شیوع کووید -19؛ افزایش تنش‌های دیپلماتیک در جهان
تهران - ایرنا - اتهام‌زنی کشورها به یکدیگر درباره مانع‌تراشی برای ارسال مایحتاج پزشکی همزمان با شیوع ویروس کرونا، اختلافات داخلی بین کشورهای اتحادیه اروپا، اقدامات انحصارطلبانه آمریکا در رقابت برای یافتن راه درمان، اتهام اروپا به روسیه درباره انتشار اخبار جعلی و... به گمانه زنی‌ها درباره افزایش تنش دیپلماتیک در جهان همزمان با همه‌گیری کووید -19 دامن زده است.
تارنمای بی بی سی در گزارش به قلم «فرناندو دو آرته» به این موضوع پرداخته و با اشاره به ضربه شدید اسپانیا از همه گیری کرونا و نیاز شدید این کشور به امکانات درمانی مخصوصا در مناطقی که تعداد مبتلایان به این بیماری زیاد است، نوشت: تلاش‌های کادر درمان این کشور برای تامین مایحتاج مورد نیاز بیمارستان‌ها با موانعی مواجه بوده است؛ دولت ترکیه مانع ارسال صدها دستگاه تنفس مصنوعی خریداری‌شده توسط مقام های سه ناحیه اسپانیا شده است.
رسانه‌های اسپانیایی به نقل از مقام های محلی از این رویداد به عنوان «دزدی» یاد کرده‌اند.
وزارت خارجه اسپانیا توانست بعد از یک هفته کلنجار رفتن بالاخره توانست مجوز ارسال این دستگاه‌ها را بگیرد. این اتفاق تنها نمونه‌ای از افزایش تنش‌های دیپلماتیک در سراسر دنیا به خاطر کووید -19 است.
این رسانه افزود: شکی نیست که اختلافات آمریکا و چین بیشتر اخبار را به خود اختصاص داده است، مخصوصا اتفاقاتی مانند تهدید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به قطع بودجه سازمان بهداشت جهانی با این ادعا که این سازمان "چین‌محور" است.
اما در نقاط دیگر نیز اختلافاتی بروز کرده است که البته الزاما به چین و اتهام به این کشور درباره ارائه اطلاعات غیردقیق درباره شمار مبتلایان نمی شود.
«سوفیا گستون»، پژوهشگر سیاسی و اجتماعی در مدرسه اقتصاد لندن، به بی‌بی‌سی گفته است «از لحاظ نظری، شرایط فعلی و مشکل مشترک باید باعث نزدیکی بیشتر کشورها به یکدیگر می‌شد. اما این بحران در عمل، کشورها را به درون‌گرایی ترغیب کرده است و رقابت، جایگزین همکاری شده است.»
اختلافات بین کشورهای اتحادیه اروپا
با افزایش قابل توجه تعداد بیماران کووید -19 در ایتالیا، این کشور برای تهیه امکانات و لوازم پرشکی از همسایگانش تقاضای کمک کرد. اما فرانسه و آلمان هر دو صادرات چنین محصولاتی را ممنوع کردند. موریتزیو ماساری، سفیر ایتالیا در اتحادیه اروپا، در مقاله‌ای نوشت که «این اتفاق قطعا نشانه خوبی برای همبستگی اروپایی نیست.»
ایتالیایی‌ها دلخوری دیگری نیز از آلمان دارند، چرا که این کشور یکی از مخالفان طرح تامین مالی جمعی یا همان «گل‌ریزان» برای کشورهایی است که در اتحادیه اروپا بیشترین آسیب را از ویروس کرونا متحمل شده اند.
هلند، اتریش و فنلاند نیز به طور مشخص با این طرح مخالفت کرده‌اند، در حالی که اسپانیا، فرانسه، بلژیک، یونان، ایرلند، پرتغال، اسلوونی و لوگزامبورگ از حامیان آن محسوب می‌شوند. مشخص است که اختلاف در اتحادیه اروپا بیش از گذشته شده است.
