روایت یگان هوادریا؛ از اسکورت کشتی‌های تجاری تا تسلیح به موشک‌های تهاجمی جدید / هواناو پیروزان پایه قدرت تهاجم دریایی در راه است
بعد از پایان رسمی جنگ تحمیلی و باز شدن پای کشور‌های فرامنطقه‌ای به منطقه و درگیری مستقیم با واحد‌های نظامی محافظ خلیج‌فارس و دریای عمان توسط متخاصمان، گستره فعالیت‌های نیروی دریایی ایران از یک نیروی سازمانی ساده فراتر رفت.
خبرگزاری میزان - نویدرضا موسوی و فرشاد افزونیان - با نگاهی به تاریخ متوجه می‌شویم که همواره حکومت‌ها و جریانات مختلف قدرت محور سعی در توسعه سرزمین‌های خود فراتر از مرز‌های تعریف‌شده داشتند و همین امر پای ثابت به وجود آمدن اکثر جنگ‌های تاریخی و حتی نوین محسوب می‌شود.
لزوم کشف سرزمین‌های جدید و استفاده از پتانسیل‌های طبیعی، جغرافیایی، نظامی و سیاسی آن مناطق در راستای اهداف کشور‌های غالب پای این قدرت‌طلبی را به دریا‌ها و اقیانوس‌ها کشاند.
طولی نکشید که اهمیت دریا‌ها بیش‌از پیش برای جریانات قدرت آشکار شد و هسته‌های اولیه نیروی دریایی در آن زمان شکل گرفت. با توسعه نیرو‌های دریایی و جریانات دریانوردی که با هدف کشف سرزمین‌های جدید یا تجارت تشکیل‌شده بودند تنش‌های دریایی آرام آرام سروکله‌شان پیدا شد.
از جنگ برای سرزمین‌های جدید تا دزدی دریایی و ایجاد مزاحمت برای کشتی‌های تجار وکشتی‌های تجارت برده. همین امر باعث شد تا حکومت‌ها به فکر تشکیل نیروی دریایی مستقل و تخصصی حول یک سازمان مشخص بیفتند. دقیقاً مشخص نیست اولین کشوری یا نهاد قدرتی که به سمت تشکیل نیروی دریایی رفت کدام کشور است، اما گزارش‌های مختلفی نیروی دریایی ایران، یونان، مصر و فینیقی‌ها را به‌عنوان کشور‌های پیشتاز در تشکیل نیروی دریایی منظم و منسجم می‌شناسند.
توسعه نیروی دریایی به‌مرور ادامه پیدا کرد و کشتی‌سازی و استفاده از ظرفیت‌های مختلف برای بهره وری در دریا هم پای خود را به عرصه دریانوردی باز کرد. دیگر بازه زمانی‌که نقطه عطفی برای نیروی دریایی محسوب می‌شود انقلاب صنعتی است که بشر با ابزار صنعت بخت خود را در توسعه دریانوردی امتحان کرد و این پدیده خود انقلابی در صنعت دریانوردی است.
نتیجه ادغام تکنولوژی و فناوری‌های حاصل از انقلاب صنعتی با صنعت استراتژیک کشتی‌سازی و دریانوردی آن‌قدر بالا بود که «آلفرد ماهان»، دریانورد نظامی و تاریخ‌دان آمریکایی در سال 1890 از نیروی دریایی قدرتمند به‌عنوان کلید قدرت‌های جهانی نام برد. به اعتقاد او در این عصر دریا‌ها بیش از این‌که نقشه جدایی سرزمین‌ها از هم را بازی کنند وظیفه پیوند آن‌ها با هم را دارند و بر همین اساس در کتابش که با نام «تأثیر و نفوذ قدرت دریایی در تاریخ» منتشر شد از 6 مؤلفه اصلی:
1. موقعیت جغرافیایی
2. ویژگی‌های طبیعی
3. حلول طول و ساحل و سمت
4. جمعیت
5. خصوصیات ملی
6. خط و مشی حکومت و رهبران سیاسی
به‌عنوان عوامل قدرت دریایی یک کشور نام برد.
نظریه وی روی دولت‌ها مؤثر واقع شد و همین نظریه مبنای توسعه نیرو‌های دریایی نوین کشور‌های زیادی در بازه زمانی 1890 تا 1914 (شروع جنگ جهانی اول) شد. بسط میدان نبرد جنگ جهانی اول به آب‌ها و اقیانوس‌ها خود دلیلی بر اهمیت نیروی دریایی در دنیای جدید است.
