رمزگشایی از تحرکات متحد پیشین القاعده؛ چرا تحریرالشام طالبان نیست؟/ ترامپ برای سوریه پسااسد چه خوابی دیده است؟
اقتصادنیوز: تحولات شام زمینه ساز گمانه‌زنی‌های بسیاری شده است و بسیاری در تلاش هستند تا از زاویه خود فعل و انفعال‌های شام را بررسی کرده و چشم‌انداز ادعایی را ترسیم کنند. از همین رو گروهی با استناد به بازگشت ترامپ از عدم قطعیت‌ها می‌گویند و گروهی دیگر با تمرکز بر روسیه تلاش دارند تا استراتژی متحد پیشین اسد در باب آینده سوریه پس از او را تبیین کنند.
به گزارش اقتصادنیوز، موسسه مطالعاتیISPI با انتشار یادداشتی مدعی شد، صبح روز 8 دسامبر 2024، شورشیان سوری در تلویزیون دولتی سوریه اعلام کردند که پس از تصرف دمشق، پایتخت این کشور، بشار اسد، رئیس‌جمهوری را که از سال 2000 در قدرت بود، برکنار کردند. گروه‌های شورشی به رهبری گروه چ «حیات تحریر الشام»، تهاجم بی‌سابقه‌ای را علیه دولت سوریه آغاز کرده‌اند که تنها در 11 روز منجر به فتح تمام شهرهای بزرگ کشور شد. استعفا داد و سوریه را در طول شب ترک کرد. با این حال، مقصد و سرنوشت او همچنان نامشخص است. در همین حال، شورشیان وارد کاخ ریاست جمهوری شده و زندانیان را آزاد کرده اند. این رویدادها تحولی برجسته در تاریخ سوریه است که به 54 سال ریاست خانواده اسد پایان داد. با این حال، ابهام در مورد اینکه چه کسی سوریه بعدی را رهبری خواهد کرد، وجود دارد و نگرانی‌هایی در مورد خلاء قدرت بالقوه در کشوری ایجاد می‌کند که توسط جناح‌های رقیب در هم شکسته شده است. حتی در شرایطی که گروه‌های شورشی خواستار میانه‌روی و انتقال عادلانه قدرت سیاسی هستند، باز هم تحولات اخیر سوریه می تواند زمینه ساز بی ثباتی بیشتر در منطقه ای شود که در آستانه فروپاشی است.
تحریر الشام طالبان نیست!
سیلویا کارنزی، کارشناس مسائل خاورمیانه در با تحولات شام مدعی است، یشروی سریع شورشیان و فروپاشی دولت اسد فراتر از انتظارات بازیگران محلی، منطقه ای و بین المللی بود. چنین فعل و انفعال هایی را می‌توان به انگیزه‌ها و پویایی‌های محلی متنوع نسبت داد که به‌شدت به نفع شورشیان است. نیروهای پیشرو، با انگیزه ای قوی برای بازپس گیری روستاها و شهرک های خود در جنوب و شرق ادلب و غرب حلب؛ مناطقی که در سال 2020 و پیش از آن از ویران شده بود، روانه شدند. پیشروی شورشیان به واسطه روحیه ضعیف سربازان دولتی سوریه که به اجبار خدمت می کردند، تسهیل شد. در همین حال، رویارویی حزب الله و اسرائیل و تمرکز ایران بر فعل و انفعال های خاورمیانه بستر را برای پیشروی هموار ساخت. شورشیان به سمت شمال حماه پیشروی کرده و متعاقباً، وارد دمشق شده و دولت اسد را سرنگون کردند. بلال سالیم، محقق، مرکز درگیری، توسعه و ایجاد صلح، نیز در این باره مدعی است، سقوط اسد در شرایطی رخ داد که تعداد فزاینده ای از کشورهای حاشیه خلیج فارس به دنبال عادی سازی روابطشان با سوریه بودند. به باور این تحلیلگر در شرایط کنونی ابهامات و نگرانی‌ها در مورد انتقال قدرت در سوریه و آینده آن قابل درک است - و برای پیش‌بینی زود است - تفاسیر امنیتی‌شده که بر «افراط گرایی» تأکید می‌کنند گمراه‌کننده هستند. هیئت تحریر الشام (HTS) طی سال های گذشته مسیر بلوغ سیاسی را طی کرده - نه تنها به دلیل قطع رابطه خود با القاعده، بلکه به واسطه حکمرانی نیز تغییراتی را تجربه کرده است. مقایسه‌های محض بین تحریر الشام و طالبان دو نکته کلیدی مغفول می ماند: اول، جغرافیا و بافت اجتماعی بسیار متفاوت سوریه و افغانستان. ثانیاً، تفاوت‌های سازمانی بین تحریر الشام و طالبان - تکامل تحریر الشام همزمانی داشت با به حاشیه راندن تندروها و رهبری آن توسط عمل‌گرایان سیاسی که برای معاملات و مصالحه آماده هستند. این تحلیلگر در ادامه ادعا کرد، تحریر الشام برای برداشت دستاوردهای خود باید در ائتلاف سازی و تقسیم قدرت با دیگر بازیگران شرکت کرده و به شکلی فراگیر عمل کند.
