صحبت‌های وزیر ارشاد؛ از نگرانی برای زبان فارسی در داخل تا آموزش به خارجی‌ها

به‌گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، پیش‌از ظهر امروز نخستین همایش "قند پارسی" به مناسبت سالروز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی به همت دفتر تبلیغات و اطلاع رسانی معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد و با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی جمعی از مقامات دولتی و سفرای کشورهای خارجی برگزار شد.

در این همایش از نشان قندپارسی رونمایی شده و از سفیر ترکیه در ایران، معاون وزیر فرهنگ تاجیکستان، مدیر موسسه بهار آفرینش در کشور گینه، سفیر کشور ارمنستان، دبیر اول سفارت روسیه در ایران، رییس موسسه فرهنگی اکو و یکی از فعالین فرهنگی فلسطین به عنوان فعالان و اثرگذاران عرصه ادبیات فارسی نیز تقدیر و قدردانی شد.

در ادامه کلیپی از مقام معظم رهبری، در دیدار او با شاعران درباره زبان فارسی پخش شد که در این ویدئو از نگرانی درباره زبان فارسی و فرسوده شدن آن و گله از صدا و سیما برای استفاده نکردن از زبان معیار و صیقل یافته و استفاده از کلمات فرهنگی گفته بودند. فرشید مهدی‌پور، معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سخنانی با بیان اینکه گرامی‌داشت روز پاسداشت زبان فارسی، امر تشریفاتی نیست، اظهار کرد: زبان هرکسی جهان است و جهان ما به زبان فارسی گره خورده است. زبان فارسی، به جغرافیای کنونی ایران، محدود نیست و کشورهای همسایه به زبان فارسی وفاداری دارند و علاقه‌مند هستند.

او با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری، تأکید کرد: زبان فارسی و فردوسی نقش مهمی در انسجام و وحدت و اتحاد ملی در ایران داشته و خواهد داشت. او سپس با اشاره به ایجاد دبیرخانه پاسداشت زبان فارسی در وزارت ارشاد، گفت: این مجموعه برای سلامت زبان فارسی و حفظ زبان فارسی از آسیب‌ها، بهره‌گیری از اختیارات قانونی برای مقابله با بکارگیری واژگان و اصطلاحات بیگانه و تدوین ساز و کار اجرایی برا این امر ایجاد شده است که همه این کارها برای پاسداشت زبان فارسی بوده است.

معاون مطبوعاتی با اشاره به برگزاری این برنامه، گفت: بنا داریم همچون گذشته، این پویایی و نگهبانی از زبان فارسی را توسعه دهیم‌. معتقدم زبان فارسی همان‌قدر که برای ما ارزشممند است برای کشورهای دیگر و زبان‌آموزان فارسی، ارزشمند و جالب توجه است.

در ادامه مراسم، بلرام شوکلا، وابسته فرهنگی هند در ایران در سخنانی گفت: زبان پارسی و فرهنگ پارسی که زبان پارسی آن را حمل می‌کند، بخشی از موجودیت هندوستان است. هندوستان را بدون زبان فارسی و فرهنگ فارسی نمی‌توان تصور کرد و ما نیز باید پاسدار زبان فارسی باشیم تا خاور زمینیان هم خودمان را بشناسیم و هویت خودمان را زنده نگه داریم.

او در ادامه با بیان اینکه زبان فارسی به خاطر شاعران نامدار پرارزش شده است، اظهار کرد: شیرینی زبان فارسی در دل هندیان جا گرفته است، حتی در هندوستان اگر یک لیست از لوازم خانگی به زبان فارسی نوشته شده باشد در گوش هندیان این‌طور به نظر می‌رسد که این کارِ فنی شعر است زیرا زبان فارسی برای ما شیرینی دارد. زبان فارسی تنها به دلیل شیرینی شیوا و گیرایی آن در میان هندیان جا نگرفته بلکه صاحب محتوای غنی و بزرگی است. می‌توان گفت، همه نژادیان در غنی‌ساختن این فرهنگ سهمی دارند.

بلرام شکلا با اشاره با شاعران هندی که به فارسی شعر می‌گویند: زبان فارسی، شمولیت دارد و همه را در آغوش می‌گیرد و پرارزش است. زبان فارسی، ارزش‌های انسانی دارد و برایمان مهم است که زبان ارزش‌های فراجغرافیا و فرادین و فراتاریخ است که خیلی مهم است، مثلا عشق و ظلم‌ستیزی. او در ادامه برگردان خود را از مقدمه شاهنامه به زبان سانسکریت خواند.

او در پایان گفت: فارسی را پاس می‌داریم چرا که «قدر زر زرگر شناسد، قدر گوهر، گوهری».

سپس کلیپی درباره وضعیت زبان فارسی در روسیه و لهستان پخش شد.