عکس1- ناو شکن HMS Agincourt که نمونه‌ای کشتی‌های جنگی تولید شده در دوران جنگ جهانی اول است
بحث استفاده از تجهیزات نوین و همچنین تطبیق و توسعه نسخه‌های دریایی برخی جنگ‌افزار‌ها یا تجهیزات تجاری پای انواع مختلفی از جرثقیل‌ها موتور‌ها مخازن و انبار‌های نگهداری در کلاس‌های مختلف و حتی هوا گرد‌ها را روی کشتی‌ها باز کرد. در سال 1907 ناو آمریکایی یو اس اس بیرمنگام اولین تیک اف ازمایشی یک هواپیما را تجربه کرد و هسته اولیه توسعه و عملیاتی شدن ناو‌هایی با قابلیت حمل هوا و گرد در دنیا زده شد. بعد‌ها با توسعه طرح بالگرد‌های نظامی که با طرح S29A توسط سیکورسکی ارائه شد ارام ارام پای بالگرد‌ها هم به میدان باز شد.
در کشاکش جنگ جهانی دولت رضاخان اقدام به ایجاد یک نیروی دریایی مدرن متناسب با ساختار ارتش‌های غربی کرد و با کمک گرفتن از کشور‌های انگلستان آمریکا و ایتالیا هسته اولیه آن تشکیل شد. نیروی دریایی که در جریان یورش نظامی به بنادر و پایگاه‌های نظامی ایران در جریان اشغال ایران در سال 1320 شاکله آن از هم پاشید و کشتی‌های اصلی آن نیرو نیز غرق شدند.
عکس 2 - ناوشکن ببر ارتش شاهنشاهی که در حمله انگلستان غرق شد
پس‌از پایان رسمی جنگ جهانی دوم سران متفقین تصمیم به توزیع تجهیزات نظامی مورد استفاده در جنگ بین کشور‌های تحت امر خود گرفتند، چون حجم تسلیحات تولید شده در زمان جنگ جهانی سنخیتی با تهدیدات جهان در آن برهه و جهان پسا جنگ جهانی دوم نداشت و نگهداری آن تجهیزات در سازمان رزم ارتششان سودمند نبود و هزینه‌زایی محسوب می‌شد؛ بنابراین دولت آمریکا تصمیم گرفت در جریان کمک‌های نظامی و پشتیبانی نظامی از ایران 2 ناوشکن USS Zellars و USS Stormes را تحویل ایران دهد و هسته اولیه نیروی دریایی شاهنشاهی بار دیگر تشکیل شد.
پس‌از تشکیل مجدد نیروی دریایی، این نیرو با خرید‌های نظامی توسط انگلیس، فرانسه و آمریکا تقویت شد تا جای پای شاه دست‌نشانده در منطقه تقویت شود و بتواند نقش ژاندارم آمریکایی‌ها را در منطقه بازی کند. بعد از جریانات ملی شدن نفت در 1953 و متزلزل شدن جایگاه شاه در کشور و منطقه و به خطر افتادن امتیاز نفت ایران که در دست غربی‌ها بود (همین امر از دلایل اصلی حمایت غرب از شاه محسوب می‌شد) باعث شد تا برخی سیاست‌های نظامی در قبال ایران دوباره تقویت شود تا امنیت داخلی و خارجی فروش و انتقال نفت حفظ شود. با پشتیبانی آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها از سال 1968 تا 1975 نیروی دریایی شاهنشاهی اقدام به ورود به خدمت 8 فروند هواناو SR_N6 و 6 فروند هواناو BH-7 از انگلیس کرد و در همان برهه هسته اولیه هوا دریای نیروی دریایی ارتش بنیان ریزی شد.
عکس 3 - هواناو‌های BH7 سفارش نیروی دریایی ایران در حال ساخت در انگلیس
عکس4- تحویل گرفتن هواناو از انگلیس
سال 1969 تا سال 1970 تعدادی بِل 205 وارد کشور شده‌اند و در هوانیروز ارتش و نیروی دریایی ارتش وارد خدمت شدند. همچنین در همان سال بالگرد بل 206 هم وارد خدمت در نیروی دریایی و نیروی زمینی ارتش شد دقیقاً مشخص نیست چه تعداد بل 205 و بل206 وارد ساختار رزمی نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی شده‌اند، اما مسئله‌ای که در تاریخچه این نیرو درج شده این است که هسته اولیه بالگردی نیروی دریایی ارتش براساس این دو بالگرد شکل گرفت.
