طرح شهید سلیمانی؛ از ابهامات توقف تا آغاز فاز جدید
بر اساس گفته‌های وزیر بهداشت، فاز جدیدی از طرح شهید سلیمانی آغاز شده و چند حرکت جدید به مجموعه فعالیت‌های قبلی افزوده خواهد شد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، پس از چند ماه از آغاز همه‌گیری کرونا در سطح کشور، مسئولان وزارت بهداشت و رؤسای دانشگاه‌ها طرحی را در بسیج تهیه کردند. با تفاهمی که بین بسیج و وزارت بهداشت انجام شد، به مرحله اجرا درآمد و نام آن را طرح «شهید حاج قاسم سلیمانی» گذاشتند.
این طرح تحت نظارت مستقیم بسیج جامعه پزشکی بود. هدف اصلی اجرای طرح شهید سلیمانی، پیشگیری و مقابله همه جانبه با کرونا بوده است.
برخی معتقد بودند طرح شهید سلیمانی یک طرح جامع است که با تکیه بر دانش بومی و نگاه جهادی نخبگان و متخصصان داخلی و استفاده از ظرفیت های سازنده توانسته مشکل کرونا را تا حدود زیادی کنترل کند و منجر به کاهش چشمگیر فوتی‌ها در کشور شود.
به همین منظور، فعالان این طرح برای شناسایی بیماران اقدام کردند؛ مراقبان سلامت و شبکه بهداشت و درمان و نیروهای بسیج با همکاری هم وارد این طرح شدند و اگر بیماری از بیمارستان مرخص می‌شد، در تور مراقبتی قرار می‌گرفت و از او درخواست می‌شد در منزل بماند.
در واقع این طرح سه محور مهم داشت؛ بیماریابی فعال، پاسخگویی به شرایط و جداسازی و تحویل بسته‌های حمایتی به افراد نیازمند.
اما پس از گذشت چندماه که این طرح به خوبی پیش رفت، مسئولان با زمزمه هایی از مباحث مالی، در مورد توقف طرح صحبت کردند و در هاله‌ای از ابهام، این طرح در تهران متوقف شد و در استان های دیگر کم و بیش ادامه پیدا کرد. در این بین برخی مسئولان نیز از عدم توقف طرح صحبت هایی به میان آوردند.
طرح شهید قاسم سلیمانی متوقف نشده است
کولیوند، رئیس سازمان اورژانس کشور در پاسخ به سوالی مبنی بر توقف طرح شهید قاسم سلیمانی اظهار کرده بود: طرح شهید قاسم سلیمانی متوقف نشده است و گام‌های متفاوتی دارد، گام چهارم آن تمام شده و الان گام پنجم با همان کارها و اضافه شدن جزئیات دیگر در حال انجام است.
او افزود: در گام پنجم، واکسیناسیون هم به طرح اضافه شده است و بسیج یکی از پایگاه‌های اصلی واکسیناسیون در کشور است.
کمبود تست سریع و نیروی انسانی، چالش اصلی فاز جدید طرح شهید سلیمانی عیسی مالمیر، مسئول بسیج جامعه پزشکی تهران بزرگ، درگفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: طرح شهید سلیمانی از اول آذر در سه فاز حمایتی، نظارتی و مراقبتی شروع شد و با قدرت تا اوایل اسفند ادامه داشت.
او افزود: کاهش موارد ابتلا و کاهش آمار مرگ و میر از اصلی‌ترین دستاورد‌های این طرح بود. انتظار میرفت که در ماه اول در مرگ و میر 10 درصد و در ابتلا 30 درصد کاهش وجود داشته باشد، اما در همان ماه اول درصد موفقیت بالای 50 درصد، در ماه دوم 70 درصد و در ماه سوم به بیش از 90 درصد اهدافی که در ابتدای طرح عنوان شده بود، دست یافتیم.
مالمیر ادامه داد: از ابتدای طرح شهید سلیمانی، بسیج بدون دریافت هیچ مبلغی این طرح را آغاز کرد و ادامه داد و دلیل توقف موقتی این طرح، نیز مسائل مالی نبوده است. همچنین مسئله رفتن محمد صادقی رئیس سابق بسیج جامعه پزشکی هیچ ارتباطی به مسائل مالی نداشت و به دلیل حضور ایشان در انتخابات ریاست جمهوری ایشان از سمتشان استعفا دادند.
او افزود: بسیج با دست خالی این طرح را آغاز کرد و حتی هم اکنون نیز که بیش از هزاران بسیجی در مورد واکسیناسیون مشغول کار هستند هیچگونه حق الزحمه‌ای به این بسیجیان پرداخت نمی‌شود.
