سانسور واقعیت‌های مهاجرت در ولاگ‌های اینترنتی / چرا کولیویورزها در حال بازگشت به ایرانند؟
بسیاری از مهاجران ایرانی که بازگشتند، حتی با وجود ازدواج و تشکیل خانواده در کشورهای دیگر، آسیب‌های عاطفی و افسردگی ناشی از تنهایی و دوری از خانواده را مهمترین عامل بازگشت خود عنوان کرده‌اند.
سرویس جامعه مشرق - زندگی مهاجران ایرانی، آن‌طور که در ولاگ‌ها و ویدیوهای اینستاگرامی دیده می‌شود، اغلب جذاب و بی‌دردسر به نظر می‌رسد؛ اما واقعیت پشت پرده کاملاً متفاوت است این روزها شاهد مهاجرت معکوس این افراد به ایران هستیم.
"زندگی، آن‌طور که در ولاگ‌های اینستاگرامی می‌بینیم، نه زیباست و نه آسان. این جمله را در تازه‌ترین ویدیوی یکی از فعالان فضای مجازی شنیدیم؛ کسی که تا پیش از این، تنها از مهاجرتش به آلمان و امکانات جذاب این کشور می‌گفت و در ویدیوهایش از پیدا کردن شغل در یک ماه نخست، از طبیعتی که او را به یاد شمال ایران می‌انداخت و از کتابخانه‌هایی مدرن و نظم آلمانی‌ها روایت می‌کرد؛ اما حالا، در روایت‌های تازه‌اش پس از یک سال مهاجرت، از پشت صحنه‌ی آن رؤیاها حرف می‌زند؛ هرچند که هنوز برخلاف افراد دیگر، تصمیمی برای بازگشت به ایران نگرفته، تا مهاجرت معکوس را تجربه کند.
اصلا «مهاجرت معکوس» یعنی چه؟ آیا کسانی که بدون دانش فنی، تخصص و شناخت از جامعه کشور موردنظر خود مهاجرت کرده‌اند، تاکنون از آن روی دیگر سکه سخن گفته‌اند؟ و مهم‌تر از همه، ولاگ‌ها و روایت‌های اینستاگرامی و یوتیوبی چه اندازه بر انگیزه جوانان برای مهاجرت تأثیر گذاشته‌اند؟ پاسخ این سوالات دقیقا موضوع گزارش پیش‌رو شماست.
قصه‌های نشنیده مهاجران
کمی که بیشتر در فضای مجازی پرسه زدیم فهمیدیم موارد مشابه زیادی هستند که کمی متفاوت‌تر از گذشته درباره مهاجرت خود صحبت می‌کنند؛ اینجا بود که تصمیم گرفتیم بر این مسئله بیشتر فوکوس کنیم. در اکثر مواردی که جستجو کردیم، چند وجه اشتراک یافتیم؛ ابتدا اینکه عده زیادی از افرادی که از مهاجرت خود پشیمان بودند، مدعی بودند که بدون شناخت کامل از جامعه هدف خود از ایران خارج شدند و اکنون پدیده‌های اجتماعی کشور مقصد، آنها را شوکه کرده است.
اما این شوک از جنس واکنش‌های هیجان‌انگیز تبلیغاتی نیست و هنوز بعد از گذشت چند سال، با آنها کنار نیامده‌اند. وجه اشتراک دیگر این افراد، این بود که برای فرار از مرارت‌های اقتصادی ایران، کشور را ترک کرده بودند تا در دیاری دیگر با قوانین و فرصت‌های متفاوت، آرزوها و آمال خود را به خاطره تبدیل کنند؛ اما به این فکر نکرده بودند که همان میزان تلاش که ضامن موفقیت در ایران است را باید در کشورهای خارجی دیگر نیز به کار بگیرند.
این نکات را در ابتدا تاکید کردیم زیرا شاید تا به همینجای مطلب را که مطالعه نمودید بلافاصله سگرمه‌ها را درهم کردید که بار دیگر قرار است حرف‌های تکراری فلاکت غرب و بهشت شرق گوشتان را پر کند و در نهایت نتیجه بگیریم که ایران بهترین است. به همین منظور باید در ابتدای گزارش تاکید کنیم که بررسی ما درباره افرادی است که بدون دانش کافی از جامعه مقصد خود، چالش‌های اقتصادی، ضوابط قانونی و محدودیت‌های اجتماعی، بار سفر بسته و اکنون همه این موارد در کنار یکدیگر زنجیر در پای آنها شده و از تصمیم خود ناراضی هستند.