عکس 5 - تمرینات یگان‌های تکاوری نیروی دریایی ارتش با بالگرد بل 205 مورد استفاده این نیرو
بعد‌ها در سال 1974تا 1976 بالگرد‌های بل 212 به تعداد 20 فروند و در 1976، 20 فروند بالگرد سی کینگ وارد خدمت شدند و بالگرد‌های بل 205 و بل 206 به نیروی زمینی و هواپیمایی شهربانی کشور اعزام شدند.
عکس 6 - بل 212های تازه وارد از ایتالیا
عکس 7 - بالگرد SH3 seaking نیروی دریایی
همین‌طور نیروی دریایی شاهنشاهی اقدام به خرید 6 فروند بالگرد سی استالیون از سال 1974 تا 1979 (وقوع انقلاب اسلامی) کرد و همچنین چند فروند سی استالیون هم بعد از انقلاب در جریان شکست آمریکایی‌ها در طبس به غنیمت ایران درآمد.
عکس 8 - بالگرد CH53 Sea stallion تحویلی به ایران
عکس 9 - بالگرد سی استلیون نیرو‌های آمریکایی که به غنیمت ایران در آمد
وقوع انقلاب اسلامی و آغاز عصر خودکفایی
با وقوع انقلاب اسلامی جریانات مختلف در ارتش روی کار آمده‌اند و همزمان با این اتفاقات مستشاران و عوامل تعمیر و نگهداری بالگرد‌ها از ایران خارج شدند. در آن برهه بخشی از ناوگان و به دلیل نرسیدن قطعه و ناآشنا بودن کادر ایرانی ان آن زمان با فرآیند‌های تعریف‌شده زمین‌گیر شدند؛ که بعد از تشکیل جهاد خودکفایی و قطعه سازی و همین‌طور عمردهی‌های انقلابی پنها به ناوگان در مدت‌زمان کوتاهی ناوگان به چرخه پروازی و عمر پروازی عملیات برگشت. همزمان تحریم‌های چندجانبه‌ای علیه کشور اعمال شد و دریافت قطعات ناوگان از دو کشور آمریکا و ایتالیا قطع شد، مشکلی که بعداً با کمک شرکت‌های دانش بنیان و جهاد خودکفایی تا حد زیادی حل شد.
یگان هوادریا در طول 8 سال جنگ تحمیلی
از روز‌های قبل از شروع جنگ این یگان پرواز‌های پرشماری را بر فراز خلیج فارس به جهت ماموریت‌های شناسایی و مراقبتی انجام داد و با شروع جنگ و حضور در استان خوزستان با استفاده از بالگرد‌های AB212 خود لود به موشک اِی‌اِس -12 اقدام به نبرد با خطوط تانک‌های عراقی کردند.
عکس 10- بل 212 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در جریان جنگ ایران و عراق مسلح به موشک‌ای اس 12
چندین عملیات انتقال نیرو و تجهیزات با استفاده از تجهیزات یگان هوادریا به مناطقی، چون آبادان و خرمشهر انجام شد که نقش مهمی در جلوگیری از اشغال آبادان و همچنین کند‌تر کردن فرایند اشغال خرمشهر توسط بعثی‌ها و انتقال شهروندان به اماکن امن داشتند.
در عملیات‌های اشکان، شهید صفری و مروارید یگان هوادریا در کنار سایر یگان‌ها سکو‌های البکر و الامیه را به آتش بکشد و ضربه سنگینی را به دشمن بعثی وارد کند.
در این عملیات‌ها یگان هوادریا با انتقال تکاوران بر روی سکو‌ها جمع آوری اسرا و زخمی از روی سطح آب نقش محوری ایفا کرد و یگان‌های تکاوری را از روی مواضع دشمن به سمت اماکن از پیش تعیین شده انتقال داد.
عکس 11- شجاعت مثال زدنی خلبان‌های هوادریا در عملیات‌ها و حضور عملیاتی در نقش پشتیبانی از عملیات‌ها قوت قلب نیرو‌های ایرانی بود
در عملیات‌های مهم دوران دقاع مقدس مثل بدر، خیبر، والفجر 8، شکست حصر آبادان و عملیات بیت المقدس یگان هوادریا با انجام انواع عملیات‌های هلی برن نیرو انتقال تجهیزات و رساندن محوله‌های کمکی نقش کلیدی در پشتیبانی از خطوط نبرد و همچنین انتقال نیرو‌های تکاور برای محاصره دشمن ایفا کرد.
