راهپیمایی «شاخص» در مرز تاریخی

عاطفه چوپان: بازار سرمایه در آخرین روز معاملاتی دومین هفته آبان یک روز پرتب‌وتاب را تجربه کرد. با توجه به افت روز سه‌شنبه، بورس اوراق بهادار تهران کار خود را با منفی سنگینی آغاز کرد. در همان ساعت ابتدایی معاملات، کف حمایتی 3.2‌میلیون واحد از دست رفت و 65 درصد نمادها در محدوده منفی در حال معامله بودند. صف‌های فروش به نحوی سنگین می‌شد که هر لحظه بیم درجا زدن بورس در زیر سقف 3.2‌میلیون واحد طی روزهای آتی معاملاتی می‌رفت. اما اوضاع بر همین قرار نماند و لیدر سنتی بازار بازی را برای نماگرهای بورسی تغییر داد.

در نیمه دوم بازار، معامله‌گران که وضعیت دادوستد در گروه خودرو و به‌ویژه خساپا را زیر نظر داشتند، شاهد سنگین شدن تقاضا در این گروه شدند و به تدریج موج تقاضا دوباره برگشت و به سایر گروه‌ها و مخصوصا ریالی‌ها تسری یافت. این چرخش در میانه معاملات باعث شد تا جو هیجانی منفی صبح جای خود را به نوعی احتیاط خوش‌بینانه بدهد. برخی از تحلیلگران این بازگشت را نشانه‌ای از وجود نقدینگی کم‌رمقی می‌دانند که در نقاط حمایتی فعال و مانع از ریزش عمیق‌تر شاخص‌ها می‌شود. اگرچه نماگرها در نهایت کار خود را با درصدی کاهش ارتفاع به پایان رساندند، اما بخش زیادی از افت ابتدایی خود را جبران کردند و شاخص کل در نهایت کانال 3.2‌میلیون واحد را پس گرفت و بورس نشان داد که فعلا سر اصلاح ندارد. تداوم حضور خریداران در دقایق پایانی معاملات نیز این فرض را تقویت کرد که بازار در صورت ثبات شرایط ارزی و تداوم جریان نقدینگی در گروه‌های بزرگ، می‌تواند از این ناحیه حمایتی بار دیگر برای صعود استفاده کند.

در بورس چهارشنبه چه گذشت؟

نماگر اصلی بورس که تا نیمه‌های ساعات معاملاتی تا محدوده سه‌میلیون و 187 هزار واحد افت داشت، در نهایت با 0.66 درصد افت، کار خود را در محدوده کانال سه‌میلیون و 202 هزار واحدی به پایان رساند. به این ترتیب، شاخص کل این هفته را با سه روز منفی و دو روز مثبت به پایان رساند و در نهایت عملکرد منفی 0.19 درصدی را به ثبت رساند. این نوسان محدود در شاخص کل در حالی رقم خورد که از نگاه بسیاری از تحلیلگران، بازار همچنان در حال یافتن توازن جدیدی میان قیمت‌ها و انتظارات فعالان است.

شاخص هموزن نیز که در ساعات ابتدایی معاملات از شاخص کل پیشی گرفته بود، در نهایت با 0.71 درصد افت در محدوده 922 هزار واحد به کار خود پایان داد و به این ترتیب نمادهای متوسط و کوچک افت بیشتری را در مقایسه با لیدرها تجربه کردند. شاخص هموزن هفته دوم آبان را با سه روز مثبت و دو روز منفی و در نهایت عملکرد منفی 0.27 درصدی به پایان رساند که نشان‌دهنده ادامه فشار فروش در سهام خرد است. این موضوع از دید کارشناسان، نشانه‌ای از خروج تدریجی بخشی از نقدینگی از سهم‌های کوچک و تمرکز بیشتر بر صنایع بزرگ و دلاری محسوب می‌شود. وبملت، فارس و نوری بیشترین تاثیر منفی را بر بازار هیجانی روز چهارشنبه گذاشتند و مهرگان، وبملت و خساپا پرتراکنش‌تر از سایرین ظاهر شدند. معاملات در بازار فرابورس نیز با افت جزئی شاخص‌ها همراه بود. شاخص کل فرابورس با کاهش ارتفاع 0.13 درصدی در کانال 28 هزار و 139 واحد به کار خود پایان داد و شاخص هم‌وزن این بازار نیز با افت 0.48 درصدی در کانال 157هزار و 994 واحد متوقف شد.

روز گذشته شاهد یک رفت‌وبرگشت تمام‌عیار در معاملات تالار شیشه‌ای بودیم. با توجه به منفی سنگینی که بورس در روز سه‌شنبه تجربه کرده بود، پیش‌بینی می‌شد که معاملات آخرین روز هفته وضعیت حساسی داشته باشد، اما کمتر کسی گمان می‌کرد که شاخص کل یک محدوده را در کمتر از چند ساعت از دست داده و مجددا پس بگیرد. وقتی در نیمه‌های معاملات، کف حمایتی 3.2‌میلیون واحد که از منظر روانی بسیار مهم بود از دست رفت، تحلیلگران تکنیکال گفتند که اگر شاخص نتواند مجددا بالا بیاید احتمال درجا زدن و اصلاح در این محدوده وجود دارد و این موضوع می‌تواند مسیر صعودی بازار را دشوار کند. منتها این اتفاق نیفتاد و موجی از تقاضا در نیمه دوم به تالار سرازیر شد.