خانه‌های اشتراکی اما خوش رنگ و لعاب
ویدیو بالا دردودل‌های بی‌پرده یک تازه از سفر برگشته بود که 15 سال از عمر خود را در ایتالیا گذراند و به این نتیجه رسید که برای ادامه روند عادی زندگی خود بهتر است به ایران بازگردد. اتفاقا در ابتدای ویدیو به مسئله مهمی هم اشاره کرد؛ خانه‌های اشتراکی! مسکن همان دغدغه همیشگی جوانان برای تشکیل زندگی است که تاحدودی انگیزه مهاجرت را در آنها جدی‌تر می‌کند. حالا این فرد به عنوان کسی صحبت می‌کند که در ایام جوانی به ایتالیا سفر کرده بوده و در همان ابتدا با پدیده خانه‌های اشتراکی مواجه شده است.
آمار کولیوینگ‌ها در اروپا
در کشورهای اروپایی جوانان، دانشجویان، فریلنسرها، یا افراد شاغلی که به‌دنبال سبک زندگی جمعی و اقتصادی، به شهرهای بزرگ سفر کرده و در خانه‌های اشتراکی زندگی می‌کنند. به این صورت که هرکدام اتاق شخصی خود را دارند اما آشپزخانه، سالن نشیمن، یا فضاهای کاری را با دیگران به‌صورت مشترک استفاده می‌کنند و در واقع در یک خانه هستند. این سبک زندگی کولیوینگ یا Co-living نام دارند به این افراد هم کولیورز گفته می‌شود؛ خانه‌های اشتراکی هم در فرهنگ عامیانه خارج از کشور flatshare یا house share نام دارد.
نشریه Insee Premire فرانسه در شماره 1980 که در 16 ژانویه 2024 منتشر شد، به نقل از مؤسسه ملی آمار و مطالعات اقتصادی فرانسه - INSEE اعلام کرد در سال 2020، در فرانسه 3.7 درصد از خانوارها به‌عنوان «خانوارهای پیچیده» شناخته می‌شوند. این خانوارها به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ نیمی از آنها «خانوارهای با هسته خانوادگی» هستند، یعنی شامل یک زوج یا یک خانواده تک‌والد که با حداقل یک نفر دیگر دیگر زندگی می‌کنند. نیمی دیگر «خانوارهای پیچیده بدون هسته خانوادگی» هستند که افرادی را شامل می‌شوند که هیچ رابطه والد - فرزندی یا زناشویی ندارند، مانند هم‌اتاقی‌های دانشجو که با هم زندگی می‌کنند. این خانوارها 5.7 درصد از جمعیت خانوارهای فرانسه را تشکیل می‌دهند. [1]
* تحلیل تصویر* تحلیل تصویر ارائه‌شده از گزارش INSEE نشان می‌دهد خانوارهای بدون هسته خانوادگی، یعنی افرادی که در یک خانه نسبت خانوادگی ندارند، به‌ویژه گروه جوانان 18 تا 29 ساله، در مناطق شهری بزرگ‌تر مانند پاریس (1.6 درصد در 2020) افزایش اندکی داشته که به دلیل رشد هم‌اتاقی در مراکز دانشگاهی و اقتصادی و فشار هزینه‌های بالای مسکن در این مناطق افزایش داشته است - INSEEمسئولیت جمع‌آوری، تحلیل و انتشار داده‌های آماری ملی را بر عهده دارد. این گزارش بر پایه سرشماری جمعیت 2020 (Recensement de la population) تهیه شده و روش‌شناسی آن بر اساس استانداردهای آماری بین‌المللی و ملی فرانسه تدوین گردیده است.