عکس 12 - عکس یادگاری سربازان ایرانی حاضر در عملیات خیبر با سی کینگ نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که به عنوان بالگرد پشتیبانی در این عملیات حضوری فعال داشت. چینوک هوانیروز هم مشهود است
در این عملیات‌ها یگان هوادریا علاوه بر بالگرد‌ها هواناو‌های خود را هم وارد میدان کرد و هاورکرفت‌ها اقدام به انتقال سریع نیرو‌ها و واحد‌های زرهی در مناطق ساحلی و باتلاقی کردند که سرعت پیشروی نیرو‌ها را به طور قابل توجهی افزایش داد و در شکست حصر آبادان نقش محوری داشتند.
با ادامه دوران جنگ و طولانی‌تر شدن نبرد در جبهه‌ها دایره عملیات‌های هوادریا وسیع‌تر شد و پای یگان هوادریا را به جنگ نفتکشها هم باز کرد.
در زمینه نا امن کردن ترابری‌های دریایی عراق و عملیات‌های انتقام جویانه و مقابله به مثل یگان هوادریا حضوری مهم داشت.
چند ده کشتی تجاری و نفتکش عراقی یا در اجاره عراق توسط بالگرد‌های این نیرو منهدم شدند.
به عنوان مثال تنها بین 8بهمن تا 22اسفند سال1364 تعداد 9فروند نفتکش تنها با موشک‌های اِی‌اِس -12 بالگرد AB212 هدف قرار گرفته و به آتش کشیده شدند.
شکل 13 - بل 212 ایرانی در حال شلیک موشک‌ای اس 12. بعد از انقلاب این موشک از خدمت خارج شد و موشک‌های جدید کوثر ایرانی روی بل 212 تست شد که قدرت تخریب و دقت بسیار بیشتری را نسبتا به‌ای اس 12 دارند.
در ادامه دوران جنگ یگان هوادریا با انجام بازرسی‌های متعدد در خطوط تردد‌های تجاری نظامی عراق اقدام به شاناسایی کشتی‌ها و هلی برن نیرو روی این کشتی‌ها می‌کرد.
عملیات اسکورت نفتکشها و کشتی‌های تجاری هم از دیگر ماموریت‌های یگان هوادریا بود که به بهترین نحو انجام شد.
عکس 14 - گشت زنی‌های متعدد هوادریای ارتش در محدوده خلیج فارس و تنگه هرمز قوت قلبی برای پرسنل ناوگان تجاری ایران بود تا مورد تهاجم عوامل ارتش بعث یا متحدانشان قرار نگیرند
اما یکی کار‌های مهم یگان هوادریا عملیات‌های امداد و نجات بود. این یگان در نقش منجی برای خلبانان عزیز کشورمان که از جنگنده خود بیرون پریده بودند و در خلیج فارس یا حتی در جزایر یا خاک تصرف شده کشورمان اسیر بودند ظاهر می‌شد.
شکل 15 - بل 212 هوادریای ارتش جمهوری اسلامی ایران در عملیات نجات خلبان اجکت کرده نهاجا در جزیره دارا (جزیره‌ای در حوالی خورموسی)
انتقال زخمی‌ها و مصدومان حملات جنگنده‌های عراقی به نفتکشها و کشتی‌های تجاری یکی از دیگر این اقدامات بود که خاطرات جانبازان این حوادث خود گواهی بر زحمات هوادریا در این میدان است.
بعد از پایان رسمی جنگ هم بالگرد‌های یگان‌های هوادریا با انجام عملیات‌های متععد مین روبی نقش مهمی را در پاکسازی اراضی کشورمان از آثار جنگ انجام دادند.
عکش 16 - تصویر یادگاری خلبانان و پرسنل هوادریا که وظیفه پاکسازی دهانه خورموسی از مین‌های دریایی را به عهده داشتند
پایان جنگ و چالش‌های جدید
بعد از پایان جنگ فصلی تازه برای هوادریا آغاز شد. بدنه ناوگان هوایی و هاورکرافت‌ها دچار آسیب شده بود و لزوم ارتقا و بازسازی آن‌ها وجود داشت. همزمان جهاد خودکفایی ارتش و شرکت‌های تابعه وزارت دفاع پای کار آمدند تا ناوگان دریایی کشور احیا شود. همچنین به همت تلاش متخصصین پنها در طول سال‌های بعد از جنگ بالگرد بل 212 در کشور به‌صورت بومی تولید شد و تمام قطعات آن بومی‌سازی شد و نسخه‌های تولید ایران در نیروی انتظامی و وزارت دفاع و شرکت‌های نفتی عملیاتی شدند.
