عاملی: گفتمان در جامعه امروز بنیان فرهنگی پیدا کرده است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سعیدرضا عاملی در مراسم افتتاحیه اندیشکده تحلیل گفتمان راهبردی دانشگاه امام صادق (ع) ضمن تبریک میلاد با سعادت حضرت فاطمه زهرا (س) بیان کرد: امیدوارم به برکت این ایام، عنایت و لطف حضرت شامل حال همه ما بشود و پایه کار مبتنی بر تقوا که هدف آن تحقق آرمان‌های انقلاب اسلامی است، به دست با کفایت آقای بشیر اجرا شود.

وی انصافا ظرفیت‌ها و قابلیت‌های لازم را برای انجام این کار با توجه به توانائی‌های علمی و تجربه بین المللی دارند. همچنین بشیر نزدیک به 10 جلد کتاب در حوزه گفتمان چه به لحاظ ماهیت و چه به لحاظ روش و عرصه‌های گفتمان منتشر کرده‌اند که تجمیع این کتاب‌ها می‌تواند منشاء کار ارزشمندی در دانشگاه فاخر و ارزشمند امام صادق (ع) باشد. عاملی ادامه داد: در اندیشیدن عده‌ای بر بخش خالی لیوان تاکید و بزرگنمایی می‌کنند و بخش پر لیوان را نادیده می‌گیرند و این در رویکرد اهل خرد جایگاهی ندارد، چون اهل خرد از سرمایه موجود برای فراهم آوردن سرمایه‌های جدید انسانی و اجتماعی استفاده می‌کنند که این سنت در دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) بود. زمانیکه ایشان از ملت و توانایی ملت ایران سخن می‌گفتند، برخی اطراف را می‌نگریستند که امام خمینی (ره) از کدام ملت صحبت می‌کنند؛ ایشان نگاهشان ظریف و زیبا و ناظر بر دارایی‌های ملت شریف ایران بود. دانشگاه‌ها در گام دوم انقلاب اسلامی مسیر استقرار تمدن نوین اسلامی را طی کنند وی دانشگاه امام صادق (ع) را دانشگاهی مفید و پرثمر دانست و افزود: طی این سال‌ها فارغ التحصیلان دانشگاه امام صادق (ع) در عرصه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی کشور مفید و موثر واقع شدند و نیز آن‌ها اهداف انقلاب اسلامی را دنبال کرده‌اند. انتظار می‌رود دانشگاه‌ها در گام دوم انقلاب اسلامی بتوانند مسیر استقرار تمدن نوین اسلامی را طی کرده و دانشگاه‌ها به حل مسئله به صورت فراگیر و چند رشته‌ای بپردازند.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران، موضوع گفتمان، تحلیل گفتمانی و تحلیل گفتمانی راهبردی از حوزه‌های بسیار مهم دانست و افزود: از زلفی‌گل، وزیر علوم تشکر کردم که مسیر تقویت اندیشکده‌ها را دنبال کردند و ظرفیت‌های موجود دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور بهره بردند. با توجه به سرمایه بزرگ این عرصه، حدود 80 هزار عضو هیات علمی در سطح ملی و نزدیک چهار میلیون دانشجو در کشور وجود دارد که ترکیب این گروه‌ها می‌تواند ظرفیت خوبی برای علم، تحقیق و پژوهش در جهت پیشرفت اسلامی و ایرانی کشور به همراه داشته باشد. اقتضای اندیشکده، اندیشیدن و اندیشه ورزی است دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با طرح سوالی مبنی بر اینکه آیا واقعا ما اندیشکده تاسیس کرده ایم و یا به دنبال کار‌های رسمی و فرمالیته‌ی اندیشکده هستیم؟ تصریح کرد: اقتضای اندیشکده، اندیشیدن و اندیشه ورزی است. آنچه از حوزه فکر انتظار می‌رود به فرمایش حضرت علی (ع) «بالفِکرِ تَنجَلی غَیاهِبُ الاُمورِ» با تفکر است که تاریکی‌ها تبدیل به روشنایی می‌شود. این روشنایی یک ضرورت دائمی برای احساس خوشبختی، پیشرفت و شکوفایی در میان ملت است. ما باید این توانایی را داشته باشیم که اگر ابهامات و کاستی‌هایی در کشور در مسیر و روش‌های اجرایی و کاری وجود دارد، با اندیشه راه و مسیر را بیابیم.

