سرپناه مردم درحصر زمین

به گزارش مشرق، چگونه ساخت مسکن مهار تورم و رشد تولید را به همراه خواهد داشت؟ این سؤال اساسی است که پاسخ به آن را باید در عرضه زمین دانست. کلید حل مشکل تورم و رکود در تولید در همین مهم نهفته است؛ چه آنکه تولید و ساخت مسکن باعث ایجاد اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم در بخش‌های مختلف اقتصادی می‌شود. این بخش از اقتصاد، از طریق ایجاد اشتغال در بخش‌های ساخت و ساز، مصالح ساختمانی، تجهیزات و لوازم خانگی، به ایجاد اشتغال در بخش‌های مختلف صنعتی کشور نظیر سیمان، فولاد، پتروشیمی و... کمک می‌کند. علاوه بر ایجاد اشتغال، تولید و ساخت مسکن باعث ایجاد روابط پسینی و پیشینی اقتصادی بالا با بخش‌های مختلف صنعتی کشور نیز می‌شود.

سال 1402 به نام مهار تورم و رشد تولید نامگذاری شده است. مسئله مهار تورم و رشد تولید هر دو در کنار هم اهمیت بالایی دارد، زیرا در صورت تحقق نیافتن هر مورد، وضعیت اقتصادی کشور تغییری نخواهد کرد. از طرف دیگر اشاره رهبر حکیم انقلاب به مسئله مهار تورم، مهار عوامل مؤثر بر تورم کشور و همچنین مهار اثرات تورم بر معیشت مردم بوده است. مسئله‌ای بسیار مهم که در بحث ساخت مسکن نمود پیدا می‌کند.

مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان در هر جامعه از اهمیت بسیاری برخوردار است. در کشور ما نیز با توجه به روند رو به افزایش جمعیت، محدودیت‌های فراوان در عرضه زمین و کاهش ظرفیت ساخت و ساز، مسکن به یکی از مسائل بحرانی تبدیل شده است. این در حالی است که این بحران خودساخته به دلیل محدودیت شدید در ایجاد شهرهای جدید و بستن کمربندی شهرهای بزرگ بوده است. برای مقابله با این بحران مصنوعی حاصل از انحصار بخشیدن به زمین، قانون جهش تولید مسکن در مجلس شورای اسلامی تصویب شده که دو اصل و هدف نهایی از تصویب و اجرای این قانون را عرضه زمین به مردم و تأمین مالی از طریق نظام بانکی با اعطای تسهیلات ساخت مسکن، اعلام کرده است. با تسهیل این دو اصل مهم قانون جهش تولید مسکن، نه تنها بسیاری از مشکلات حوزه مسکن حل خواهد شد، بلکه مسکن به عنوان مهم‌ترین عامل در سبد هزینه خانوار و دارای بیشترین سهم بین عوامل دیگر سبد هزینه خانوار، کاهش محسوسی خواهد داشت.

اصل اول؛ عرضه زمین به مردم

اصل اول قانون جهش تولید مسکن، عرضه زمین به مردم است. با توجه به کمبود زمین در مناطق شهری، عرضه زمین به مردم از اهمیت بسیاری برخوردار است. با این اصل، مردم امکان دسترسی به زمین مسکونی را خواهند داشت و می‌توانند خودشان مسکن‌شان را بنا کنند. این عمل باعث کاهش هزینه‌های ساخت و ساز مسکن خواهد شد و به مردم این اجازه را می‌دهد تا با هزینه کمتری به مسکن دلخواه خود دسترسی پیدا کنند.

اصل دوم؛ تأمین مالی از طریق نظام بانکی با اعطای تسهیلات ساخت مسکن

اصل دوم قانون جهش تولید مسکن، تأمین مالی از طریق نظام بانکی با اعطای تسهیلات ساخت مسکن است. این اصل باعث تسهیل در پرداخت هزینه‌های ساخت و ساز مسکن می‌شود و به مردم این امکان را می‌دهد تا با کمترین هزینه ممکن، به مسکن دلخواه خود دسترسی پیدا کنند. بانک‌ها می‌توانند با اعطای تسهیلات ساخت مسکن، به مردم کمک کنند تا برای خودشان مسکنی تهیه کنند که باعث رونق در بازار مسکن می‌شود. همچنین اعطای تسهیلات ساخت مسکن، اشتغالزایی و توسعه اقتصادی را نیز به دنبال خواهد داشت.