بر اساس داده‌های رسمی اداره آمار هلند - CBS، خانه‌های اشتراکی، بخش قابل توجهی از موجودی مسکن هلند را تشکیل می‌دهند. در سال 2022، حدود 29 درصد از کل موجودی مسکن هلند تقریباً 2.4 میلیون واحد از 8.274 میلیون واحد کلی را خانه‌های اشتراکی شامل می‌شود و اجاره آنها محدود به حداکثر 763 یورو در ماه است تا برای خانوارهای کم‌درآمد، سالمندان، معلولان یا افراد آسیب‌پذیر مقرون‌به‌صرفه باشد. در نیمه اول سال 2025، حدود 9100 واحد جدید اشتراکی ساخته شده است که نشان‌دهنده افزایش 900 واحدی نسبت به دوره مشابه سال قبل است. [2]
البته در کشور آلمان خانه اشتراکی برای مهاجران یک مزیت تعریف شده است؛ این خانه‌ها در آلمان به وگه یا Wohngemeinschaft - WG شهرت دارد و یکی از گزینه‌های اولیه افراد به محض حضور در آلمان، انتخاب وگه است. نکته دیگر اینجاست که خانه‌هایی که به صورت اشتراکی به اجاره گذاشته می‌شود شرایط خاصی دارد؛ به عنوان مثال برخی خانه‌ها با ویژگی‌هایی نظیر پذیرایی یا آشپزخانه کوچک ساخته شده و محیط آن جوان‌پسند است و به خانواده‌ها اجاره داده نمی‌شود. همچنین برخی خانه‌های اشتراکی نیز در آلمان شرکتی هستند و باید طبق مدت زمان تعیین شده در قراردادها، آنها را تحویل داده و تخلیه کنند.
تصویر بالا یکی از پلن‌های تهیه خانه اشتراکی در آلمان به اجاره 500 و 350 یورو است که به فارسی برگرداننده شده است.
فضای یکی از خانه‌های اشتراکی آلمان که 500 یورو اجاره برای آن تعیین شده است
البته این خانه‌های اشتراکی در کنار همه مزایایی که برایش تعریف می‌شود، چالش‌های جدی هم دارد. این چالش‌ها کاهش حریم خصوصی و خودمختاری به دلیل اشتراک فضاهایی مانند آشپزخانه، حمام و پذیرایی، محدودیت در زمان تنهایی و تعارض‌های روزمره مانند میهمانی و نظافت را به دنبال دارد. Shelter England، منبع رسمی حقوق و مسکن و اجاره در بریتانیا که یکی از خدمات آن مشاوره و راهنمایی به مستاجران است این مشکلات در خانه‌های اشتراکی را رایج توصیف کرده و پیش از اجاره، به متقاضیان گوشزد می‌کند. همچنین، تعارض بر سر پرداخت اجاره و قبوض، اختلاف در نظم خانه و رفتارهای آزاردهنده مانند سر و صدا یا میهمانی‌ها از شکایت‌های اصلی هم‌خانه‌ها بوده است. [3]
از نظر حقوقی نیز پیچیدگی‌های قراردادهای اجاره اشتراکی می‌تواند مسئولیت کل اجاره را بر همه مستأجران تحمیل کند، و حقوق مستأجر ساکن صاحب‌خانه نیز متفاوت است. علاوه بر این، کیفیت پایین و ایمنی ناکافی مسکن، مانند خرابی بخش‌های مشترک یا عدم رعایت استانداردهای ایمنی، شایع‌تر بوده و پیگیری تعمیرات از طریق درخواست رسمی به موجر ضروری است. در نهایت، زندگی با هم‌خانه‌های ناآشنا خطراتی مانند احساس ناامنی یا حتی خشونت را به همراه دارد که طبق پژوهش‌های موسسات روانشانسی می‌تواند به سلامت روان آسیب برساند.
تاثیر جنگ اوکراین بر اروپا
در کنار همه این مواردی که اشاره شد، قاره اروپا به عنوان یکی از پرطرفدارترین مقاصد مهاجران ایرانی، این روزها شرایط وخیمی را پشت سر می‌گذارد که امکان دارد با یک جرقه، بد از این نیز بشود.
جنگ روسیه و اوکراین که از فوریه 2022 آغاز شد، تأثیرات عمیقی بر اقتصاد اروپا گذاشت و تورم را به سطوح بی‌سابقه‌ای رساند. این بحران عمدتاً از طریق اختلال در زنجیره‌های تأمین انرژی و مواد غذایی، وابستگی اروپا به واردات گاز و نفت از روسیه، و تحریم‌های متقابل ایجاد شد.