به همت تلاش متخصصان شرکت پنها تمام بالگرد‌های موجود در ناوگان هم تقویت شده‌اند و و به طور کامل اورهال شدند و در برخی موارد هم دست‌خوش ارتقا شدند تا مطابق نیاز‌های روز به نیرو‌های مسلح ایران در خدمت به کشور کمک کنند.
عکس 17- اورهال و بازسازی ناوگان هوادریا به همت متخصصان داخلی بعد از جنگ آغاز شد
پ. ن. سی استالیون نداجا در آغاز فراینند اورهال
یکی دیگر از اقدامات انجام‌شده در دهه 70 و 80 اجرایی پروژه‌های مختلف مسلح‌سازی ناوگان هوا دریا به موشک‌های تهاجمی جدید بود. اکثریت موشک‌ها ساخت ایران بودند.
در زمینه هاورکرفت‌ها هم ضمن بازسازی و اورهال ان‌ها در سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع و نیروی دریایی در دهه هشتاد پروژه مسلح سازی آن‌ها به موشک‌های کروز و راکت انداز آغاز شد تا هنگام عملیات تهاجم به ساحل دشمن بتوانند از یگان‌های مستقر روی هاورکرفت پشتیبانی نسبی را داشته باشند و در میدان قدرتمندتر حاضر شوند.
عکس 18 - هاورکرفت بی اچ 7 نیروی دریایی که مسلح به موشک‌های کروز خانواده نور شد
بل 212 فارغ از فرآیند‌های نوسازی دچار ارتقا در سیستم ناوبری شد و موشک‌های کروز سبک ضد کشتی مانند کوثر هم با موفقیت روی آن نصب و تست شد.
عکس 19 - تجهیز بالگرد‌های بل 212 به موشک‌های کروز ضد کشتی کوثر ساخت ایران
جدا از این برخی تسلیحات جدید هم برای آن تعریف شد از جمله مسلسل هواپایه (توپ‌های 20 و 23 میلی متری) و راکت انداز هایدرا روی آن نصب شد که در جریان دریانوردی ناوبندر مکران و سهند مسلح به این دو سلاح دیده شد.
شکل 20 - افزودن راکت و توپ بل 212 را سلاحی کارآمد در میدان نبرد میکند
در زمان جنگ سرتیپ بازرگان اقدام به نصب موشک سی کیلر روی سی کینگ کرد تا در جنگ نفتکشها ایفای نقش کند.
شکل 21 بالگرد سی کینگ در حال شلیک موشک سی کیلر
بعد از جنگ این پروژه فرآیند توسعه خودش را طی کرد و سی کینگ به موشک‌های جدید و قدرتمندتر فجر دریا مجهز شد که با کمک یک جستجوگر فروسرخ و نمایشگر منصوب در کابین از فاصله‌ی سی‌کیلومتری اهداف دریایی را هدف قرار می‌دهد.
عکس 22 - بالگرد سی کینگ مجهز به موشک فجر دریا که اهداف را تا فاصله 30 کیلومتری هدف قرار می‌دهد
همچنین در یک پروژه تحقیقاتی موشک ماوریک هم روی سی کینگ‌ها تست شد که جزییات آن منتشر نشد.
عکس 23 - سی کنیگ نداجا مجهز به موشک ماوریک
در زمینه اژدر هم دچار ارتقاء تسلیحاتی شد و در رزمایش سال 1393 اژدر‌های بومی شلیک کرد که احتمالاً نسخه بومی و قدرتمندتر اژدر آمریکایی مارک 46 بود. همچنین طی پروژه شهید رخشان فر سونار قابل‌حمل جدید ساخت ایران روی این بالگرد هماهنگ شد که نقش مهمی در نبرد‌های ضدزیردریایی ایفا کند.
عکس 24 - تصاویر و پوستر‌های منتشر شده از پروژه شهید رخشانفر نداجا
بالگرد سی استالیون هم که در حال حاضر سنگین‌ترین بالگرد کشور ما محسوب می‌شود در نوع خود بسیار پیچیده بود و این بالگرد با موفقیت در کشور اورهال شد. ایران بالگرد سی استالیون را جدای از ارتقا در حوزه ناوبری در زمینه سازه و سیستم‌های پروازی هم بازسازی و ارتقا داد و روی برخی از این بالگرد‌ها لوله سوختگیری هوایی نصب کرد تا شعاع عملیاتی این بالگرد‌ها افزایش پیدا کند.