حضور چین در غیاب آمریکا در عرصه بین المللی
از طرف دیگر، ایتالیا مثال خوبی برای درک آن چیزی است که کارشناسان «دیپلماسی ماسک» چین نامیده‌اند: دولت چین بعد از موفقیت در مهار شیوع ویروس در داخل مرزهای خود، کمک‌های فراوانی به چند کشور از جمله روسیه در قاره‌های مختلف کرد تا این کشورها بتوانند روند رشد این بیماری را متوقف کنند.
موارد ارسالی به ایتالیا شامل لوازم پزشکی، کیت آزمایش ویروس کرونا و حتی اعزام گروهی از پزشکان چینی بود که حتی تشکر ایتالیایی‌ها در شبکه‌های اجتماعی را به همراه داشت.
آنتونیو بائز، مدیر اجرایی نهاد مشاوره‌ای «پکس تکوم» در لندن که در حیطه دیپلماسی و توسعه بین‌المللی فعالیت می‌کند، می‌گوید: چین در حال پر کردن فضایی است که قبلا توسط آمریکا در صحنه جهانی پر می‌شد. نبود آمریکا در صحنه به دنبال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات سال 2016 و طرح شعار "اول آمریکا" حتی بیش از گذشته شده است.
البته برخورد واشنگتن اصلا از سر مصالحه نبوده است: اختلافات ترامپ به چین محدود نمی شود و رئیس جمهوری آمریکا حتی تلاش کرد حق استفاده انحصاری واکسن کووید -19 را از شرکت آلمانی سازنده آن بخرد و با این کار عصبانیت دولتمردان آلمانی را برانگیخت.
ترامپ و تهدید به تحریم هند
ترامپ به تازگی هند را به خاطر ممنوعیت صادرات داروی هیدروکسی‌کلروکین تهدید کرده است. این دارو که برای درمان مالاریا استفاده می‌شود اکنون برای درمان کووید -19 در دست بررسی است.
به گفته آقای بائز، «آمریکا در این بحران نقش دیپلماتیک خود را ایفا نکرده است و چین حالا فرصت دارد تا این خلاء را پر کند.»
سوفیا گستون معتقد است باور عمومی به کم‌کاری چین در کنترل کووید -19 به خشم بین‌المللی هم منجر شده است.
او به گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا اشاره می‌کند که چین را به مخفی کردن آمار دقیق مبتلایان و مرگ‌ومیر متهم کرده‌اند. مقام های بریتانیایی نیز نسبت به آمار رسمی دولت چین ابراز تردید کرده‌اند.
درگیری چین و برزیل در شبکه‌های اجتماعی
کشور دیگری که از چین شکایت دارد، برزیل است و از زمان شیوع ویروس کرونا بین دو کشور چند مورد مشاجره پیش آمده است تا جایی که دیپلمات‌های چینی و نزدیکان ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهور برزیل، در شبکه‌های اجتماعی به جان هم افتادند.
آبراهام واینتراب، وزیر آموزش برزیل، در آخرین پرده از این درگیری توییتی فرستاد که از نظر طرف چینی نژادپرستانه بود.
وزیر آموزش دست راستی برزیل همه‌گیری ویروس کرونا را به برنامه دولت چین برای «سلطه بر جهان» مرتبط دانست.
وضع روابط چین و برزیل بسیار بدتر از زمانی شده است که ژائیر بولسونارو و شی جین پینگ در نوامبر سال گذشته با یکدیگر دیدار کردند.
سفارت چین در برازیلیا در توییتر نوشت که «چنین بیاناتی پوچ و مطرود است و لحنی بشدت نژادپرستانه دارد.»
چین بزرگترین شریک تجاری برزیل است و برای نمونه 80 درصد تولید سویای این کشور را می‌خرد و برزیل پیش از اظهار نظر وزیر آموزش این کشور نیز برای خرید لوازم پزشکی و دستگاه‌های تنفس مصنوعی از چین دچار مشکل بود.
آتش زیر خاکستر و افزایش اختلاف کلمبیا - ونزوئلا
بائر مدیر اجرایی نهاد مشاوره‌ای «پکس تکوم» می‌گوید «این مورد به خوبی نیاز بیش از پیش ما به دیپلماسی را نشان می‌دهد. کشورها باید وضعیت را بررسی کنند و مصرانه برای رفع نگرانی‌ها اقدام کنند.»