لیدر دیروز بازار سرمایه نماد خساپا بود. اگرچه در مورد این حجم از تقاضا در این نماد دلیل متقنی از سوی فعالان بازار اعلام نشد، اما معامله‌گران با دنبال کردن نوسانات این گروه شاهد تحرکات در بخش تقاضای این نماد شدند و همین تحرکات چراغ صف‌های خرید دیگر را نیز روشن کرد و به این ترتیب سطح 3.2‌میلیون واحد مجدد احیا شد. در واقع، خساپا بار دیگر نقش لیدر روانی بازار را ایفا کرد و توانست جو منفی را تا حد زیادی تعدیل کند.

این رفت و برگشت‌ها به نحوی پیش رفت که در نهایت 10 درصد از قرمزی بازار کاسته شد و بورس کار خود را با 0.55 درصد نماد منفی به پایان رساند. ارزش سفارش‌های خرید نیز به هزار و 230‌میلیارد تومان رسید که 540‌میلیارد تومان از سفارش‌های فروش بیشتر بود. در دقایق پایانی معاملات، صف‌های خرید از صف‌های فروش پیشی گرفت و به 91 در مقابل 72 رسید و همین موضوع به تنهایی مؤید بازاری پرنوسان و پویاست. همچنین بیش از 130 نماد در بازار دیروز از محدوده منفی به مثبت میل کردند و همین نوسان باعث شد شاخص کل مجددا محدوده 3.2‌میلیون واحدی را پس بگیرد و سناریوی اصلاح فعلا کنسل شود.

ارزش سفارش‌های خرید در بازار چهارشنبه 800‌میلیارد تومان بود که در مقابل عدد 280‌میلیارد تومانی ارزش صف‌های فروش دست بالا را داشت. ارزش معاملات در روزی که بازار با خروج هزار و 357‌میلیارد تومانی نقدینگی همراه بود در محدوده 11 هزار و 601‌میلیارد تومان ثبت شد و به این ترتیب، ارزش معاملات در تمام روزهای این هفته بالای 10 همت باقی ماند؛ موضوعی که از دید تحلیلگران نشان می‌دهد بازار اگرچه نوسانی است، اما هنوز نقدینگی از آن خارج نشده و فعالان در حال جابه‌جایی میان گروه‌ها هستند. دیروز حقیقی‌ها همچنان بازیگر اصلی بازار بودند و 78 درصد فروش‌ها و 67 درصد خریدها را بر عهده داشتند. این سهم بالای حقیقی‌ها از معاملات، به‌ویژه پس از دوره‌ای از رکود، می‌تواند نشانه‌ای از افزایش مشارکت دوباره سرمایه‌گذاران خرد باشد.

روز گذشته بیشترین ورود پول به گروه‌های ریالی تعلق داشت و آنها توانستند به‌رغم کلیت منفی بازار، نقدینگی جذب کنند. در این روز، لاستیک و پلاستیکی‌ها‌(گروه تایر) با جذب 21‌میلیارد تومان نقدینگی پیشتاز بودند. تحلیلگران دلیل این اقبال را در کاهش سوددهی این گروه در گزارش‌های شش‌ماهه و انتظار فعالان بازار نسبت به کسب مجوز افزایش نرخ در این صنعت جست‌وجو می‌کنند. نیروگاهی‌ها و خدمات فنی و مهندسی نیز با اختلاف در جایگاه دوم و سوم جذب نقدینگی ایستادند.

اما بانکی‌ها باز هم سردمدار خروج سرمایه بودند. این گروه که در هفته‌های اخیر غالبا در حال از دست دادن نقدینگی بودند، در آخرین روز معاملاتی هفته نیز با خروج 390‌میلیارد تومان سرمایه همراه شدند. این در حالی است که فلزات اساسی و محصولات شیمیایی که در رده‌های بعدی خروج قرار داشتند، به‌ترتیب با 196 و 172‌میلیارد تومان خروج سرمایه روبه‌رو شدند. افت این دو گروه بزرگ می‌تواند نشانه‌ای از تردید معامله‌گران نسبت به ثبات نرخ ارز و وضعیت قیمت‌های جهانی باشد. در سمت صندوق‌ها اوضاع برای سهامی‌ها خسارت‌بار بود و این صندوق‌ها تا لحظه نگارش این گزارش 182‌میلیارد تومان خروج پول را تجربه کردند. این در حالی است که صندوق‌های درآمد ثابت و طلایی‌ها با ورود پول همراه شدند؛ وضعیتی که بیانگر چرخش کوتاه‌مدت سرمایه‌ها به سمت دارایی‌های کم‌ریسک‌تر و پوشش‌دهنده تورم است.

