جزئیات برآورد سهم اتاق بازرگانی از مالیات بر درآمد و سود

به گزارش مشرق، یکی از تصمیمات کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی در مورد بودجه سال 1401، اختصاص بودجه «سه در هزار درآمد دارندگان کارت بازرگانی» به توسعه صادرات و جلوگیری از واریز مستقیم به اتاق بازرگانی است.

در واکنش به این تصمیم دو ادعای متفاوت مطرح می شود. در یک طرف حجم بودجه اتاق بازرگانی از محل مالیات های از ماخذ درآمد و سود اعضای اتاق، بالای هزار میلیارد تومان اعلام می شود. به عنوان مثال مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین بودجه اتاق از این محل را بیش از چند هزار میلیارد تومان تخمین زده است. در طرف مقابل محمدرضا رمضانی دبیرکل اتاق ایران، میانگین 5 ساله سهم سه در هزار اتاق را 160 میلیارد تومان خواند و گمانه زنی ها درباره منابع چند هزار میلیاردی اتاق را تکذیب کرد.

ایراد روند فعلی تخصیص بودجه به اتاق بازرگانی 

طبق قانون نحوه تامین هزینه های اتاق مصوب 1372و همچنین اصلاحیه آن در سال 1375، سه در هزار درآمد مشمول مالیات صاحبان کارت بازرگانی باید توسط وزارت اقتصاد به حساب خزانه عمومی کشور واریز شود و پس از آن در اختیار اتاق بازرگانی قرار گیرد.

اما در روند کنونی تخصیص بودجه براساس اصلاح قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت در سال 1384، درآمد 3 در هزار باید بصورت مستقیم به حساب اتاق بازرگانی پرداخت شود. رویه کنونی به دلیل دور زدن دیوان محاسبات و از بین بردن سازوکارهای شفافیت مورد اعتراض خود اعضای اتاق بازرگانی نیز هست و میزان درآمد اتاق و نحوه و محل هزینه شدن آن را با ابهامات جدی روبرو می کند.

نقدی بر عدد 160 میلیارد تومانی بودجه اتاق بازرگانی

اشاره شد که دبیرکل اتاق ایران میانگین 5 ساله میزان بودجه این نهاد را از سهم 3 در هزار درآمد (1395 تا 1399)، معادل 160 میلیارد تومان ذکر کرده است، به نظر می رسد در این شیوه آماردهی یک اشتباه وجود داشته باشد و آن در نظر گرفتن کاهش ارزش ریال است، 160 میلیارد تومان در سال 1395 با سال 1399 برابر نیست و باید با نرخ تورم نرخ ارز تعدیل شود. در غیر اینصورت آمار درآمد کمتر از مقدار واقعی آن به نظر می رسد. اعلام میانگین درآمد یک مجموعه در سالیانی که اقتصاد کشور تورم قابل توجهی را تجربه کرده است، به کمتر جلوه دادن درآمد مجموعه مورد نظر می انجامد.

برآورد سهم چهار در هزار اتاق بازرگانی 

علاوه بر سهم سه در هزار درآمد مشمول مالیات صاحبان کارت بازرگانی، براساس ماده 13 قانون احکام دائمی توسعه، تمامی اعضای اتاق بازرگانی باید 4 هزارم سود سالانه خود را پس از کسر مالیات به حساب اتاق بازرگانی واریز کند.

اتاق بازرگانی در سالنامه آماری خود در سال 1399 سهم 5585 عضو اتاق ارزش افزوده بخش صنعت را حدود 70 درصد بیان می کند. با توجه به میزان 420163 میلیارد تومانی ارزش افزوده بنگاه های صنعتی بالای ده نفر کارکن در سال 1398 و در نظر گرفتن نرخ 25 درصدی مالیات بر عملکرد، درآمد اتاق بازرگانی از این ماخذ 882 میلیارد تومان برآورد می شود.

جدول یک - محاسبه سهم 4 در هزار اتاق بازرگانی

 مقدار سهم اتاق (میلیارد تومان) نسبت سهم اتاق مقدار باقیمانده پس از کسر مالیات نسبت سهم اعضای اتاق بازرگانی از ارزش افزوده ارزش افزوده کارگاه های بالای ده نفر کارکن (میلیارد تومان) 882 0.004 0.75 0.7 420163

برآورد سهم سه در هزار اتاق بازرگانی 

این منبع درآمد در سال 1372 در قالب قانون نحوه تامین هزینه های اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی تعریف شده است. طبق متن قانون سه هزارم درآمد مشمول مالیات دارندگان کارت بازرگانی سهم اتاق بازرگانی می شود.

متاسفانه برآورد یک تخمین از حجم درآمد مشمول مالیات دارندگان کارت بازرگانی به دلیل در دسترس نبودن داده بسیار سخت است، اما با توجه به شفافیت فروش بنگاه های برتر حاضر در بورس می توان بخشی از این درآمد را حدس زد و با آمارهای اعلام شده مقایسه کرد، برای این کار، فروش داخلی 20 بنگاه برتر که صادرات داشته اند در سال مالی 1399 از سایت کدال استخراج گشته و 0.003 آن محاسبه گشته است. صادرات این بنگاه ها به علت معافیت مالیاتی در این محاسبات نقشی ندارد. شرکت های سرمایه گذاری، بانک ها و بیمه ها نیز حذف شده اند. همچنین از بنگاه های تولیدی درون مناطق آزاد و ویژه به دلیل معافیت مالیاتی در این برآورد استفاده نشده است.

براین اساس این محاسبات درآمد مشمول مالیات 20 بنگاه پرفروش ایران 283 هزار و 166 میلیارد تومان تخمین زده می‌شود که از محل آن 849.5 میلیارد تومان منابع برای اتاق بازرگانی برآورد می شود. در این صورت احتمالا ادعای اتاق بازرگانی مبنی بر درآمد 160 میلیاردی اتاق زیر سوال می رود.

جدول 2- برآورد سهم در هزار اتاق بازرگانی

شرکت  رتبه شرکت در بین 100 شرکت برتر میزان فروش داخلی (میلیارد تومان)  سهم اتاق (میلیارد تومان) فولاد مبارکه اصفهان 3 44079.3 192.2 پالایش نفت بندرعباس 4 56977.9 170.9 ایران خودرو 7 33099.2 99.2 شرکت ملی صنایع مس ایران 16 11129.3 33.3 معدنی و صنعتی گل گهر 17 12384 37.1 پالایش نفت تبریز 18 25811.9 77.4 فولاد خوزستان 19 7988 23.9 سایپا 25 1319.01 39.5 صنعتی و معدنی چادرملو 26 8016.8 24 ارتباطات سیار 31 23433.3 70.2 پتروشیمی شازند 51 4385.1 13.1 تولیدی فولاد فراب کویر 62 2350.7 7 پتروشیمی شیراز 73 1368.2 4.1 مجتمع فولاد خوزستان 74 3483.8 10.4 آهن و فولاد ارفع  77 2436.7 7.3 جهان فولاد سیرجان 82 1868.7 5.6 شرکت نفت بهران 87 3179.5 9.5 فولاد آلیاژی ایران 88 2573 7.7 صنعت غذایی کوروش 98 3108.2 9.3 شرکت نفت ایرانول 99 2302 6.9 مجموع - 283166.3 849.5 منبع: فارس