طراحی شهری شرط لازم، نه کافی برای ترویج دوچرخه سواری

دوچرخه سواری از ورزش‌هایی است که سبک زندگی بی تحرک انسان در جامعه ماشینی امروز را می‌تواند تغییر دهد، سبکی از زندگی که انسان را در برابر بیماری‌هایی همچون افزایش وزن، نارسایی قلب، دیابت، ضعف ماهیچه و مفاصل و مشکلات روحی محافظت می‌کند البته که فواید آن فقط مختص جسم و روح فرد نمی‌شود.

استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله حمل و نقل بدون کربن می‌تواند جایگزین مناسبی برای استفاده مستمر از خودرو باشد و به این ترتیب در کاهش مصرف سوخت، بار ترافیک و آلاینده‌های محیط زیستی ناشی از خودروها مؤثر باشد.

علاوه بر این‌ها استفاده از دوچرخه به عنوان وسیله حمل و نقل در سطح شهر نه تنها در کاهش هزینه‌های اقتصادی مردم بلکه در سطوح مختلف به کاهش هزینه‌های اقتصادی دولت هم کمک می‌کند با این وجود هنوز استفاده از دوچرخه به عنوان یک وسیله حمل و نقل در جامعه مورد اقبال عمومی قرار نگرفته و زیرساخت‌های لازم جهت ترغیب مردم به دو چرخه سواری در سطح کشور و به ویژه استان قم ایجاد نشده است.

در این خصوص محمد جواد فخر از شهروندان مدافع محیط زیست و عضو دو گروه هم رکابان و هم رکابان مهربان که به صورت مستمر با استفاده از دوچرخه در سطح شهر تردد می‌کند در گفت و گو با خبرنگار ایسنا گفت: جوامع پیشرفته و کشورهای طرفدار محیط زیست که مردم را به استفاده از این نوع وسیله نقلیه تشویق و ترغیب می‌کنند در واقع انتخابی از یک نوع سبک زندگی است که منافع اقتصادی و محیط زیستی بر آن مترتب است.

وی در مورد مزایای استفاده از دوچرخه اظهار کرد: افرادی که در جامعه از دوچرخه استفاده می‌کنند با کاهش مصرف سوخت باعث کاهش آلودگی هوا و بار ترافیک شهری می‌شوند همچنین دوچرخه به دلیل وزن سبک نسبت به سایر وسایط نقلیه آسیب کمتری به آسفالت جاده‌ها می‌رساند و این امر کمک به محیط زیست و چرخه‌ای است که برای ترمیم و بازسازی آسفالت باید از منابع استفاده کنیم.

فخر افزود: در شهرهای بزرگی همچون لندن با آن حجم از جمعیت و ترافیکی که دارند به جای ساخت بزرگراه و اتوبان و تشویق مردم برای استفاده بیشتر از اتومبیل از همان خیابان‌های قدیمی و کم عرض استفاده می‌کنند تا به این وسیله مردم را به استفاده از وسایل نقلیه عمومی و خصوصا دوچرخه ترغیب کنند.

وی با بیان اینکه دوچرخه سواری در کوتاه مدت باعث سلامت جسمی و روحی افراد جامعه و در بلند مدت هم منجر به حفظ محیط زیست و صرفه جویی‌های کلان اقتصادی برای ملت‌ها و دولت‌ها می‌شود، متذکر شد: طبیعی است فردی که تردد روزانه از منزل تا محل کار را با دوچرخه انجام می‌دهد و بدین وسیله ورزش می‌کند خیلی کمتر به بیماری مبتلا می‌شود لذا هزینه‌های درمانی افراد جامعه برای دولت‌ها به شدت کاهش پیدا می‌کند همچنین تحقیقات نشان داده دوچرخه سواری باعث ترشح دو هورمون سروتونین و دوپامین که منشأ نشاط و شادابی در بدن است می‌شود و همین نشاط منجر به افزایش بهره‌وری و کارایی نیروی انسانی در جامعه است.

فخر یکی از معضلات جامعه امروز را افسردگی دانست و اضافه کرد: همچنین تحقیقات نشان داده 20 تا 30 دقیقه رکاب زدن باعث ترشح هورمون اندورفین می‌شود لذا دوچرخه سواری به عنوان یک ورزش هوازی و سهل الوصول در جامعه امروز که مردم درگیر مسائل و مشکلات متعددی هستند بسیار مفید است و اثبات شده کسانی که دوچرخه سواری می‌کنند از قدرت تفکر بالا و استرس پایینی برخوردارند.

وی ادامه داد: دوچرخ سواری باعث می‌شود تناسب اندام داشته باشید امری که امروزه افراد با عمل‌های جراحی و رژیم به دنبال آن هستند.

فخر عمده ترین عامل مؤثر بر بی‌توجهی و عدم رغبت شهروندان در استفاده از دوچرخه را احساس عدم امینت عنوان کرد و توضیح داد: بسیاری از مردم در این وضعیت ترافیک شهری و سرعت زیاد اتومبیل‌ها احساس عدم امنیت می‌کنند و نگران آسیب‌های جسمی بر اثر تصادفات هستند و دومین عامل فقدان قوانین راهنمایی و رانندگی پشتیبان دوچرخه سوار است و متأسفانه برای دوچرخه حمایت بیمه‌ای مثل موتور سیکلت و سایر وسایط نقلیه در برابر حوادث وجود ندارد.