بر اساس داده‌های رسمی کمیسیون اروپا - European Commission، بانک مرکزی اروپا ECB، OECD و صندوق بین‌المللی پول IMF، چالش‌های تورمی اروپا در دوره‌ی پس از جنگ اوکراین بسیار نگران‌کننده شده است. طبق گزارش‌های Eurostat، شوک انرژی و جهش بی‌سابقه‌ی قیمت گاز و برق در سال‌های 2022 تا 2023 موجب افزایش شدید قبوض خانگی و صنعتی شد؛ هرچند در 2024 تا حدی فروکش کرد، اما اختلاف میان کشورها از نظر نوع سوخت و یارانه بسیار بالا ماند. [4] به گزارش European Central Bank، پس از افت نسبی انرژی، تورم مواد غذایی و به‌ویژه تورم هسته core inflation همچنان پایدار ماند، زیرا رشد دستمزدها و هزینه‌های خدمات داخلی سرعت کاهش قیمت‌ها را کند کرد. در همین حال، به استناد آمار Eurostat و داشبوردهای رسمی ECB، شاخص هماهنگ قیمت مصرف‌کننده HICP در سال‌های 2022-2023 به بالاترین سطح چند دهه‌ی اخیر رسید و با وجود کاهش در 2024-2025، اثر انباشته‌ی افزایش قیمت‌ها، کاهش قدرت خرید و فشار بر دهک‌های کم‌درآمد به خصوص مهاجران همچنان محسوس است. [5]
جنگ اوکراین در حالی موجی از بحران‌های اولیه را برای اروپا رقم زده است که در هفته‌های اخیر زمزمه‌های گسترش این درگیری به سایر کشورهای اروپایی نیز از زبان سیاست‌مداران شنیده می‌شود. کار تا جایی پیش رفته که برخی از رؤسای‌جمهور و نخست‌وزیران اروپایی، در واکنش به یکدیگر، تهدید به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای کرده‌اند؛ نقطه‌ای که دیگر مسئله تنها انرژی، غلات یا تورم نیست، بلکه پای جان شهروندان و مهاجران به‌طور مستقیم در میان است.
*تحلیل نمودار* این نمودار از Eurostat 2008 تا نیمه دوم 2024، روند تغییر قیمت برق برای مصرف‌کنندگان خانگی در اتحادیه اروپا را نشان می‌دهد. تا حدود سال 2020، قیمت برق (با و بدون مالیات) نسبتاً پایدار و در محدوده‌ی 0.20 یورو به‌ازای هر کیلووات‌ساعت بود. اما پس از جنگ اوکراین در 2022، نمودار جهشی شدید را نشان می‌دهد: قیمت‌ها بدون مالیات (خط آبی تیره) تقریباً دو برابر شده و در اوج خود در سال 2023 به بالاتر از 0.25 یورو رسیده است، در حالی‌که مالیات‌ها و عوارض (ستون‌های آبی روشن) در همان دوره به‌طور موقت کاهش یافته‌اند تا فشار هزینه بر خانوارها کمتر شود. این روند بیانگر آن است که بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین به‌طور مستقیم هزینه تولید و عرضه برق را بالا برد، اما سیاست‌گذاران اروپایی برای مهار تورم و حمایت از خانوارها، بخشی از مالیات‌ها را کاهش دادند. با وجود افت نسبی در 2024، قیمت‌ها همچنان بالاتر از میانگین بلندمدت مانده و نشان‌دهنده تداوم فشار ساختاری در بازار انرژی اروپاست.