از طرف دیگر با عرضه زمین، قیمت زمین در تهران و کلانشهرهای کشور شدیداً شکسته خواهد شد و همین امر سبب می‌شود علاوه بر ساخت واحدهای جدید توسط مردم در اراضی واگذار شده، امکان توسعه افقی شهرها و شکستن بیشتر قیمت در مراکز استان‌ها را شاهد باشیم. تجربه مهم مسکن مهر و عرضه زمین در ابتدای دهه 1390، به خوبی بیانگر اهمیت کنترل تورم زمین و مسکن با عرضه زمین به مردم است.

در نمودار فوق نیز به خوبی تجربه عرضه زمین در مسکن مهر با توجه به تورم ابتدای دهه 1390 را مشاهده می‌کنیم که تأثیر بسزایی در کنترل قیمت‌ها به خصوص در بخش مسکن تا سال 1395 دارد ولی عدم تداوم آن توسط دولت روحانی، موجب شد قیمت مسکن از سال 1396 شروع به افزایش کند و تورم ارزی نیز پس از سال 97 و شوک ارزی حاصل از تحریم‌ها چند برابر شد و نتیجه آن بیش از 10 برابر شدن قیمت مسکن در پایان دولت روحانی نسبت به ابتدای دوره روی کار آمدن روحانی بود که نشان از اهمیت شکستن انحصار زمین دارد.

از طرف دیگر علاوه بر مهار تورم و اثرات آن با عرضه زمین و ساخت مسکن، با هدایت تسهیلات به ساخت مسکن، بخش تولید کشور نیز از رکود خارج خواهد شد. تولید و ساخت مسکن به عنوان یک بخش لکوموتیو اقتصادی در کشورهای مختلف جهان شناخته شده است. این بخش از اقتصاد به دلیل ایجاد اشتغال‌زایی بالا، روابط پسینی و پیشینی اقتصادی بالا با بخش‌های مختلف صنعتی کشور نظیر سیمان، فولاد، پتروشیمی و... بسیار مهم است.

تولید و ساخت مسکن باعث اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم در بخش‌های مختلف اقتصادی می‌شود. این بخش از اقتصاد، از طریق ایجاد اشتغال در بخش‌های ساخت و ساز، مصالح ساختمانی، تجهیزات و لوازم خانگی، به ایجاد اشتغال در بخش‌های مختلف صنعتی کشور نظیر سیمان، فولاد و پتروشیمی کمک می‌کند.

علاوه بر ایجاد اشتغال، تولید و ساخت مسکن باعث ایجاد روابط پسینی و پیشینی اقتصادی بالا با بخش‌های مختلف صنعتی کشور نیز می‌شود. به عنوان مثال، تولید مصالح ساختمانی مورد نیاز برای ساخت مسکن، باعث ایجاد روابط پسینی با بخش‌های مختلف صنعتی کشور نظیر سیمان، فولاد و... می‌شود.

بنابراین تولید و ساخت مسکن به عنوان یک بخش لکوموتیو اقتصادی در کشورهای مختلف جهان شناخته شده است.

لزوم تمرکز بر ویلایی‌سازی برای تحقق وعده مسکنی دولت

شهریار حیدری، نماینده مجلس شورای اسلامی درباره لزوم تمرکز بر ویلایی‌سازی برای تحقق وعده مسکنی دولت درباره مزیت اتمام سریع‌تر پروژه‌های ویلایی به جای پروژه‌های بلندمرتبه‌سازی به «جوان» می‌گوید: ساخت خانه‌های ویلایی به صورت مستقل صورت می‌گیرد و ساخت و ساز یک واحد معطل تکمیل واحدهای دیگر نیست. به همین دلیل ساخت خانه‌های ویلایی نسبت به آپارتمان‌سازی با سرعت بیشتری پیش می‌رود و گردش سرمایه بیشتری در کشور رخ می‌دهد. راهکار تحقق وعده مسکنی دولت نیز از همین مسیر و با کمک ساخت خانه‌های تک طبقه ویلایی توسط مردم با عرضه زمین از سوی دولت انجام خواهد شد.