مسئول بسیج جامعه پزشکی تهران بزرگ بیان کرد: زمانی طرح قابل اجراست که جمعیت در یک فضای خاص حضور داشته باشند، متاسفانه اواخر اسفند به دلیل تدابیر نادرست دولت و اجازه تردد و مسافرت‌ها، جمعیت ساکن، سیال شدند و این یکی از اصلی‌ترین دلایلی بود که موجب توقف طرح شد، اما نکته حائز اهمیت این است که در این مدت فاز حمایتی طرح به هیچ عنوان متوقف نشد، اما فاز مراقبتی و نظارتی دچار چالش‌هایی شد.
مالمیر گفت: پس از آن شاهد پیک چهارم بودیم و تا اواسط اردیبهشت که دولت و ستاد ملی مقابله با کرونا به اشتباه خودشان پی بردند و اقرار کردند که باید طرح را ادامه می‌دادند و مجددا طرح شهید سلیمانی از سر گرفته شد، اما به دلیل قرار گرفتن کشور در فضای انتخابات این بار اثرات طرح، کمرنگ‌تر شد. این شرایط ادامه داشت تا یکی دو هفته پیش که مجددا در جلساتی که برای بحث واکسیناسیون مطرح شد و در این جلسات به این مسئله اشاره شد که با توجه به حساسیت و اهمیت واکسیناسیون در کنترل اپیدمی، موثرترین و اصلی‌ترین راه برای رهایی از این بحران، پیشگیری است و قرار بر این شد که همزمان با واکسیناسیون این طرح نیز ادامه پیدا کند.
او ادامه داد: در جلساتی که برگزار کردیم، مقرر شد که فاز مراقبتی با جدیت تمام از سرگرفته شود و رهگیری و ردیابی بیماران به قوت خود ادامه پیدا کند. باید توجه داشت یکی از اصلی‌ترین نیاز‌های ما در بحث ردیابی و رهگیری، نیاز به تعداد کافی تست‌های سریع است که متاسفانه وزارت بهداشت در بحث تامین این تست‌ها با چالش مواجه شده است.
مسئول بسیج جامعه پزشکی تهران بزرگ تصریح کرد: همه مسئولان ذی ربط به این نتیجه رسیده اند که گام‌پنجم طرح شهید سلیمانی علاوه بر بحث ردیابی و رهگیری و نظارت و مراقبت و حمایت باید به واکسیناسیون نیز ورود کند.
مالمیر مطرح کرد: معتقدیم بحث واکسیناسیون بسیار مهم و حائز اهمیت است و در کنار آن طرح شهید سلیمانی نیز به سبک سابق و این بار همگام با طرح واکسیناسیون با قدرت ادامه پیدا خواهد کرد.
او افزود: تیم‌های رهگیری، هوم کر و تیم‌های رصد کننده ما در حال تقویت هستند، اما در حال حاضر نیروی انسانی ما در حوزه بهداشت و درمان خسته شده اند، زیرا دو سال به صورت مداوم مشغول فعالیت سنگین هستند و با چالش‌های مختلف روحی، روانی و مالی و... مواجه هستند و این نیز یکی از دلایلی است که ما توان اولیه‌ای که از ابتدای طرح داشتیم را نداشته باشیم، اما در بسیج به صورت 100 درصد و کامل این طرح در جریان است.
طرح شهید سلیمانی این بار متمرکز بر واکسیناسیون
علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا درگفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: طرح شهید سلیمانی با تمرکز بر واکسیناسیون در حال انجام است. همچنین تعداد بسیار زیادی از مراکز تجمیعی به صورت همزمان با مشارکت نیروهای مسلح، سپاه و بسیج و هلال احمر پای کار آمده اند و فعالیت خود را انجام می‌دهند.
رئیسی افزود: در سیستان و بلوچستان، نیروهای حاضر در مراکز تجمیعی نداشتیم تا با حضورشان کمبودها را برطرف کردند. در مقابل در تهران بسیاری از مراکز تجمیعی ما به کمک نیروهای مسلح و بسیج برپا شده اند و بیماریابی و قرنطینه در منزل همچنان برقرار است.
او ادامه داد: روزانه 200 تا 250 هزار نفر در قالب بیمار سرپایی در این طرح رصد و بیماریابی می‌شوند. طرح شهید سلیمانی کاملا فعال است و بیشتر انرژی مان را علاوه بر بحث بیماریابی و قرنطینه و ردیابی روی واکسیناسیون گذاشته‌ایم.
