ساخت 585 سد در ترکیه در 18 سال اخیر / بلندپروازی برای اجرای پروژه سدسازی "داپ" علاوه بر گاپ

یک کارشناس محیط زیست با بیان اینکه ترکیه قصد دارد از مسئله آب به‌عنوان ابزار فشار سیاسی استفاده کند، گفت: ترکیه در بازه 18 ساله (2003 تا 2020) تعداد 585 سد روی رودخانه‌هایش احداث کرده! علاوه بر گاپ, پروژه سدسازی موسوم به "داپ" هم در دست اجراست.

به گزارش تسنیم؛ به تازگی ترکیه به موضع ایران و عراق مبنی بر تأثیر سوء سدسازی‌های بی‌ضابطه کشور در تشدید بحران ریزگردها در ایران و عراق واکنش نشان داده و سخنگوی وزارت خارجه ترکیه، تأثیر سدسازی در این کشور بر ایجاد گرد و غبار در ایران و عراق را، ادعایی غیر علمی توصیف کرده و مدعی شد که این گرد و غبارها از بیابان‌های خاورمیانه و آفریقا نشأت می‌گیرند!

در پاسخ به این ادعا, محمدصابر باغخانی‌پور, مدیرعامل اندیشکده ماکا و کارشناس محیط زیست در گفت‌وگو با تسنیم اظهار کرد: پروژه‌های سدسازی ترکیه تنها محدود به پروژه گاپ نمی‌شود و این کشور از 20 سال پیش، ساخت 10 ابرپروژه سدسازی را شروع کرده است؛ ترکیه با تکمیل پروژه "گاپ" 5 برابر ظرفیت دجله و فرات بر روی آن‌ها سدسازی کرده است و شکی نیست که این بارگذاری بی‌ضابطه سبب وقوع ریزگرد در کشورهای پایین‌دست حوضه آبخیز دجله و فرات از جمله ایران و عراق خواهد شد.

وی ادامه داد: علاوه بر گاپ, پروژه سدسازی موسوم به "داپ" نیز بر روی بالادست حوضه رود ارس در حال بارگذاری است که با تکمیل آن مشابه این اتفاق در حوضه رود ارس نیز اتفاق خواهد افتاد! رئیس جمهور سابق ترکیه چند سال قبل عنوان کرد که هر بشکه نفت در برابر هر بشکه آب که این جمله به وضوح بیانگر هدف ترک‌ها برای جلوگیری از ورود آب‌های برون‌مرزی به کشورهای همسایه به ویژه ایران, عراق و... است.

کارشناس محیط زیست تصریح کرد: ترکیه از گذشته برنامه بسیار جدی برای استفاده از آب به عنوان ابزار سیاسی و امنیتی علیه کشورهای همسایه داشته است؛ برای نمونه ترکیه در بازه 18 ساله (2003 تا 2020) تعداد 585 سد روی رودخانه‌هایش احداث کرده است در حالیکه تعداد کل سدهای احداث شده ترکیه برای حدود 56 سال قبل از آن 276 سد بود! یعنی فقط در 18 سال اخیر 585 سد اضافه کرده است!

باغخانی‌پور با بیان اینکه طبیعی است که دولت ترکیه ادعای ما مبنی بر تأثیر این سدسازی‌ها بر بحران ریزگردها را غیرعلمی بداند, گفت: سیاست جمهوری اسلامی در قبال دیپلماسی آب باید ثابت باشد به این معنی که چه در جایی که بالادست هستیم و چه در جایی که پایین دست هستیم, باید رویکرد ثابتی را داشته باشیم مثلاً اگر در موضوع افغانستان پایین‌دست هستیم, بتوانیم حق خود را مطالبه کنیم و اگر در موضوع عراق بالادست هستیم, حق‌آبه این کشور را بپردازیم.

وی با تأکید بر اینکه باید در رابطه با سدسازی‌های ترکیه به جوامع بین‌المللی شکایت کنیم, گفت: البته ما تنها کشوری هستیم که در سیاست‌های بالادستی خود علناً عنوان کردیم که باید از خروج آب‌های برون‌مرزی جلوگیری کنیم؛ این موضوع باعث می‌شود ما در دادگاه‌های حقوقی با شکست رو به رو شویم که این قانون باید اصلاح شود.

این کارشناس محیط زیست متذکر شد: ترکیه قصد دارد از مسئله آب به عنوان ابزار فشار سیاسی استفاده کند؛ ترکیه به شکلی در رسانه‌ها وانمود کرده است که ایران مقصر اختلافات منطقه‌ای در موضوع آب است و در اثر این تبلیغات جهان نیز بخشی از این ادعا را پذیرفته است و با وجود اینکه مقصر کم‌آبی عراق، کشور ترکیه است اما این کشور از ایران شکایت کرده است!

باغخانی‌پور توضیح داد: در بیش از 158 حوضه آبخیز بین‌المللی در دنیا، هیچ مکانیزم و قرارداد و معاهده همکاری دوجانبه‌ای بر سر بهره‌برداری وجود ندارد, علاوه بر این از 234 تالاب بین‌المللی مشترک ثبت شده در کنوانسیون بین‌المللی رامسر که بین 91 کشور مشترک است، فقط 14 تالاب مکانیزم بهره‌برداری مشترک داشته و 220 تالاب بین‌المللی هیچ مکانیزمی برای بهره‌برداری مشترک ندارند.

مدیرعامل اندیشکده ماکا یادآور شد: از پنج حوضه پرتنش دنیا، کشور ایران در دو حوضه مشترک است؛ حوضه آبریز دجله و فرات در غرب و حوضه آبریز آمودریا در شمال شرق ایران؛ یعنی کشورما میان دو حوزه از پرتنش‌ترین حوضه‌های آبخیز دنیا احاطه شده است! با توجه به این شرایط به نظر می‌رسد دیپلماسی فعالانه ایران در حوزه آب و ایجاد مکانیزم‌های بهره‌برداری در حوضه‌های آبخیز مشترک با کشورهای همسایه بهترین مسیر برای اصلاح وضع موجود و نجات محیط زیست و کاهش آسیب‌های ناشی از آن به مردم است.