وقتی نورپردازی در فیلم‌های خارجی، انعکاس یک فرهنگ می‌شود
با این حال، تمام موارد یادشده تنها بخشی از محدودیت‌های غیرمنتظره‌ای است که شهروندان این کشورها با آن روبه‌رو هستند؛ در واقع، مهمترین اصل برای ادامه زندگی در چنین جوامعی، صرفه‌جویی و مصرف حساب‌شده منابع انرژی است. منابعی که نه‌تنها محدود و به‌شدت مقررات‌گذاری شده‌اند، بلکه هزینه‌ای سنگین نیز بر دوش مردم تحمیل می‌کنند. اخیراً یکی از مهاجران ایرانی که از اتریش بازگشته است، در ویدیویی تاکید می‌کند که پس از مهاجرت به اروپا، نگاهش به آثار هنری و سینمایی خارجی تغییر کرده است. او می‌گوید پیش‌تر زمانی که در فیلم‌ها خانواده‌ای را می‌دیدم که در مزرعه زندگی می‌کنند و به کشاورزی مشغول‌اند، برای جذابیت داشت؛ یا در سکانس‌هایی که در فضای خانه ضبط می‌شدند، فقط یک آباژور و شمع برای روشنایی خانه روشن بود، برایم نشانه با کلاس بودن شهروندان اروپایی بود. این در حالی است که وقتی به اتریش رفتم پشت صحنه این مسائل را بهتر درک کردم و فهمیدم پشت آن صرفه جویی و بحران انرژی در اروپا است.
البته، این جنگ و سایر رخدادهای امنیتی مشابه تنها بر بازار انرژی کشورهای خارجی اثر نمی‌گذارند؛ همان‌طور که در ویدیوهای اولیه گزارش مشاهده کردید، یکی از مهاجرانی که از ایتالیا بازگشته است در نکته‌ای قابل‌تأمل اشاره می‌کند که مردم ایران معمولاً تصور درستی از واقعیت زندگی در کشورهای اروپایی، به‌ویژه در ایتالیا، ندارند. او توضیح می‌دهد که در برخی شهرها رستوران‌هایی وجود دارند که برای تأمین هزینه‌های خود، غذاهای باقی‌مانده را با تخفیف‌های چشمگیر به فروش می‌رسانند؛ چرا که بسیاری از شهروندان توان پرداخت هزینه غذاهای معمولی رستورانی را ندارند و در مقابل، خود رستوران‌ها نیز به‌سختی از پس مخارج روزانه‌شان برمی‌آیند و از این فرصت برای تامین حداقل سرمایه استفاده می‌کنند.
اپلیکیشنToo Good To Goاز شناخته‌شده‌ترین پلتفرم‌هایی است که به رستوران‌ها و فروشگاه‌ها کمک می‌کند مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا یا مازاد خود را به‌صورت دیجیتالی مدیریت و با قیمت پایین‌تر به فروش برسانند؛ و در صورت فروش نرفتن، آنها را از طریق خیریه‌ها میان نیازمندان توزیع کنند. هرچند این روند با عنوان صرفه‌جویی و حفاظت از محیط‌زیست تبلیغ می‌شود، اما در واقع بازتابی از بحران معیشتی و افت استاندارد زندگی در کشورهای غربی است؛ جایی که حتی رستوران‌ها برای بقا ناچار به فروش پسماند غذایی‌اند و شهروندان عادی خریدار چنین بسته‌هایی شده‌اند.
نمونه‌ای از غذاهای پسمانده‌ای که توسط این اپلیکیشن به فروش می‌رسد
حتی مسائل غیرمنتظره و رخدادهای سیاسی نیز بر مهاجران تاثیرات شدیدی می‌گذارد. اخیرا یکی از ایرانیان فعال در فضای مجازی مدعی شده بود که پس از تعطیلی دولت ترامپ در آمریکا، ایمیلی از سوی محل کار برای او ارسال شده که باید در فضای کاری حضور داشته و به فعالیت خود ادامه دهد اما حقوقی پرداخت نخواهد شد و بیمه نیز تا مشخص شدن این وضعیت یعنی تا مدت نامعلوم غیرفعال خواهد بود.
چرا موسسات مهاجرتی از معایب کشور مقصد نمی‌گویند؟
شرکت‌ها و موسسات مهاجرتی بسیاری وجود دارد که واسطه معرفی افراد به نهادها و مراکز مهاجرپذیر خارجی هستند و در ایران فعالیت می‌کنند. این مؤسسات معمولاً روی نکات مثبت مهاجرت و زندگی در خارج از ایران اغراق می‌کنند و از دشواری‌ها کمتر می‌گویند چون مدل درآمدی‌شان به جذب مشتری وابسته است؛ اغلب از کارمزد پرونده یا کمیسیون معرفی برای مراکزی نظیر دانشگاه‌ها یا کارفرماها درآمد می‌گیرند و در رقابت فشرده بازار، روایت‌های تبلیغاتی گزینشی می‌سازند.
