سرمایه سوزی در رده‌های پایه / هشدار جدی برای والیبال ایران

مسابقات قهرمانی جوانان جهان 2021 زنگ خطر و هشدار جدی را برای والیبال ایران به صدا در آورده است.

به گزارش خبرنگار مهر، روند نزولی نتایج تیم‌های ملی والیبال به ویژه در چند ماه گذشته صدای منتقدان و کارشناسان را بیش از پیش در آورد. پس از ناکامی تیم ملی بزرگسال در مسابقات لیگ ملت‌ها و المپیک توکیو که نتیجه بی برنامگی و ضعف مدیریت بود، تیم جوانان، مدافع عنوان قهرمانی نیز از دور مسابقات کنار رفت و موفق نشد حتی به جمع 8 تیم برتر دنیا صعود کند.

اوایل سال 1400 خبر انتخاب بهروز عطایی به عنوان سرمربی تیم‌های بزرگسال در قهرمانی آسیا و جوانان جهان مورد نقد بسیاری از دلسوزان و خانواده والیبال قرار گرفت و خبرگزاری مهر در گزارشی با عنوان «انتخاب مبهم کمیته فنی فدراسیون والیبال / یک مربی برای دو تیم!» به این انتخاب واکنش نشان داد.

فدراسیون والیبال و کمیته فنی در حالی سکان هدایت دو تیم را به یک مربی سپرد که والیبال ایران از مربیان بزرگی مانند پیمان اکبری، ناصر شهنازی، رحمان محمدی راد، محمدرضا تندروان و... بهره می‌برد. والیبال ایران که چند سالی چوب بی ثباتی مدیریت را خورد انتظار داشت با حضور مجددا محمدرضا داورزنی رنگ آرامش ببیند و رئیس فدراسیون جبران سال‌های نبودش را کند اما شرایط بدتر شد و تصمیاتی از جلسات کمیته فنی و فدراسیون بیرون آمد که نقد خانواده والیبال و رسانه را به دنبال داشت.

تصمیمات کمیته فنی در نهایت با شکست مواجه شد و اکثر اعضای کمیته فنی در اقدامی عجیب و قابل تأمل نه تنها مسئولیت تصمیمات خود را بر عهده نگرفتند بلکه یا موضع سکوت در پیش گرفتند و یا زیر بار انتخاب نرفتند!

ناکامی تیم والیبال جوانان، مدافع عنوان قهرمانی در مسابقات جهانی نه از حیث نتایج بلکه از حیث استعدادیابی و پشتوانه سازی مورد نقد بسیاری است و زنگ خطر جدی را برای آینده این رشته به صدا در آورد. در ادامه گزارش به بررسی عملکرد نتایج سه دوره مسابقات نوجوانان و جوانان در مسابقات قهرمانی آسیا و جهان می‌پردازیم تا مخاطبان و مردم در جریان روند نزول نتایج قرار گیرند.

سال مسابقات آسیایی رده سنی نوجوانان تیم شرکت کننده رده سنی جوانان سال 2014 مسابقات آسیایی سریلانکا قهرمان آسیا، بدون ست از دست رفته همان تیم دو سال بعد دوم آسیا در سال 2016، چین تایپه سال 2015 مسابقات جهانی آرژانتین مقام سوم جهان همان تیم دو سال بعد مقام پنجم در سال،2017 چک سال 2017 مسابقات آسیایی میانمار مقام چهارم آسیا بدون بازیکنان اصلی همان تیم دو سال بعد قهرمان آسیا در سال 2018، بحرین سال 2017 مسابقات جهانی بحرین قهرمان جهان بدون شکست همان تیم دو سال بعد قهرمان جهان در سال 2019، بحرین سال 2018 مسابقات آسیایی مقام سوم آسیا همان تیم دو سال بعد برگزار نشد سال 2020(به دلیل کرونا) سال 2019 مسابقات جهانی تونس مقام پنجم همان تیم دو سال بعد حذف از مسابقات جهانی 2021 و تلاش برای مقام 9 تا 16

یکی از اهداف تیم‌های پایه انتخاب بازیکنانی است که با سرمایه گذاری بر روی آنها آماده ورود به اردوهای بزرگسال شوند تا تیم ملی پشتوانه محکمی برای آینده داشته باشد. بررسی عملکرد سه دوره گذشته رقابت‌های آسیایی و جهانی در رده نوجوانان و جوانان هشدار جدی برای والیبال ایران است. تیم‌های نوجوانان و جوانان در سه دوره گذشته به ترتیب زیر نظر محمد وکیلی و بهروز عطایی قرار داشتند. طبق روال رایج، هر سرمربی تیم را یک دوره در مسابقات آسیایی و سپس در مسابقات جهانی شرکت می‌دهد.

بازیکنان رده نوجوانان پس از شرکت در رویدادهای آسیایی و جهانی وارد رده جوانان می‌شوند، البته ممکن است در این بین تغییرات جزئی در نفرات رخ دهد اما با توجه به هدف رده‌های پایه و سرمایه گذاری‌های انجام شده منطقی است که بازیکنان با تجربه و پخته‌ای که رویدادهای آسیایی و جهانی را در رده نوجوانان طی کرده‌اند وارد اردوهای جوانان شوند تا سرمایه گذاری ها بی نتیجه نماند و حقی ضایع نشود.