عکس 25 - سی استالیون نداجا که در جریان پروژه‌های تحقیقاتی به لوله سوختگیری هوایی مجهز شد
همچنین در رزمایش ولایت 95 برای نخستین‌بار در کشور عملیات مین‌یابی ترکیبی صوتی مغناطیسی را به وسیله این بالگرد انجام داد.
در زمینه هواپیمای سبک و فوق سبک هم از سال 98 هواپیما‌های چکاوک ساخت ایران جای خود را میان ناوگان هوا دریا باز کرده‌اند و در امر شناسایی و آموزش مؤثر هستند. هزینه پایین تعمیر و نگهداری و تحریم ناپذیری آن‌ها به دلیل استفاده از تکنولوژی بومی از محاسن این هواپیما محسوب می‌شوند.
عکس 26 - هواپیمای چکاوک نیروی دریایی ارتش
در زمینه ترابری هوا دریای ارتش هم طیف مختلفی از هواپیما‌ها در ناوگان خود دارد.
از هواپیمای جت فالکن 20 تا هواپیمای اف 27 فرندشیپ که در 3 نقش ترابری گشت دریایی و آموزش در نزاجا فعال است و به نوعی آچار فرانسه این نیرو محسوب می‌شود. هوا دریای ارتش از هواپیما‌های توربوکماندر هم بهره می‌برد که ناوگان آن به‌مرور در حال خروج از خدمت هستند.
عکس 27 - اف 27 فرندشیپ نداجا
در حوزه پهپاد هم کشور ما طیف وسیعی از تسلیحات را داراست و انواعی از پهپاد‌های پیستونی موتور توربوجت و توربوفن و در آینده نزدیک موتور توربوپراپ در خدمت هستند. یکی از محصولات جالب حوزه پهپادی که نقش قابل‌توجهی در کاهش هزینه‌های جانبی عملیات‌های هوا دریا دارد پهپاد پلیکان است که به‌صورت عمود پرواز قابلیت نشست‌وبرخاست از پد بالگرد و ناو‌های ارتش و سپاه را دارد و روی چندین شناور وطنی ازجمله ناوشکن سهند عملیاتی شده‌است.
عکس 28 - پهپاد پلیکان نداجا در رزمایش پهپادی ارتش
ویژگی مثبت این پهپاد هزینه‌های بسیار پایین‌تر آن در امر شناسایی و نظارت روی عملیات نسبت به عملیات مشابه با بالگرد است و باعث در امان ماندن نیروی انسانی هم می‌شود.
این پهپاد در مسیر تولید انبوه قرار دارد و به نظر میرسد روی تمامی شناور‌های ارتش عملیاتی خواهد شد.
نگاره‌ای از وضعیت هوادریای ایران تا 20 سال آینده و پروژه‌های در حال توسعه این نیرو
بعد از پایان رسمی جنگ تحمیلی و باز شدن پای کشور‌های فرامنطقه‌ای به منطقه و درگیری مستقیم با واحد‌های نظامی محافظ خلیج‌فارس و دریای عمان توسط متخاصمان، گستره فعالیت‌های نیروی دریایی ایران از یک نیروی سازمانی ساده فراتر رفت و دچار تحول شدند. پس‌از آغاز رسمی جنگ نفتکشها تاکتیک‌های نوین وارد سازمان رزم نیروی دریایی شد تا سیستم دفاعی کشور تقویت و با کمترین هزینه‌ها مهلک‌ترین ضربه‌ها به دشمن وارد شود.
با توجه به این‌که مهم‌ترین تهدیدات امنیتی فرامنطقه‌ای کشور از طرف خلیج‌فارس و دریای عمان بوده، نیرو‌های مسلح باید همواره آماده دفاع از مرز‌های آبی و خطوط ساحلی باشند و بر همین اساس ناوگان بالگردی کشور به طیف گوناگونی از سلاح‌ها مجهز شدند تا در مواقع خاص و تحت یک دکترین منظم اقدام به دفاع از تاسیسات و مرز ایران کنند.
تجهیز بالگرد‌ها به راکت اندازو توپ‌های 23 میلی متری و موشک‌های کروز باعث شد تا بتوانند در مواقع نیاز خود مستقیماً و مستقل عمل کنند و شناور متخاصم را منهدم کنند. فارق از بحث ارتقای تجهیزات با فناوری‌های نوین جمهوری اسلامی ایران دست به توسعه نمونه‌های بومی محصولات مورد استفاده در هوا دریا هم زده‌است که محوریت تجهیزات 20 سال آینده این نیرو قدرتمندتر از گذشته تسلیحات بومی ساخت ایران خواهد بود.