اما ویروس کرونا حالا دارد در آتش‌های زیر خاکستر هم می‌دمد. نمونه بارز این اتفاق اختلافات کلمبیا و ونزوئلا است.
مقام های کلمبیا دولت نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، را به رسمیت نمی‌شناسند و اختلافات این دو کشور در پی مهاجرت تعداد زیادی از شهروندان ونزوئلا به کلمبیا بیشتر نیز شده است.
جدیدترین مشاجره روز 13 فروردین (اول آوریل) رقم خورد، آن هم به این دلیل که آقای مادورو اعلام کرد که قصد دارد دو دستگاه آزمایش ویروس کرونا به ایوان دوکه، رئیس‌جمهوری کلمبیا، تقدیم کند.
پیش از آن در خبرها گزارش شده بود که تنها دستگاه آزمایش موجود در کلمبیا خراب شده است و برای مدتی قابل استفاده نخواهد بود.
مقام های دولت کلمبیا هیچ واکنشی به این پیشنهاد نشان ندادند و این باعث ناراحتی طرف ونزوئلایی به ویژه دلسی رودریگز معاون رئیس جمهوری این کشور شد.
رودریگز در توییتر نوشت که «دولت ایوان دوکه حاضر به پذیرفتن دو دستگاه اهدایی از طرف آقای مادورو نشده است. این امر موکد آن است که او اهمیتی برای جان و سلامت مردم کلمبیا قائل نیست.»
دوکه در مصاحبه‌ای رادیویی اعلام کرد که این دستگاه‌ها «نه با نوع آزمایشی که ما در کلمبیا استفاده می کنیم و موادی که استفاده می‌کنیم، سازکار نیست.»
کرونا و اختلافات در خاورمیانه
در خاورمیانه نیز بین قطر و مصر بر سر گروهی از شهروندان مصری که در قطر گرفتار شده اند، اختلاف ایجاد شده است.
قطر بیشترین تعداد مبتلایان به کووید -19 را در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد و مقام های این کشور به شبکه الجزیره اعلام کردند که مسئولان مصری حاضر نشده هواپیمایی را که دولت قطر به کارگران مهاجر مصری اختصاص داده است، بپذیرد.
مصر یکی از چند کشور عربی است که روابط خود را از سال 2017 با قطر قطع کرده و این کشور را به حمایت از گروه‌های افراطی متهم می کند.
اختلافات اتحادیه اروپا و روسیه
28 اسفندماه (18 مارس) بود که، گزارشی به رسانه‌ها درز کرد که نشان می‌داد اتحادیه اروپا رسانه‌های نزدیک به روسیه را در پخش اخبار جعلی درباره کووید -19 در غرب مقصر می داند که واکنش سخنگوی دولت روسیه را برانگیخت و او این اتهام را «بی پایه و اساس» خواند.
خوشبینی کارشناسان درباره همکاری کشورها
به رغم افزایش تنش ها و اختلاف نظرات بین کشورها، برخی از کارشناسان به واکنش‌های مثبت ناشی از همه‌گیری اشاره می‌کنند.
آنالیزا پریتزون، پژوهشگر موسسه توسعه فرامرزی، می‌گوید که این بحران فرصت خوبی برای همکاری بیشتر است.
او می گوید: این بحران داد نشان می‌دهد که کشورهای توسعه‌یافته الزاما همیشه نمی‌توانند نقش کارشناس را ایفا کنند. همکاری چین با ایتالیا و دادن اطلاعات به این کشور برای محدود کردن روند رشد این بیماری مثال خوبی است.
اما سوفیا گستون پژوهشگر سیاسی و اجتماعی در مدرسه اقتصاد لندن، بر این باور است که همکاری باید بیشتر از این باشد.
این پژوهشگر گفت: این فرصت خوبی است که در حال از دست رفتن است، به ویژه برای کشورهای غربی که شاهد افزایش احساسات پوپولیستی و ناسیونالیستی نیز بوده‌اند. اکنون وقت خوبی برای نمایش قدرت همکاری است. اما متاسفانه تصمیم هایی گرفته می‌شود که روابط بین‌المللی را بدتر می کند.
*س_برچسب‌ها_س*