در ادامه مراسم گروه صدا پیشگان افغانستان، سرودی درباره زبان فارسی اجرا کردند؛ البته ابتدا شعر نجیب بارور، شاعر افغانستان را درباره زبان فارسی دکلمه کردند.

غلامعلی حداد عادل، رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی هم در این مراسم با خواندن شعری درباره زبان فارسی، روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی را یکی از مزیت‌های اردیبهشت خواند و اظهار امیدواری کرد، تلاش‌های وزارت ارشاد و فرهنگستان و سایر نهادها به بارور شدن زبان فارسی کمک کند.

او در ادامه افزود: هرجا سخن از ایران و ایرانی، هویت و ملیت ایرانی است، نام فردوسی مطرح است و پای او در میان است و سفره فردوسی گسترده شده است. هرجا سخن از زبان فارسی، فردوسی بزرگ پاسدار زبان فارسی است.

حداد عادل ادامه داد: برای ایرانیان مایه افتخاری است که کتابی دارند با بیش از هزار سال سابقه و 60 هزار بیت که امروز بعد از گذشت هزار سال، همه آن را می‌خوانند و می‌فهمند. شاید چنین چیزی در میان سایر ملل یا اصلاً نظیر نداشته باشد یا کم‌نظیر باشد که مردم بتوانند رابطه خود را با کتاب، در طول هزار سال به یک سان حفظ کنند.

رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی خاطرنشان کرد: این حیرت‌انگیز است که قشرهای گوناگون مردم از عامه مدرسه نرفته تا استادان دانشگاه، همه با فردوسی و شاهنامه او سرکار دارند. در روستاها فروان بوده و هستند که شاهنامه را از حفظ دارند در شهر‌ها نیز نقالان شاهنامه را برای مردم می‌خوانند و مردم آن را می‌فهمیدند. حتی در روستاها تعزیه سیاوش برگزار شده و مردم برای آن می‌گریستند، در زورخانه‌ها و ورزش پهلوانی نام فردوسی و شعر حماسی‌اش حضور دارد و اندیشمندان در کتاب‌های حکمت همه از فردوسی یاد می‌کنند. او سپس شاهنامه را به ظرف بلورینی تشبیه کرد که هم ظرف آن و مظروفش براس ما اهمیت دارد.

حداد عادل خاطرنشان کرد: تاریخ کهن ایران و تاریخ اسطوره‌ای که مکتوب نشده است مایه اصلی شاهنامه است و فردوسی مسلمان شیعه از زبان خود آن را نقل کرده که سرشار از ظرایف قرآنی و معنوی و اسلامی است. به‌گونه‌ای که ایرانیان که به اسلام دلبستگی داشتند و دارند، احساس نکردند تضاد و تقابلی بین ملیتی که او می‌گویند و دین اسلامی که مردم به آن پایبند هستند، وجود دارد. او در این کتاب دوگانگی و دوقطبی ایجاد نکرده اما هویت ایرانی را نشان داده و نشان داده است، ایران تاریخی و پیشینه و ریشه‌ای دارد و مظروف را در زبان پارسی ریخته است.

حداد عادل تأکید کرد: تاریخ و زبان فارسی وامدار فردوسی است و شاهنامه گنجینه‌ای از واژگان برای گویشوران و شاعران، این کتاب سرشار از خردمندی و عقل ورزی است که با زبانی لطیف، استوار و دلنشین در همه جا راه دارد. به همین جهت شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز پاسداشت زبان فارسی به بزرگداشت فردوسی نام نهاد. هر وقت بخواهیم از زبان فارسی و پاسداری آن سخن بگوییم باید از فردوسی سخن بگوییم و بالعکس. در جهان امروز ما و همه ملت‌ها هویت ملی احتیاج دارند تا در توفان جهانی شدن و جهانی‌سازی خود را حفظ کنند. ما هم اسلام و فرهنگ اسلامی و زبان فارسی را به عنوان هویت خود گرامی می‌داریم. با بزرگداشت فردوسی و پاسداشت زبان فارسی سعی می‌کنیم، حافظ ارزش‌های معنوی خود باشیم و با سایر ملل تعامل و همکاری داشته باشیم تا در همه جا ایران را زبان فارسی و فردوسی بشناسند.

در ادامه با حضور محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد، مهدی‌پور معاون مطبوعاتی و غلامعلی حداد عادل از نشان قند پارسی رونمایی شد و از کسانی که در زمینه ترویج زبان فارسی، فعالیت می‌کنند، تجلیل شده و نشان قند پارسی به آنها اهدا شد.

او به این نکته اشاره کرد: پاسداشت زبان و خط فارسی از اولویت‌های وزارت ارشاد، قرار گرفته؛ زیرا زبان فارسی به عنوان نماد هویتی ایران بزرگ بوده و به معنای واقعی این زبان از مؤلفه‌های وحدت‌آفرین در کشورمان بوده است.