این درحالی است که کشورهای دیگر نسبت به آسیب‌های روانی و آینده شهروندان خود حساسیت داشته و نهادهای ناظر، تبلیغات گمراه‌کننده را صراحتاً ممنوع کرده‌اند: در استرالیا، هرگونه تبلیغ دروغین یا گمراه‌کننده را منع می‌کند؛ در بریتانیا، OISC تاکید می‌کند مطالب تبلیغاتی باید دقیق بوده و جایگاه یا صلاحیت مشاوران را بزرگ‌نمایی نکند؛ در نیوزیلند، IAA هر نوع اغراق درباره فرصت‌ها و ریسک‌های مهاجرت را مصداق misrepresentation می‌داند. اگر کسی واقعیت را طوری بیان کند که باعث برداشت غلط یا تصمیم اشتباه متقاضی شود، مرتکب misrepresentation شده و در مقررات نیوزیلند، این موضوع بسیار جدی تلقی می‌شود و می‌تواند به لغو مجوز مشاور مهاجرت، رد ویزا، یا حتی پیگرد قانونی منجر شود.
درباره مهاجرت معکوس بیشتر از خود مهاجرت مطالعه کنید
اگر مهاجرت را نه یک تصمیم احساسی مقطعی، بلکه تصمیمی در چرخه عمر ببینیم، معمولاً ترکیبی از «انگیزه‌های دافع در مبدا» و «نیروهای جاذب در مقصد» آن را توضیح می‌دهند. اما گاهی این چرخه معکوس شده و به محض ورود به مقصد، متوجه جاذبه‌های ارزشمند مبدا یعنی کشور خودمان خواهیم شد.
این الگو در نمونه‌های بین‌المللی هم دیده می‌شود، پژوهش‌هایی مثل گزارش‌های بازگشت مهاجران مکزیکی از آمریکا در دهه‌ی 2010، نشان می‌دهند وقتی بازار کار مقصد بی‌ثبات می‌شود، هزینه‌های زندگی بالا می‌رود، یا ریسک‌های اقامتی و حقوقی تشدید می‌شود و در نهایت جذابیت ماندن کاهش می‌یابد. همزمان اگر در کشور مبدأ چشم‌انداز اقتصادی بهتر شود، زیرساخت‌های محلی ارتقا یابد یا فرصت‌های کارآفرینی مبتنی بر تجربه‌ی مهاجرت پدید آید، بازگشت به گزینه‌ای عقلانی تبدیل می‌شود.
پدیده‌ی U-Turn در ژاپن هم که شامل بازگشت نیروهای تحصیل‌کرده به استان‌های زادگاه بود نیز از جمله این موارد است. درباره ایران باید گفت، با وجود همه متغیرهای اقتصادی و متغیرهای فرهنگی، سرمایه‌های اجتماعی بومی در این کشور وزن زیادی دارند.
برای بسیاری از خانواده‌ها، نزدیکی به شبکه‌ی خویشاوندی هنوز یک مزیت کلیدی است و حتی در مهاجرت‌ها از روستا به شهر نیز خودش را بروز می‌دهد. حمایت متقابل در بحران‌ها، مراقبت از والدین سالمند، حضور در آیین‌های جمعی نظیر نوروز، یلدا، محرم، ماه رمضان می‌تواند موید این مسئله باشد.
اگر از زاویه هویتی هم نگاه کنیم، بخشی از ایرانیان مهاجر پس از چند سال با فرسودگی انطباق فرهنگی، تنهایی و گسست عاطفی یا دوپارگی هویتی روبه‌رو می‌شوند. بازگشت برای این افراد به معنای ترمیم پیوندهای عاطفی در زندگی است. در سطح اقتصادی نیز باید گفت هزینه‌ی مالکیت و راه‌اندازی کسب‌وکار در برخی شهرهای ایران هنوز از کلان‌شهرهای غربی پایین‌تر است؛ مخصوصا وقتی پس‌انداز ارزی، مهارت‌های آموخته‌شده و شبکه‌ی خانوادگی و همسایه‌ها و هم‌محله‌ای‌ها با هم ترکیب شود، می‌تواند کسب و کار را ارتقا ببخشد.