لزوم انتقال سریع نیرو و تجهیزات به جزایر و مواضع مختلف کشور به همین‌طور تهاجم به پایگاه‌های مستقر در جزایر دشمن نیاز کشور به توسعه هاورکرافت‌ها را بیش‌از پیش کرده‌است.
برهمین اساس 2 هواناو تندر و یونس در وزارت دفاع و نیروی دریایی ارتش به‌صورت تحقیقاتی - عملیاتی توسعه پیدا کردند.
عکس 29 - هواناو یونس
عکس 30 - هواناو تندر نداجا مجهز به راکت انداز 107 میلی متری
ماحصل تحقیق و توسعه آن‌ها هواناو جدید پیروزان است که در کلاس خود یکی از بهترین‌ها محسوب می‌شود و از تکنولوژی‌های مدرن در آن بهره برده‌اند این هواناو که اکنون مراحل آخر تولید خود را طی میکند خود می‌تواند یکی از اصلی‌ترین پایه‌های قدرت تهاجم دریایی کشور ما باشد. با توجه به اظهارات فرماندهان نداجا این هواناو پس‌از الحاق نمونه اولیه در ریل تولید انبوه قرار خواهد گرفت و با تعداد مناسب عملیاتی خواهد شد.
عکس 31 - ماکت و سازه در حال ساخت هواناو پیروزان
در حوزه ترابری هم وزارت دفاع از اواسط دهه 80 پروژه سیمرغ را مطرح کرد که بتوانند ستون فقرات جدیدی را برای ترابری نظامی کشور باشد. این هواپیما‌ها درحقیقت نمونه ترابری هواپیمای ایران 140 محسوب می‌شود و هم‌اکنون نیز در مرحله تست‌های قبل‌از الحاق است. این هواپیما جایگزین مناسبی برای ناوگان اف 27 به فرندشیپ است و به‌خوبی می‌تواند پاسخ‌گوی نیاز‌های ترابری نیروی دریایی تا 20 سال آینده باشد.
عکس 32 - هواپیمای سیمرغ که در مراحل نهایی تولید قرار دارد
دیگر طرح ارائه‌شده روی پلتفورم ایران 140 هواپیمای گشت دریایی عقاب است که وظیفه جستجو و گشت دریایی به کمک سامانه‌های تعبیه شده بومی روی ان را دارد.
عکس - 33 نمونه تحقیقاتی هواپیمای گشت دریایی عقاب
عکس 34 - سامانه‌های نظارتی اپتیکی تعبیه شده روی این هواپیما که همگی از تکنولوژی بومی بهره می‌برند
عکس 35 - پرواز ازمایشی این هواپیما
در حال حاضر هواپیما‌های پی 3 نهاجا وظیفه مشابه را برعهده دارند. از برتری‌های این طرح نسبت به پی 3 آمریکایی اویونیک بروزتر سازه جدیدتر سامانه‌های پرواز در شرایط مختلف جوی و همچنین تجهیزات جنگ الکترونیک جدیدتر است.
همچنین در ماکتی که از این طرح ارائه شد این هواپیما توانایی شلیک موشک‌های کروز ضد کشتی را هم دارد تا در مواقع خاص خود مستقلاً تهدیدی برای شناور‌های متخاصم باشد با توجه به تصاویر ارائه‌شده موشک در نظر گرفته‌شده موشک هارپون (یا نمونه بومی سازی شده) است که از قبل‌از انقلاب در سازمان رزم نیرو‌های مسلح فعال است که البته با توجه به حضور موشک‌های کروز دریایی قدرتمندتر امکان استفاده از خانواده موشک‌های کروز قدیر و یا موشک‌های کوثر و ظفر هم روی آن وجود دارد.
عکس 36 - ماکت پروژه عقاب مجهز به موشک ضد کشتی
تاکنون فقط یک نمونه تحقیقاتی از نمونه گشت دریایی سیمرغ ساخته شده است و به‌نظر می‌آید فرآیند توسعه آن همچنان ادامه دارد. در صورت موفقیت پروژه این هواپیما چشم بینای ایران روی خلیج‌فارس و دریای عمان خواهد بود و بین 10 تا 20 فروند برای پوشش کلیه نواحی دریایی کشور نیاز است که با توجه به زیرساخت‌های تولید این هواپیما در یکی از شهرهای کشورمان، تولید چنین تعدادی دورازذهن نیست.