 بازار در فاز احتیاط و انتظار

ابراهیم سماوی با اشاره به نوسانات اخیر بازار سرمایه گفت: «بازار روز گذشته دقیقا صحنه کشمکش عرضه و تقاضایی بود که از یک موج هیجانی انتظار می‌رفت. شاخص کل پس از چند روز رشد و فشار خرید، وارد فاز استراحت شد و در معاملات روز گذشته با افت حدود 21 هزار واحدی، مجددا به سطح سه‌میلیون و 200 هزار واحد بازگشت. شاخص هموزن نیز با کاهش بیش از 8 هزار واحدی نشان داد که افت محدود به لیدرهای بازار نیست و کل بازار در حال تجربه نوعی استراحت جمعی است.»

او ادامه داد: «ورود و خروج پول حقیقی‌ها در روزهای اخیر نیز الگوی مشابهی را نشان می‌دهد. ورود پول حقیقی‌ها همچنان منفی است و این رفتار دو معنا دارد؛ نخست اینکه بخش هوشمند بازار یا همان بازیگران حرفه‌ای در حال سبک‌سازی پرتفوی خود و شناسایی سودهای کوتاه‌مدت هستند و دوم اینکه نقدینگی تازه هنوز جسارت ورود به بازار را پیدا نکرده است. در واقع می‌توان گفت بازار سرمایه هنوز ترس را به‌طور کامل پس نزده و رفتار توده‌ای همچنان بر فضای معاملات غالب است.» سماوی با اشاره به ماهیت این افت‌های اخیر توضیح داد: «ریزش‌های اخیر بازار را نمی‌توان صرفا به عوامل بنیادی یا تکنیکال نسبت داد.

به نظر می‌رسد بازار پس از فتح قله تاریخی خود دچار نوعی خستگی روانی شده است. وقتی ذهن جمعی فعالان به سقف‌های تاریخی نزدیک می‌شود، با توجه به تجربه‌های تلخ گذشته، تمایل به نقد کردن سودها افزایش می‌یابد. بنابراین می‌توان گفت برنده فعلی این جدال میان تحلیل تکنیکال، بنیادی و رفتاری، احساسات بازار است. در حال حاضر احتیاط و تردید دو ویژگی اصلی رفتار معامله‌گران هستند و افت‌های اخیر بیشتر جنبه احتیاطی دارد تا ترسناک.» این تحلیلگر ارشد بازار سرمایه در ادامه افزود: «شاخص کل اکنون در محدوده حمایتی کوتاه‌مدت خود، بین سه‌میلیون و 180 تا سه‌میلیون و 220 هزار واحد قرار دارد. اگر شاخص بتواند در حدود دو تا پنج روز کاری آینده بالای سطح سه‌میلیون و 200 هزار واحد باقی بماند، می‌توان انتظار داشت بازار به تعادل نسبی برسد. اما در صورت شکست محدوده سه‌میلیون و 100 هزار واحد، احتمال شکل‌گیری موج اصلاحی جدید وجود خواهد داشت.» او درباره وضعیت گروه‌های مختلف بازار نیز گفت: «در معاملات دیروز، گروه‌های بانکی و خودرویی با فشار فروش بالایی مواجه بودند، اما حجم معاملات هنوز اجازه ریزش عمیق را نمی‌دهد.

در مقابل، بسیاری از نمادهای فلزات اساسی و پالایشی در محدوده‌های جذاب قیمتی قرار دارند؛ چرا که نسبت قیمت به سود (P/E) آنها در سطوح چهار و کمتر است. البته این گروه‌ها برای بازگشت به مدار صعودی نیازمند آرامش روانی بازار هستند. در سوی دیگر، سهام کوچک و متوسط، به‌ویژه در صنعت غذایی، نشانه‌هایی از تعادل نشان دادند و برخی از آنها پس از چند روز افت، چهارشنبه روند مثبتی را تجربه کردند؛ معمولا نیز سیگنال‌های تعادلی اولیه از همین سهم‌های ریالی صادر می‌شود.»

سماوی در جمع‌بندی اظهار کرد: «بازار در حال حاضر در فاز تخلیه هیجان خرید و بازچینی نیروها قرار دارد. این دوره‌ها معمولا زمان دست‌به‌دست شدن سهام است و خریداران صبور در چنین فضاهایی می‌توانند موقعیت‌های مناسبی برای ورود پیدا کنند. بنابراین توصیه می‌شود سهامداران دارای سهم‌های بنیادی، از رفتار هیجانی پرهیز و نسبت به نگهداری پرتفوی خود اقدام کنند. سرمایه‌گذارانی که نقد هستند نیز بهتر است تا تثبیت شاخص در بالای محدوده سه‌میلیون و 200 هزار واحد صبر کنند و سپس تصمیم بگیرند. برای نوسان‌گیران کوتاه‌مدت هم گروه‌های کوچک با حجم پایین می‌تواند گزینه مناسبی باشد.» او در پایان تاکید کرد: «در مجموع، نه زمان فرار از بازار است و نه زمان ترس از جاماندن. روزهای فعلی، روزهای صبر و نظاره است تا بازار خود را برای موج جدیدی از تعادل آماده کند.»