زنگ خطری که باید صدایش را شنید / صداوسیما رقابت را جدی بگیرد
مجری طرح پیمایش ملی فرهنگ رسانه‌های اجتماعی در ایران به آمار جالبی اشاره کرد که در نوع خودش قابل تأمل است؛ سلبریتی‌هایی که مردم دیگر مثلِ گذشته دنبال نمی‌کنند و صداوسیمایی که همچنان مورد اعتماد مردم است اما فاصله کمی با بقیه رقبا دارد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست خبری پیمایش ملی فرهنگ رسانه‌های اجتماعی در ایران با هدف ارائه توضیحاتی درباره این پیمایش و تبیین مهمترین یافته‌های آن، در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد. در این نشست مجید سلیمانی ساسانی (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و مجری طرح) به همراه صابر جعفری کافی‌آباد (رئیس مرکز طرح‌های ملی) درباره پیمایش ملی فرهنگ رسانه‌های اجتماعی در ایران پاسخگوی سوالات خبرنگاران و پژوهشگران حوزه فضای مجازی بودند.
داده‌های پیمایش ملی فرهنگ رسانه‌های اجتماعی در ایران در اردیبهشت 1403 به شیوه گردآوری میدانی و براساس مصاحبه حضوری با 14.505 نفر از افراد 15 سال و بالاتر ساکن در 31 استان کشور که به روش تصادفی انتخاب شده‌اند، به دست آمده است. در بخشی از این نشست مجری طرح ملی فرهنگ رسانه‌های اجتماعی در ایران درباره پیمایش داده‌ها در بخش‌های مختلف صحبت کرد که رتبه بیشترین اعتماد به اخبار را کماکان صداوسیما به یدک می‌کشد اما با 18.5 درصد و در بخش تماشای فیلم و سریال و برنامه و سرگرمی از طریق رسانه ملی 44 درصد که در مقایسه با استقبال مخاطبان از شبکه نمایش‌خانگی نشان می‌دهد رقابت در این زمینه بسیار جدی‌تر از گذشته پیش می‌رود. چرا که در این پیمایش ارزیابی شده که 33 درصد مردم از این دریچه سریال‌ها و فضای سرگرمی خودشان را دنبال می‌کنند.
در نظرسنجی صداوسیما هم نشان می‌دهد استقبال از برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیون نسبت به گذشته نیست البته ناگفته نماند موضوع توجه به برودکست در دنیا به دلیل گسترش فضای برودبند کمتر شده و بخش عمده‌ای از این اتفاق به همین نکته برمی‌گردد. حتی بعضاً در میزان تماشای مردم از مناظره‌های تلویزیونی هم این نکته به وضوح دیده شد که بسیاری از مخاطبان در تلوبیون و دیگر رسانه‌ها هم مناظره را دنبال کردند.
امروز دستِ مخاطبان برای تماشای برنامه‌ها و سرگرمی‌ها آنقدر زیاد شده که باید خیلی جدی در این مسیر قدم برداشت. به حوزه سرگرمی، تنوع در ساختار برنامه‌سازی و سریال‌های استراتژیک، تاریخی و طنز بیشتر توجه داشت. دیگر نباید چند سال منتظر ماند تا یک سریال تاریخی همچون «سلمان فارسی» به سرانجام برسد در صورتی که حوزه‌های تکنولوژی در ساخت سریال وجود دارند و باید به آنها توجه کرد.
در حوزه جریان خبری و رسانه‌ای هم تلویزیون همچون دوره انتخابات که پا به پای فضای‌مجازی پیش می‌رفت و گاهی به مراتب جلوتر از فضای‌مجازی بود بایستی رقابت در این زمینه را هم جدی بگیرد. دیگر این جمله با گسترش این همه رسانه در فضای‌مجازی معنایی ندارد؛ "انحصار ساخت سریال و جریانِ خبری در دستِ صداوسیماست!"
نگاهی به برنامه‌ها و سریال‌های محرم تلویزیون + جزئیاتاما مشروحِ نشست:
در این نشست، مجری طرح پیمایش ملی فرهنگ رسانه‌های اجتماعی در ایران به ذکر برخی از نتایج این پیمایش پرداخت و گفت: پرسشنامه های این پیمایش براساس مصاحبه حضوری و تصادفی با افراد بالای 15 سال در 31 استان کشور در اردیبهشت 1403 تکمیل شده است. جامعه آماری این پیمایش شامل 47 درصد مردان و 52 درصد زنان بوده‌اند. بر اساس این پیمایش، پنج رسانه اجتماعی پرطرفدار به ترتیب 72 درصد اینستاگرام، 52 درصد تلگرام، 46 درصد واتساپ، 42 درصد روبیکا و 32 درصد ایتا بوده‌اند. در شبکه‌های اشتراک‌گذاری ویدیو نیز 42 درصد از آپارات، 8 درصد از تماشا و 25 درصد از یوتیوب استفاده می‌کردند.
وی افزود: براساس این پیمایش، 24 درصد پاسخگویان گفته‌اند که به هیچ وجه از شبکه‌های اجتماعی «داخلی» استفاده نمی‌کنند. 13 درصد نیز اعلام کرده‌اند که به هیچ وجه از شبکه‌های اجتماعی «خارجی» استفاده نمی‌کنند. همچنین 8.6 درصد از افراد حاضر در این پیمایش اعلام کرده‌اند که از طریق شبکه‌های اجتماعی کار اقتصادی می‌کنند و با انگیزه کسب درآمد وارد چنین فضایی شده‌اند. برای پیگیری اطلاعات و اخبار 30 درصد افراد اعلام کردند از شبکه‌های اجتماعی، «خیلی زیاد» استفاده می‌کنند و 20 درصد هم گفتند «اصلا» در این زمینه از شبکه اجتماعی استفاده نمی‌کنند.
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: 41 درصد از افراد حاضر در پژوهش گفته‌اند که از شبکه‌های اجتماعی در حد زیاد و خیلی زیاد برای گوش کردن موسیقی استفاده می‌کنند و این موضوع قابل تأمل است. به گفته وی حدود 57 درصد از افراد حاضر در پژوهش اعلام کردند که در شبکه‌های اجتماعی صرفا نظاره‌گر هستند و کنشگری ندارند، اما درمورد محتوای آموزشی چنین نیست و شاهد رشد استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای یادگیری بوده‌ایم به شکلی که تا 32 درصد افراد اعلام کردند در حد زیاد و خیلی زیاد بهره آموزشی می‌برند.
سلیمانی درباره پرسش اعتماد به اخبار در این پیمایش گفت: رسانه‌های اجتماعی اکنون سهم زیادی از فضای رسانه را به خود اختصاص داده‌اند. در این رابطه به مقایسه مقبولیت و مرجعیت نشریات مهم و رسانه صداوسیما پرداختیم و پرسیدیم افراد چقدر به محتوایی که از این طریق دریافت می‌کنند، اعتماد دارند. 18.5 درصد از پاسخگویان اعلام کرده‌اند «اعتماد زیادی» به اخبار صداوسیما دارند، 7 درصد گفتند اعتماد زیادی به BBC دارند، 5 درصد گفتند اعتماد زیادی به روزنامه کیهان دارند و 3.8 درصد نیز گفتند اعتماد زیادی به روزنامه شرق دارند. 11 درصد هم اعلام کردند برای دریافت اخبار به اینستاگرام و 8 درصد به توییتر اعتماد دارند. 12.5 درصد هم اعلام کردند برای دریافت اخبار به ایتا اعتماد دارند.