این نماینده مجلس با اشاره به این موضوع که ساخت خانه‌های حیاط‌دار که در طرح مسکن ملی مطرح شده است، مزیت‌های بسیار زیادی نسبت به آپارتمان‌نشینی برای مردم دارد، تصریح می‌کند: آپارتمان‌سازی جایی در فرهنگ سنتی ایرانیان ندارد. به ویژه ساکنان شهرهای کوچک با این سبک زندگی مأنوس نیستند. در همین ارتباط، کسانی که در شهرهای بزرگ مثل تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و تبریز زندگی نمی‌کنند، هنوز هم تمایل زیادی به زندگی در خانه‌های حیاط‌دار دارند.

حیدری می‌افزاید: در خانه‌های حیاط‌دار افراد زندگی شادتری را تجربه می‌کنند و این نوع زندگی با فرهنگ اصیل ایرانی سنخیت بیشتری دارد. اگر دولت امکانات لازم را داشته باشد و بتواند به سمت ساخت خانه‌های حیاط‌دار برود، اتفاق خوبی رخ می‌دهد. خانه‌های ویلایی مزیت‌های اقتصادی هم دارد. مثلاً در خانه‌های مستقل و حیاط‌دار افراد می‌توانند به توسعه مشاغل خرد و خانگی بپردازند، در حالی که در آپارتمان‌ها به دلیل تزاحم برای دیگران نمی‌توان به راحتی این کار را کرد.

حیدری خاطرنشان می‌کند: در خصوص تأمین زمین برای ساخت خانه‌های حیاط دار نیز مجلس آمادگی همکاری با دولت را دارد. دولت هر لایحه‌ای که در این خصوص بدهد، مجلس حمایت خواهد کرد. باید بررسی‌های دقیقی صورت دهیم و در هر جایی که امکانش وجود دارد به ساخت خانه‌های حیاط‌دار بپردازیم.

به گفته این نماینده مجلس، حتی اگر بر اساس بررسی‌ها به این نتیجه رسیدیم که اطراف تهران هم می‌توانیم به ساخت شهرک‌های ویلایی بپردازیم و امکانات لازم را برای ساکنان فراهم کنیم، به عنوان الگو می‌توانیم در کلانشهر تهران هم این طرح را پیاده‌سازی کنیم.

وی تأکید می‌کند: خانه‌های حیاط‌دار در شهرک‌های ویلایی اطراف شهرهای بزرگ می‌تواند به عنوان مشوقی برای شهروندان عمل کند، به طوری که آنان تشویق شوند از شهرهای بزرگ به این شهرک‌ها بروند و آنجا زندگی کنند. اما مهم است که قبل از هر اقدامی در مورد امکان ارائه خدمات به این شهرک‌ها اطمینان حاصل کنیم.

کاهش سهم مسکن در سبد هزینه خانوار ومهار اثرات تورم بر معیشت

حمید بهزادی‌بخش کارشناس اقتصادی نیز درباره کاهش سهم مسکن در سبد هزینه خانوار و مهار اثرات تورم بر معیشت مردم با ساخت مسکن از طریق عرضه زمین و شکستن انحصار زمین به «جوان» می‌گوید: علاوه بر کنترل هزینه‌های خانوار ایرانی، تولید و ساخت مسکن به عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادی، می‌تواند به مهار اثرات تورم بر معیشت مردم کمک کند. با توجه به اینکه هزینه‌های مربوط به زمین، بخش قابل توجهی از هزینه مسکن در سبد هزینه خانوار ایرانی را تشکیل می‌دهد، کاهش هزینه‌های مربوط به زمین با عرضه صحیح مسکن و شکستن انحصار زمین می‌تواند به کاهش هزینه‌های کلی خانوارها و مهار اثرات تورم بر معیشت مردم کمک کند.