در استان های جنوبی که چند هفته ای است که درگیر پیک پنجم کرونا با غلبه واریانت دلتا شده اند، طرح شهید سلیمانی در حال پیگیری و فعالیت است و از ابتدا تا کنون توقفی نداشته است. مسئولان بسیج جامعه پزشکی این استان ها از اهمیت و تاثیر این طرح بر کنترل موج جدید خبر می دهند.
طرح شهید سلیمانی هیچگاه در بوشهر، متوقف نشد
مرادعلی فولادوند، مسئول بسیج جامعه پزشکی استان بوشهر درگفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان در مورد چگونگی اجرای طرح شهید سلیمانی در استان بوشهر گفت: طرح شهید سلیمانی از ابتدای کار در استان بوشهر نیز با قوت آغاز شد و ادامه پیدا کرد و تاثیرات بسیار خوبی هم در کنترل همه گیری کرونا در استان بوشهر به جای گذاشت.
فولادوند گفت: از ابتدا تا کنون طرح شهید سلیمانی در استان ما به هیچ وجه متوقف نشده است. در دو سه ماه اخیر، نوساناتی در ارائه خدمات وجود داشته اما تمام زیر بنا‌ها به گونه ای فراهم شده که اجرای طرح، همچنان برقرار باشد.
او افزود: در حال حاضر 120 تیم مراقبتی با 570 نفر عضو در حال فعالیت در این طرح هستند. همچنین 181 تیم نظارتی با 408 نفر و 107 تیم حمایتی با 235 عضو از اعضای بسیج و در مجموع 1213 نفر در قالب تیم‌های سه‌گانه مراقبتی، نظارتی و حمایتی همچنین در استان بوشهر فعال هستند و خدمات رسانی می‌کنند.
فولادوند گفت: با آغاز پیک پنجم بیماری، همکاری‌های جدیدی بین وزارت بهداشت، سازمان بسیج مستضعفین و بسیج جامعه پزشکی به وجود آمده است. در حال حاضر در قرارگاه‌های استانی و شهرستان‌ها این طرح را فعال کرده ایم و همه دست اندرکاران و فعالان این دستگاه در حال خدمات رسانی هستند.
مسئول بسیج جامعه پزشکی استان بوشهر ادامه داد: در حال حاضر مهمترین مسئله برای ما بالا بردن پوشش واکسیناسیون در کشور و به ویژه در استان بوشهر است. ما نیز در طرح شهید سلیمانی قسمتی از کار را بر کمک به پوشش افزایش واکسیناسیون متمرکز کرده ایم.
او ادامه داد: دانشگاه علوم پزشکی 17 مرکز واکسیناسیون در سطح استان دارد، ولی برای سریعتر شدن پوشش واکسیناسیون، نیازمند افزایش این مراکز هستیم. علاوه بر یک مرکز تجمیعی واکسیناسیون که توسط دانشگاه علوم‌پزشکی‌بوشهر برپا شده بود ما نیز در طرح شد شهید سلیمانی یک مرکز تجمیعی واکسیناسیون دیگر را در هفته گذشته در بوشهر ایجاد کردیم.
فولادوند گفت: لازم است تا زمانی که واکسیناسیون به یک پوشش قابل قبول برسد، بسیج جامعه پزشکی استان بوشهر در کنار مجموعه حوزه سلامت استان باقی بماند و حتی در صورت لزوم به توسعه مراکز واکسیناسیون نیز پرداخته شود. همه اینها منوط به این است که ما بتوانیم واکسن را به موقع تامین کنیم و در اختیار همشهریان خود قرار دهیم.
مسئول بسیج جامعه پزشکی استان بوشهر تصریح کرد: پس از نیاز تامین به موقع واکسن، نیاز دوم ما تامین کیت‌های تشخیصی است. متاسفانه مدتی است در استان بوشهر تست‌های فوری نداریم و این مشکل برای رهگیری بیماران ما را دچار دردسر کرده است، زیرا با رهگیری به موقع و سریع بیماران می‌شود، اپیدمی را کنترل کرد و در پیشگیری از سرعت انتشار ویروس موثر بود.
فولادوند گفت: تقاضا داریم وزارت بهداشت این مسئله را نیز تامین کند تا ما در بحث کنترل بیماری و غربالگری جمعی و همچنین جداسازی بیماران موفق باشیم. همچنین یکی دیگر از نیاز‌های اساسی ما تست‌هایی است که بتواند جهش‌های جدید ویروس را نیز شناسایی کند.
