کنند.

سیدعمار کلانتری _ فرزانه سادات‌جهانی

منبع: ایرنا