بررسی نتایج آماری سه دوره گذشته نشان می‌دهد در رده جوانان شاهد افت نزولی بوده‌ایم (جدا از سال 2017 که همان ترکیب قهرمان نوجوانان جهان در مسابقات جوانان جهان 2017 قهرمان شدند). جدا از بحث نتیجه که در این گزارش خیلی مد نظر نیست نکته مهم و قابل تأمل دلایل ناکامی است. تیم والیبال جوانان در حال حاضر در رقابت‌های جهانی پس از ناکامی و حذف از مرحله گروهی برای عنوان نهم تا شانزدهمی در تلاش است.

محمود افشار دوست، عضو هیأت رئیسه فدراسیون والیبال در گفتگو با خبرنگار مهر ترس از باخت و استرس را از عوامل ناکامی تیم جوانان در مسابقات قهرمانی جهان دانست. افشار دوست اظهار داشت: اشتباهات بچگانه ناشی از استرس زیاد، ترس از باخت و عدم بازی تدارکاتی بسیار در نتایج ما تأثیرگذار بود. همین تیم اگر کمی باهوش‌تر بازی می‌کرد می‌توانست نتایج بهتری به دست آورد و تیم‌های بلژیک و آرژانتین را شکست دهد.

استرس زیاد و ترس از شکست کلید واژه مهمی است که باید توسط کارشناسان و دلسوزان آسیب شناسی و ریشه یابی شود. تیم نوجوانان در سال 2019 عنوان پنجمی جهان را به دست آورد و بازیکنانی در این تیم تجربه حضور در مسابقات آسیایی و جهانی را داشتند اما در پست پاسور که پست حساسی است و «مغز متفکر» تیم نیز تلقی می‌شود هیچ یک از سه پاسور رده نوجوانان مورد استفاده قرار نگرفتند!

ایمان قلیچ با قد 197 سانتی‌متر و تجربه حضور در بازی‌های آسیایی نوجوانان، عرفان نبی زاده با قد 195 و سهیل مسعود با قد 189 و تجربه حضور در مسابقات نوجوانان جهان جایی در تیم اعزامی به مسابقات قهرمانی جوانان جهان 2021 نداشتند و در این مسابقات از پاسوری با قد 180 استفاده شد که هیچ تجربه مسابقات جهانی و آسیایی نداشت! سوال مهمی که مطرح می‌شود این است آیا وظیفه تیم‌های پایه شناسایی استعدادها و معرفی آنها به تیم بزرگسال نیست؟ چرا بازیکنانی که در رده نوجوانان در مسابقات مهم با میانگین قدی خوب به کار گرفته شده‌اند در رده جوانان کنار گذاشته می‌شوند؟

پاسوری که در مسابقات جهانی رونمایی شد در حالی با قد 180 مورد استفاده قرار گرفت که عملکرد بسیار ضعیفی داشت و جایگزین نفراتی شد که سرمایه گذاری زیادی بر روی آنها انجام شده بود. همچنین در کمال تعجب در بازی مقابل بلژیک به دلیل ضعف عملکرد پشت خط زن تیم، سرمربی از امیر حسین توخته (سرعتی زن) به عنوان پشت خط زن استفاده کرد. آیا مسابقات جهانی رویدادی برای تغییر پست است؟ چرا از سرمایه‌هایی که در رده نوجوانان حضور داشت نباید در این تیم استفاده می‌شد و نفراتی اعزام شدند که ضعف شدید آنها را در پست پاسور، دریافت و پشت خط زن دیده شد؟

ناصر شهنازی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره نتایج تیم والیبال جوانان و حذف از مرحله گروهی رقابت‌های قهرمانی جهان گفت: مسابقات جوانان همیشه برای پشتوانه‌سازی والیبال ایران معنا دارد و ثبات نتیجه خیلی حائز اهمیت نیست اما اعتقاد دارم بازیکنانی می‌توانند برای این رویداد انتخاب شوند تا آینده والیبال ایران را تضمین کنند. همه‌چیز در سایه قهرمانی آسیا گم شد و چون قهرمان شدیم دیگر گوش شنوایی وجود ندارد. باید نتایج تیم جوانان آسیب‌شناسی، حرف مردم و کارشناسان شنیده شود. مهم‌ترین دلیل این ناکامی انتخاب یک سرمربی برای دو رده سنی بود و نیز استفاده از تعدادی بازیکنان در پست‌های غیرتخصصی!

رقابت‌های جوانان جهان زنگ خطر جدی در بخش سرمایه سوزی به صدا در آورد. بازیکنانی مانند امیر حسین توخته، بردیا سعادت، مرتضی شریفی، امیرحسین اسفندیار، علی اصغر مجرد و... که امروز شاهد حضور آنها در تیم‌های بزرگسال هستیم نتیجه شناسایی و کار در رده نوجوانان بودند. رده نوجوانان اگر سهمی در کشف استعدادها دارد باید رده جوانان نیز به کمک آید و سهمی در کشف استعدادها داشته باشد نه اینکه سرمایه سوزی رخ دهد و حق بازیکنان ضایع شود و کشف استعدادی هم صورت نگیرد!

فدراسیون والیبال و کمیته فنی که مسئول انتخاب سرمربی برای دو رده سنی هستند علاوه بر سرمایه سوزی در بخش مربیان، پاسخگوی تصمیمات بی اثر خود باشند.