او بیان کرد: تاکنون حدود 162 هزار نفر را از تماس‌های نزدیک رهگیری کرده ایم. 1200 نفر جداسازی در منزل داشته‌ایم، 156 هزار مورد بازدید توسط تیم‌های نظارتی ما صورت گرفته که 20 هزار مورد از آن‌ها توسط اعضای بسیج نظارت شده است.
مسئول بسیج جامعه پزشکی استان بوشهر گفت: 14 هزار اخطار در مورد کسبه و اصنافی که در رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی کاهل بودند، داشته ایم؛ همچنین 960 مورد پلمب مراکز متخلف و 3150 خانوار نیازمند را در قالب کمک‌های حمایتی مدیریت کرده ایم. طبق آمار 58 هزار مورد واکسن نوبت اول و 20000 تزریق واکسن دوز دوم نیز داشته‌ایم.
برای اظهار نظر در مورد جزئیات طرح، به بررسی های بیشتری نیاز است
اما با همه این اوصاف، برخی کارشناسان، معتقدند به شفاف سازی بیشتر و بررسی های مختلفی در مورد جزئیات این طرح نیاز است تا بتوان به صراحت و دقت در مورد اثرگذاری آن بر کنترل پاندمی، اظهار نظر کرد.
مسعود یونسیان متخصص اپیدمیولوژی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: به طور کلی هر طرح مداخله‌ای که در بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی انجام می‌شود با یک برنامه ریزی از پیش تعیین شده و پس از بررسی‌های انجام شده، مداخله صورت می‌گیرد، پس از آن باید با روش‌های علمی نتایج به دست آمده، ارزیابی شود.
یونسیان افزود: گاهی اوقات این ارزیابی کار سختی است، زیرا همزمان با مداخله، شرایط هم تغییر می‌کند. مثلا هم زمان با مداخله، یک ویروس و یک جهش جدید اتفاق می‌افتد و ممکن است ما اثر مداخله رو به درستی نبینیم، زیرا هدف مداخله، کاهش ابتلا بوده در حالیکه واریانت جدید تمایل به افزایش ابتلا دارد، در نتیجه گمان می‌کنیم که مداخله موثر نبوده است.
او ادامه داد: برعکس این قضیه نیز وجود دارد؛ مثلا زمانی که به طور طبیعی، موج ویروس در حال فروکشی است، اما به شکل کاذب، این خاموشی را به مداخله نسبت می‌دهیم.
یونسیان گفت: ارزیابی مداخلات به خودی خود یک کار بسیار تخصصی و پیچیده است و تا زمانی که به صورت صفر تا صد و با نتیجه واضح انجام نشود، نمی‌توان اقدامات انجام شده و زحماتی که متحمل شده و نیت‌هایی که خیر بوده را مورد بررسی و نتیجه گیری قرار داد و برچسب مثبت یا منفی بر روی آن چسباند.
این متخصص اپیدمیولوژی بیان کرد: در حال حاضر حتی نمی‌توان در مورد میزان تاثیرگذاری این طرح نظر 100درصدی داد، زیرا علاوه بر اینکه باید در مورد اثربخشی یک طرح مطالعه علمی داشت باید هزینه‌ها نیز برآورد شود.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی مطرح کرد: به طور کلی دو مطالعه علمی لازم است تا بتوانیم در مورد هر مداخله‌ای برای مبارزه با پاندمی، قضاوت کنیم؛ یک بررسی میزان اثربخشی طرح و دیگری بررسی هزینه‌های پرداخت شده.
او افزود: با در کنار هم قرار دادن این دو مولفه می‌توان در مورد هزینه اثربخشی اظهار نظر کرد که به ازای هر یک واحد تاثیری که مشاهده شده، چه مقدار هزینه شده و یا پرداخت شده است و پس از آن با بررسی همه این ابعاد و مقایسه گزینه‌ها می‌توان در مورد میزان اثربخشی اینگونه مداخلات اظهارنظر دقیق کرد. سپس نقش مقوله هایی مثل تهیه واکسن، تهیه تجهیزات پزشکی، تهیه دارو و تهیه ماسک و نظارت بر رعایت پروتکل‌ها را به عنوان گزینه‌های رقیب، در نظر گرفت.
یونسیان گفت: در حال حاضر در مورد طرح شهید سلیمانی، مطالعه دقیقی که به شکل علمی، اثربخشی را نشان داده باشد و اطلاعاتی که مشخص کند چطور و چقدر هزینه شده، در دسترس نیست و به همین دلیل نمی‌توان در مورد این طرح اظهار نظر اصولی داشت.