وزیر ارشاد با اشاره به سیر تاریخی زبان فارسی و ورود اسلام به ایران، اظهار کرد: ایرانیان با همه وجود به خدمت اسلام عزیز درآمد و آن را توسعه دادند. بسیاری از بزرگان و ادبای زبان عربی ایرانی‌اند و در حوزه مختلف علمی و دینی از فقه و کلام و اصول نوشته و فارسی‌زبانان با قوت کار کردند. آنها در کنار اهتمام به گسترش اسلام، از فرهنگ تاریخی خود غافل نشدند و ترکیب زیبا و ماندگار از هویت ایرانی و هویت اسلامی را جمع کردند. امروز هویت اسلامی و ایرانی، به گونه‌ای در هم تنیده شده که نمی‌شود و نمی‌توان از هم جدا کرد.

اسماعیلی با اشاره به رودکی، فردوسی، حکیم نظامی، سعدی، حافظ و مولانا، گفت‌: آنها گنجینه بزرگ از آموزه‌های ایرانی و اسلامی به زبان فارسی برای ما به یادگار گذاشتند. زبان فارسی به واسطه قدرت بالایی که در انتقال معانی لطیف دارد، فضایل اخلاقی را به جامعه آموزش می‌دهد. زمانی که درباره شاهنامه یا «بوستان» و «گلستان» صحبت می‌کنیم، از فضایل اخلاقی‌ای چون قناعت، بزرگداشت والدین و بزرگان ادب حرف می‌زنیم. یا در گنجینه حافظ و در اشعار عرفانی از مفاهیم بلند انسانی صحبت می‌کنیم. این‌ها گنجینه‌های بزرگی است که فارسی‌گویان برای جامعه بشری به یادگار گذاشتند. و فقط به زبان فارسی تعلق نداشته و همه دوستداران اخلاق و فضیلت تشنه این معرفت گرانقدر هستند.

وی یادآور شد: ما ایرانیان با گویش‌ها و لهجه‌های مختلف صحبت می‌کنیم اما به زبان فارسی می‌بالیم و به آن افتخار می‌کنیم و آن را از مهم‌ترین نماد هویتی خود محسوب می‌کنیم؛ ترک و عرب و بلوچ و کرد همه ایرانی هستیم و با افتخار از زبان فارسی یاد می‌کنیم. این زبان محصور در جغرافیای سیاسی ایران نیست بلکه حوزه فرهنگی گسترده‌ای را بهم متصل کرده از تاجیکستان و افغانستان تا هند و ترکیه.

وزیر ارشاد سپس درباره کرسی‌های زبان فارسی در کشورهای مختلف صحبت کرد که با استقبال فارسی‌آموزان مواجه است و با علاقه این زبان را یاد می‌گیرند و این موضوع موجب رونق زبان فارسی شده و گفت: اما در داخل با وجود اقدامات خوبی که انجام می‌شود، نگرانی‌هایی داریم و این را نه از زیان خودم بلکه از قول رهبر انقلاب می‌گویم. در فناوری‌ها و مرواداتی که با کشورهای مختلف صورت می‌گیرد، باید مراقب باشیم زبان فارسی آسیب نبیند زیرا وظیفه تاریخی حفظ این زبان است. اگر در مواجهه تمدنی مراقب زبان فارسی نباشیم، این زبان دچار مشکل می‌شود. اگر همه بخش‌ها دست به دست هم دهند، معادل فارسی واژه‌ها همگانی می‌شود، زمانی همه می‌گفتند اس‌ام اس، الان پیامک جایگزین و همگانی شده است.

اسماعیلی تأکید کرد: اگر کلمات زیبا با قدرت خلق زبان فارسی ساخته شود، مردم استفاده می‌کنند و در حداقل سراغ کلمه غیرفارسی نمی‌روند. من به دوستان معاونت فرهنگی و دبیرخانه پاسداشت زبان فارسی سپرده‌ام از زبان فارسی و خط فارسی مراقبت کنند تا دچار مشکل نشود.

او سپس از مراودات با نهاد‌های مختلف از وزارت راه و شهرسازی و صداوسیما تا شهرداری‌ها گفت؛ این که در اقلام تولیدی و مبلمان شهری از زبان فارسی استفاده شود و تبلیغات بازرگانی دقت شود تا این گنج بزرگی که فردوسی و سعدی و حافظ و مولانا به یادگار گذاشتند دچار مشکل نشود و ما حاملان خوبی برای میراث گرانقدر خود باشیم و آیندگان به خاطر کاهلی و تنبلی در حفظ زبان فارسی ما را ملامت نکنند.

وزیر ارشاد تأکید کرد: ما به زبان‌ها و گویش‌های مختلف احترام می‌گذاریم اما زبان فارسی زبان ملی و ملیت ماست و همه باید در ترویج و صیانت از زبان ملی با همه قوت و توان به میدان بیاییم.