مهاجرت به قیمت رنج عاطفی و افسردگی
بسیاری از مهاجرانی که امروز بازگشتند، حتی با وجود ازدواج و تشکیل خانواده در کشورهای دیگر، آسیب‌های عاطفی و افسردگی ناشی از تنهایی و دوری از خانواده را مهمترین عامل بازگشت خود عنوان کرده‌اند. البته بسیاری از افراد به‌واسطه کل‌کل‌ها و چشم و هم‌چشمی‌هایی که با اقوام، همسایه و دوستان خود داشته‌اند و ایران را ترک کردند، حاضر به بیان این مسائل نیستند؛ اما رسانه یا فرد موظف است تا آگاهی را به دیگر افرادی که با این مسائل درگیر هستند و قصد مهاجرت دارند، درمیان گذاشته و از آسیب‌های احتمالی آن جلوگیری کند.
ترک وطن به چه قیمت؟
در ثانی؛ دورکاری جهانی امروز اجازه می‌دهد فرد همین در ایران زندگی کند؛ اما برای بازار خارجی کار کند و از مزیت تفاوت هزینه‌ها بهره ببرد. البته باید واقع‌بین هم بود، عدم رعایت مقررات اجتماعی و حقوقی توسط شهروندان دیگر، نوسانات ارزی، و کیفیت خدمات عمومی می‌تواند این انگیزه‌ها را تضعیف کند و جوانان ایرانی را در فکر به مهاجرت غرق کند. باید گفت بسیاری که مهاجرت خود را موفق توصیف می‌کنند، افرادی هستند که این تصمیم را هدفمند و از پیش طراحی‌شده اتخاذ کرده و با یک برنامه‌ریزی دقیق و شناخت کامل اجرا کرده‌اند. برخلاف بسیاری که بدون رعایت این مسائل و مهمترین آن، آگاهی، از کشور خارج شده و پناهنده شدند و با بسیاری از مشکلات ناشی از آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
شاید در ایام اخیر، برخی هم مسئله جنگ 12 روزه و رخدادهای منطقه را به بهانه‌ای تبدیل کرده و بیشتر به خروج از ایران و مهاجرت فکر کنند؛ این در حالی است که وطن جزئی جداناشدنی از هویت افراد است و با ترک سرزمین و تنها گذاشتن مردم آن کشور در رنج‌های ناشی از جنگ، جبران نخواهد شد. چنانچه بسیاری از کشورهای مهاجرخیز نیز به محض مواجهه با حوادث، افرادی غیربومی آن، محل را ترک کرده و حاضر به کمک به آن سرزمین و یا جامعه اطراف خود نخواهند بود.
چرا همین رنج و تلاش را در ایران نمی‌کشیم؟
جالب اینجاست که وقتی بسیاری از ویدیوهای مهاجران ایرانی در کشورهای خارجی را مشاهده می‌کنیم، به خصوص کسانی که ناشی از هیجان و احساسات تصمیم به ترک وطن گرفته‌اند، از تلاش بی‌وقفه خود می‌گویند و مدعی هستند که مدت زیادیست که سفر تفریحی نداشته و این مسئله آنها را رنج می‌دهد.
این در حالی است که همه این دوندگی‌ها در خارج از ایران برای بقا و یک زندگی عادی است و اگر مشابه همین تلاش و تحمل رنج‌ها در ایران بکار گرفته شود، ضامن موفقیت خواهد بود.
*** شناخت خود از اصطلاحات، اختصاری‌ها و لغات انگلیسی را تقویت کنید
گزارش به پایان رسیده است؛ در این بخش می‌توانید اصطلاحات و واژه‌های بیگانه به کاربرده شده را یکجا مطالعه کنید و آشنایی خود با این مفاهیم را افزایش دهید.
کولیوینگ - Co-living: سبک زندگی جمعی که در آن افراد اتاق شخصی دارند اما فضاهای مشترک مثل آشپزخانه و سالن نشیمن را با یک دیگر مشترک هستندو فضای شخصی اضافه‌تری ندارند.