وی در رابطه با اهمیت بخش مسکن می‌افزاید: تولید و ساخت مسکن به عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادی در دنیا شناخته شده است. در ایران نیز تولید و ساخت مسکن به عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادی شناخته شده است. این بخش از اقتصاد، به دلیل ایجاد اشتغال‌زایی بالا، کاهش فقر و بیکاری، افزایش درآمد و بهبود شرایط زندگی مردم، بسیار مهم است.

بهزادی بخش می‌گوید: یکی از اهمیت‌های تولید و ساخت مسکن در ایران، سهم بیش از 50 درصدی مسکن از سبد هزینه خانوار ایرانی است. هزینه‌های مربوط به مسکن شامل هزینه‌های مربوط به خرید، ساخت، تعمیر و نگهداری مسکن، اجاره و... است. با توجه به اینکه بیش از 50 درصد از سبد هزینه خانوار ایرانی مربوط به هزینه‌های مسکن است، تولید و ساخت مسکن به عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادی در کنترل هزینه‌های خانوار ایرانی بسیار مهم است.

وی ادامه می‌دهد: تولید و ساخت مسکن، به عنوان یک بخش لکوموتیو اقتصادی، باعث ایجاد اشتغال‌زایی بالا در بخش‌های مختلف اقتصادی می‌شود. این بخش از اقتصاد، از طریق ایجاد اشتغال در بخش‌های ساخت و ساز، مصالح ساختمانی، تجهیزات و لوازم خانگی، به ایجاد اشتغال در بخش‌های مختلف صنعتی کشور نظیر سیمان‌سازی‌ها، تولیدی‌های میلگرد، مواد شیمیایی خروجی صنعت نفت و گاز، صنعت آجرسازی و دیگر صنایع مرتبط با ساخت و ساز مسکن منجر خواهد شد و رونق بخشی و فرابخشی در اقتصاد ایجاد خواهد کرد.

جمع‌بندی

یکی از راهکارهای اصلی رسیدن به رشد 8 درصدی از محل عرضه زمین و ساخت مسکن است. بنابراین تولید و ساخت مسکن به عنوان یکی از بخش‌های مهم اقتصادی در کشورهای مختلف جهان و به خصوص در ایران بسیار مهم است. این بخش از اقتصاد، با ایجاد اشتغال‌زایی بالا، کاهش فقر و بیکاری، افزایش درآمد و بهبود شرایط زندگی مردم، به توسعه اقتصادی کشور کمک می‌کند. همچنین با کنترل هزینه‌های خانوار ایرانی و مهار اثرات تورم بر معیشت مردم، در بهبود شرایط زندگی مردم نقش دارد. در نتیجه، توسعه این بخش از اقتصاد، برای کشورهای در حال گذار مانند ایران بسیار حیاتی است.

همچنین نباید فراموش کرد طبق اصل 31 قانون اساسی، «داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آن‌ها که نیازمندترند به خصوص روستانشینان و کارگران، زمینه اجرای این اصل را فراهم کند.» طبق قانون جهش تولید مسکن نیز دولت مکلف است طی چهار سال اول اجرای این قانون 4 میلیون مسکن بسازد. شروع این قانون از سال 1400 بود و با گذشت دو سال از اجرای آن خبری از ساخت 2 میلیون مسکن نیست. توجیه دولت این است اجرای قانون جهش تولید مسکن مصوب سال1400 که با هدف تأمین مسکن خانوارهای فاقد مسکن طراحی و تدوین شد، مستلزم انجام کارهایی از قبیل ثبت‌نام و پالایش متقاضیان، تأمین زمین، تأمین مالی، مدیریت اجرا و ساخت تا تأمین زیرساخت‌ها و خدمات روبنایی و زیربنایی، تحویل به متقاضیان و فروش اقساطی تسهیلات بود که در این خصوص معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در همراهی با سازمان‌ها و دستگاه‌های مختلف آن‌ها را عملیاتی و اجرایی کرد. مهم‌تر از شعار و اعداد و ارقام ادعایی، نتیجه ملموس کار است که باید مردم عیناً نتیجه آن را ببینند که مصداق آن حل معضل سرپناه مردم است.

منبع: روزنامه جوان