عکس - 37 ماکت نمونه نهایی (احتمالی) پروژه عقاب
در زمینه بالگردی هم طرح‌های خوبی ارائه‌شده است امروز برخی صنایع در حال کار روی بالگرد شاهد 216 است که یک بالگرد نیمه‌سنگین تهاجمی است که بدنه آن از کامپوزیت و آلومینیوم ساخته‌شده است و مانند بالگرد کبرا از یک توپ 20 میلی‌متری در دماغه بهره می‌برد و می‌تواند طیف عظیمی از تسلیحات اپتیکی، لیزری و هدایت سیمی تولید ایران را حمل کند.
عکس 38 - پوستر منتشر شده از بالگرد شاهد 216
در صورت اضافه شدن این بالگرد به ناوگان دریایی این بالگرد می‌تواند نقش دست بلند ایران در آب‌های دوردست هم ایفا کند این بالگرد می‌تواند روی ناو بندر‌های ایران یا پلتفورم ناوشکن سهند و همین‌طور ناو‌های کلاس شهید رودکی عملیات کند.
طرحی دیگر که دنبال می‌شود بالگرد شاهد 490 است که یک بالگرد ترابری نیمه‌سنگین با شباهت‌هایی به بل 412 است.
اطلاعات خاصی از این طرح ارائه نشده‌است و نمی‌توان راجع‌به توانایی‌های این بالگرد اظهارنظر قطعی کرد، ولی با توجه به سوابق شرکت شاهد به‌نظر می‌آید این نسخه بومی شده و باز طراحی‌شده بل 412 با بدنه کامپوزیتی آلومینیومی و موتور‌های قدرتمندتر است و با توجه به سوابق مثبت این مجموعه این محصول می‌تواند محصول موفقی شود.
یکی دیگر از اقدامات مثبتی که در دست اجراست تجهیز یگان‌های شناوری و تکاوری به بالگرد‌های بل 412 است.
عکس 39 - بل 412 مستقر روی ناو شهید رودکی
در عملیات بازپس‌گیری نفت دزدیده‌شده ایران از آمریکایی‌ها هم این بالگرد با موفقیت تکاوران را روی نفتکش حامل نفت ایران هلی‌برن کرد و در این عملیات خوش درخشید.
عکس 40 - نیرو‌های واکنش سریع نیروی دریایی سپاه در حال انتقال به عرشه نفتکش حامل نفت ایران با بالگرد بل 412 این نیرو
عکس 41 - هلی برن نیرو‌ها روی نفتکش حامل نفت دزدیده شده ایران
پایداری بالاتر و استفاده از سامانه‌های پروازی بروزتر سروصدای کمتر هنگام عملیات و چابکی بیشتر از برتری‌های این بالگرد نسبت‌به بل 212 است.
شباهت‌های فنی و بومی بودن فرایند‌های تعمیر و نگهداری آن باعث می‌شود که این بالگرد گزینه‌ای مناسب برای هوادریای ارتش باشد و می‌تواند در بلندمدت جایگزین ناوگان بل 212 شود.
با توجه به اطلاعات ارائه‌شده نسخه‌های جدیدی از پهپاد‌های عمود پرواز هم به‌منظور عملیات روی ناو‌ها درحال‌توسعه است.
به‌طورکلی لازمه پیشرفت هر کشوری امنیت است و برای این‌که امنیت حفظ شود سازوکار‌های مختلف پیش‌بینی می‌شود.
هر کشوری برنامه‌ها و راهبرد‌های خود را در قالب دکترین‌های نظامی خود تعریف میکند و مطابق با دکترین‌های نظامی تعریف‌شده یگان‌های مختلف نظامی خود را هماهنگ میکند. کشور ما هم از این قاعده مستثنی نیست و نیروی دریایی ما نقش راهبردی در دکترین نظامی ما ایفا میکند.
لزوم امنیت خطوط حمل‌ونقل آبی و تامین امنیت نفتکشها و کانتینربر‌ها در منطقه پرتنش غرب آسیا و حتی فراتر از اهمیت امنیت مسیر‌های دریایی را دوچندان کرده است.
امنیتی که دلاوران ارتش به‌خوبی آن را برای ما ایجاد کرده‌اند و به بهترین نحو به پاسداری و حراست از امنیت دریایی کشور مشغول‌اند. امید است دولت‌مردان با تخصیص درست بودجه و رسیدگی به شرایط تجهیزاتی و رفاهی این قهرمانان راه را برای حفاظت از کشور بیش‌از پیش هموار کنند.