خانه اشتراکی - Flatshare / House share: خانه‌ای که چند نفر در آن زندگی می‌کنند که نسبتی با یکدیگر ندارند و از فضاهای خانه به صورت مشترک استفاده می‌کنند، معادل خانه‌های Co-living در فرهنگ غربی است.
INSEE - Institut national de la statistique et des tudes conomiques: مؤسسه ملی آمار و مطالعات اقتصادی فرانسه که مسئول جمع‌آوری و انتشار داده‌های آماری است.
Recensement de la population - سرشماری جمعیت: فرآیند رسمی ثبت اطلاعات جمعیتی یک کشور در یک زمان مشخص برای تحلیل آماری.
CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek: اداره آمار هلند، مسئول جمع‌آوری و تحلیل داده‌های ملی.
وگه - Wohngemeinschaft / WG: اصطلاح آلمانی برای خانه اشتراکی، معمولاً برای دانشجویان و مهاجران به کاربرده می‌شود.
Shelter England - Shelter: سازمان رسمی بریتانیایی که در حوزه حقوق مسکن و حمایت از مستأجران فعالیت می‌کند و راهنمایی و مشاوره ارائه می‌دهد.
European Commission - کمیسیون اروپا: نهاد اجرایی اتحادیه اروپا که سیاست‌ها و مقررات اقتصادی و اجتماعی را تدوین و اجرا می‌کند.
ECB - European Central Bank / بانک مرکزی اروپا: مسئول سیاست پولی و کنترل تورم در کشورهای حوزه یورو.
OECD - Organization for Economic Co-operation and Development: سازمان همکاری و توسعه اقتصادی که آمار و تحلیل‌های اقتصادی بین‌المللی ارائه می‌دهد.
IMF - International Monetary Fund / صندوق بین‌المللی پول: نهاد مالی بین‌المللی که کمک‌های اقتصادی و تحلیل‌های اقتصادی جهانی ارائه می‌کند.
Eurostat - آمار اتحادیه اروپا: دفتر رسمی آمار اتحادیه اروپا که داده‌های اقتصادی و اجتماعی کشورهای عضو را منتشر می‌کند.
Core inflation - تورم هسته: شاخص تورم که نوسانات قیمت‌های انرژی و مواد غذایی را کنار می‌گذارد تا روند پایه‌ای افزایش قیمت‌ها مشخص شود.
HICP - Harmonized Index of Consumer Prices / شاخص هماهنگ قیمت مصرف‌کننده: شاخص تورم مصرف‌کننده در کشورهای اروپایی برای مقایسه بین کشورها به صورت استاندارد.
Too Good To Go - اپلیکیشن مدیریت و فروش مواد غذایی پسمانده: پلتفرمی که رستوران‌ها و فروشگاه‌ها مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا را با قیمت کمتر به فروش می‌رسانند یا به خیریه‌ها می‌دهند.
OISC - Office of the Immigration Services Commissioner: نهاد ناظر بر مشاوران مهاجرت در بریتانیا که تبلیغات گمراه‌کننده را کنترل می‌کند.
IAA - Immigration Advisers Authority: نهاد ناظر بر مشاوران مهاجرت در نیوزیلند که هر نوع اغراق یا misrepresentation درباره مهاجرت را ممنوع می‌کند.
Misrepresentation - بیان نادرست واقعیت: ارائه اطلاعات اشتباه یا گمراه‌کننده که باعث تصمیم اشتباه متقاضی مهاجرت شود.
U-Turn - بازگشت مهاجران به کشور مبدا پس از تجربه مهاجرت: پدیده‌ای که در آن افرادی که تحصیل یا کار کرده‌اند، دوباره به استان یا کشور زادگاه خود بازمی‌گردند.
[1] https://www.insee.fr/fr/statistiques/fichier/version-html/7749698/ip1980.pdf
[2] https://www.volkshuisvestingnederland.nl/onderwerpen/berekening-woningbouwopgave
[3] https://england.shelter.org.uk/housing_advice/private_renting/problems_with_housemates
[4] https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Electricity_price_statistics
[5] https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Inflation_in_the_euro_area