ترامپ با سوریه چه می کند؟
سهیل الغازی، محقق سوری در باب تحولات شام مدعی است، دورنمای خروج بشار اسد در ابهام قرار دارد. این عدم اطمینان با حملات هوایی اسرائیل به مراکز نظامی ارتش سوریه افزایش یافته است. با این وجود، هیچکدام از جناح های حاکم خواهان تداوم جنگ یستند، شبه‌نظامیان و نیروهای وابسته به دولت پیشین به خوبی می دانند که هرگونه تلاش برای ادامه جنگ به‌ویژه پس از پایان بشار اسد و ورود مخالفان به مناطق عمدتاً علوی در استان‌های لاذقیه و طرطوس صرفا زمینه ساز افزایش تنش ها خواهد شد. جورجیو کافایرو، مدیر عامل و بنیانگذار سازمان تجزیه و تحلیل خلیج فارس ضمن تایید گزاره های فوق و تاکید اصل عدم اطمینان در شام، مدعی است، با توجه به غیرقابل پیش بینی بودن دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب، که تقریباً شش هفته دیگر به کاخ سفید بازخواهد گشت، تردیدها درباره آینده سوریه افزایش یافته است. با این وجود، می توان تصور کرد که واشنگتن در مورد نحوه برخورد با تحریر الشام با توجه به منافع اسرائیل تصمیم گیری خواهد کرد. سقوط اسد می تواند دولت دوم ترامپ را وادار کند که ارتش آمریکا را از شمال شرق سوریه خارج نماید، بالاخص آن که مقابله با نفوذ تهران انگیزه اصلی ایالات متحده برای حفظ نیروهای خود در این کشور بوده است. در این میان پرسش‌های کلیدی بسیاری مطرح است دال بر این که آیا ایالات متحده تحریر الشام را از فهرست سیاه خارج خواهد کرد یا نه؟
روسیه نباخت!
نیکولای کوژانوف، دانشیار مرکز مطالعات خلیج فارس مدعی است، روسیه احتمالاً از استراتژی «صبر کن و ببین» پیروی کرده و تلاش می‌کند تا بفهمد دولت آینده سوریه چگونه شکل می‌گیرد و موضعش در قبال حضور روسیه چگونه است. سقوط اسد ضربه ای جدی به وجهه روسیه وارد کرد، زیرا مسکو مدت هاست خود را متحدی معرفی می کند که هرگز شرکای خود را رها نکرده و بقای شان را تضمین می کند. علاوه بر این، با فروپاشی رژیم اسد، سرمایه‌گذاری‌های روسیه در سوریه - از جمله تلاش‌های نظامی و امید به دستاوردهای اقتصادی و سیاسی آینده - به هدر رفته است. کوژانوف در ادامه ادعا کرد، نباید تصور کرد که مسکو متحل هزینه های زیادی شده است. به ادعای این تحلیلگر در ابتدا، سوریه سکویی برای پیش بینی قدرت مسکو در منطقه و راهی برای باز نگه داشتن کانال های ارتباطی با غرب بود. با این حال، اسد تا سال 2024 به واسطه متغیرهایی چون عدم تمایل اسد جهت انطباق با راه حل های سیاسی که روسیه بر آن اصرار داشت، اقتصاد غیردوستانه که به روسیه اجازه نمی داد هیچ سودی به دست آورد و بازی های دائمی دمشق برای ایجاد تعادل بین روسیه و ایران، به جای امتیاز به یک مسئولیت تبدیل شد. تا حدی، پایان حکومت اسد، پایانی بازی برای روسیه و در نتیجه راهی برای خروج از درگیری قلمداد می شود. اگرچه ممکن است تحولات آن‌طور که مسکو امیدوار بود مثبت نباشد، اما در نهایت می‌تواند کوتاه‌ترین راه و شاید حتی یک موهبت برای مسکو تلقی شود.
همچنین بخوانید- چند صدایی در جبهه مخالفان؛ پاشنه آشیل تحریرالشام / آزمون حکمرانی افراطی‌ها در دمشق
- پیدا و پنهان سقوط دمشق؛ برگ برنده تحریرالشام چه بود؟/ رونمایی از پلن روسیه برای عصر پسااسد
- نقشه راه پیچیده سوریه؛ چرا روسیه منفعل ماند؟/ 2 سناریوی مهم درباره شورش در شام
- پوتین بازنده اصلی پایان بشار اسد؛ گزینه‌های روسیه برای مانور در شام چیست؟/ معمای سکوت عربستان و اما...