وی مسئله زیر ساختی دیگر را بحث فرهنگ سازی و تبلیغات دانست و متذکر شد: در معرفی دوچرخه به عنوان وسیله نقلیه کار نشده و در موارد بسیاری افراد می‌گویند خجالت می‌کشیم سوار دوچرخه شویم حتی افراد متمکن معتقدند اگر دوچرخه سواری کنند در جامعه و خصوصا استان قم متهم به خساست و یا ضعف مالی می‌شوند از طرفی هم تبلیغات در خصوص خودرو سازی و فروش آن باعث معرفی خودرو به عنوان کالای لوکس شده و استفاده از خودروهای به روز یک نوع ارزش به حساب می‌آید در حالی هیچ اقدامی در جهت فرهنگ سازی و ترغیب مردم برای دوچرخه سواری انجام نشده است.

فخر یک دیگر از عوامل بی توجهی مردم به دوچرخه سواری را فقدان پارکینگ مخصوص دوچرخه سواری معرفی کرد و گفت: رک های دوچرخه در معابر عمومی و در مقابل ادارات نداریم همچنین نبود امکان استحمام برای کارمندان در ادارات هم یکی از معضلاتی است که با آن مواجه هستیم.

وی با بیان اینکه طراحی شهری مثل ایجاد پارکینگ مخصوص دوچرخه، مسیرهای ویژه دوچرخه سواری و در نظر گرفتن بوستان‌ها و پیست‌های مخصوص در آن‌ها لازم است ولی کافی نیست تصریح کرد: اگر همه این شرایط مهیا شود تا زمانی که فرهنگ سازی نکردیم و مسئولین شهری ما استفاده از دوچرخه را به عنوان یک وسیله نقلیه و سبک زندگی نپذیرفتند قطعا شاهد عدم استقبال از امر دوچرخه سواری خواهیم بود.

فخر ادامه داد: جامعه ما باید به جایی برسد که این باور در همه شهروندان ایجاد شود، استفاده از دوچرخه یعنی انتخاب نوعی از سبک زندگی با هدف بهبود کیفیت زندگی و کاهش هزینه‌های اقتصادی و افزایش سطح سلامت افراد و حفظ محیط زیست لذا اگر این باور را در جامعه نهادینه کنیم طراحی شهری هم قطعا مؤثر خواهد بود اما صرف طراحی شهری مناسب برای دوچرخه سواری کافی نیست.

وی با اشاره به اینکه نقش مسئولین در تمام جوامع و کشورها مهم است و اولین گام این است که خود مسئولین عامل به این قضیه باشند، یادآور شد: جامعه‌ای که پزشکان، شهردار، اعضای شورای شهر و دیگر مسئواین آن استفاده از دوچرخه را برای تردد شهری در اولویت قرار می‌دهند قطعا تأثیر ذهنی مهمی روی مردم جامعه خواهد داشت از طرفی سیاست گذاری‌های مسئولین باید در جهت ارائه تسهیلات بانکی برای خرید دوچرخه و سیاست های تشویقی و حمایتی بیمه‌ای و قانونی قرار گیرد.

فخر تصریح کرد: استان قم شهر کوچکی است و نه تنها مسافت منزل تا محل کار بلکه اگر بخواهید از شرق به غرب و یا شمال به جنوب شهر را رکاب بزنید کار سختی نیست و خیابان‌های مسطح و فاقد شیب تند که در خیلی از شهرها وجود دارد سختی رکاب زدن را استان قم کم کرده است.

وی با اشاره اینکه گروه‌ها و افرادی که حامی محیط زیست هستند در این زمینه به صورت فردی فعالیت می‌کنند و تا به حال ندیدم پویش و کمپینی برای مطالبات این چنینی در استان قم تشکیل شده باشد، افزود: هیئت دوچرخه سواری باید زبان گویای دوچرخه سواران باشد و مسائل و مشکلات را به مسئولین منتقل کند اما متأسفانه هیئت دوچرخه سواری خیلی فعال نیست و آنطور که می‌خواهیم مطالبه گری ندارد.

فخر با بیان اینکه بحث ترویج دوچرخه سواری مربوط به یک اداره و سازمان نیست و بایستی تمام اداراتی که در استان هستند مشارکت داشته باشند خاطرنشان کرد: برای ترویج دوچرخه سواری و حل مشکلات و مسائل آن نیاز داریم جلسات و اتاق فکرهایی با حضور مسئولین استان از جمله مسئولین قوه قضاییه، دادگستری و نیروی انتظامی، هیئت دوچرخه سواری، شهرداری و استانداری تشکیل شود.

وی در ادامه بیان کرد: استانداری به عنوان سازمانی که تمام ادارات را زیر نظر دارد خیلی تأثیر گذار است و می‌تواند آیین نامه‌هایی را تنظیم کند خصوصا در شرایط فعلی که بحث کرونا را داریم استفاده از دوچرخه سواری خیلی ضروری تر به نظر می‌آید و جامعه پزشکی این را تأیید کردند که بهترین وسیله نقلیه دوچرخه است لذا استانداری می‌تواند به ادارات ابلاغ کند و تسهیلات ویژه برای کسانی که تردد می‌کنند در نظر گرفته شود.

انتهای پیام