عاملی یادآور شد: در اندیشیدن عده‌ای بر بخش خالی لیوان تاکید و بزرگنمایی می‌کنند و بخش پر لیوان را نادیده می‌گیرند و این در رویکرد اهل خرد جایگاهی ندارد، چون اهل خرد از سرمایه موجود برای فراهم آوردن سرمایه‌های جدید انسانی و اجتماعی استفاده می‌کنند که این سنت در دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) بود. زمانیکه ایشان از ملت و توانایی ملت ایران سخن می‌گفتند، برخی اطراف را می‌نگریستند که امام خمینی (ره) از کدام ملت صحبت می‌کنند؛ ایشان نگاهشان ظریف و زیبا و ناظر بر دارایی‌های ملت شریف ایران بود. وی تصریح کرد: پایداری انسان محصول نگاه به پیشرفت با رویکرد جاودانگی است نه با رویکرد پایداری که صرفا ناظر بر پیشرفت این جهانی است. پایداری عرصه اش دنیا است، اما جاودانگی محدودیت ندارد! مسیر از اینجا آغاز و در جهان آخرت ادامه پیدا می‌کند. ان شاالله برای اهل ایمان یک سعادت ابدی و برای اهل کفر که خداوند را نادیده می‌گیرند، ذلالت و گمراهی ابدی به همراه خواهد داشت. هدف رهبری از چهلواره دوم انقلاب اسلامی، تعالی تمدن نوین اسلامی است وی با تاکید بر نگاه گفتمانی امام خمینی (ره) خاطرنشان کرد: ایشان می‌توانستند ذره‌های پراکنده را تبدیل به تجمیعی از ظرفیت‌ها کنند. ونیز در نگاه حکیم فرزانه انقلاب اسلامی همین دیدگاه به خوبی وجود دارد. زمانی که ایشان بیانیه گام دوم انقلاب را نوشتند، نگاهشان به چهلواره اول انقلاب، تبیین ظرفیت‌های آن بوده است. همچنین نگاه ایشان برای چهلواره دوم انقلاب نشانه گرفتن هدف عالی تمدن نوین اسلامی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه ما نیازمند تفکر غنی و پویا هستیم، گفت: یکی از مسایلی که تفکر را غنی می‌کند، رها شدن از نفس است. حضرت امیرالمومنین (ع) می‌فرمایند «الهواء یمنع العقل» نفسانیت و خودخواهی مانع عقل می‌شود. «العجب یَمنَعُ الِازدِیاد» خودخواهی باعث عدم رشد انسان می‌شود، به طوریکه قد کوتوله و ناقص الخلقه باقی می‌مانیم! چرا که نفسانیت مانع از کارکرد عقل درست می‌شود؛ بنابراین توانایی تجمیع شده در کسی که اهل نفسانیتِ باشد، شکل نمی‌گیرد. درحقیقت عقل را صرفا الکتریسته مغز بدون هدف متعالی نمی‌دانیم بلکه عقل را الکتریسیته مغزی می‌دانیم که انسان را بتواند به سمت سلامت، سعادت و تعالی راهنمایی کند. گاهی از یک عقل پیشرفت تراوش می‌کند، اما خانمان یک ملتی را بر باد می‌دهد.

عاملی در بخش دیگری از سخنانش به بلای گریبانگیر کشور‌های اروپایی، آمریکا و کشور‌هایی که صرفا به توسعه اندیشیده اند و به سمت توسعه پایدار رفته اند؛ اشاره کرد که در این نگاه توسعه‌ای به محیط زیست توجه شده، ولی انسان گم شده است و به پایداری خود انسان توجهی نکردند.

وی تصریح کرد: پایداری انسان محصول نگاه به پیشرفت با رویکرد جاودانگی است نه با رویکرد پایداری که صرفا ناظر بر پیشرفت این جهانی است. پایداری عرصه اش دنیا است، اما جاودانگی محدودیت ندارد! مسیر از اینجا آغاز و در جهان آخرت ادامه پیدا می‌کند. ان شاالله برای اهل ایمان یک سعادت ابدی و برای اهل کفر که خداوند را نادیده می‌گیرند، ذلالت و گمراهی ابدی به همراه خواهد داشت؛ بنابراین تفکر باید حتما بن مایه الهی، توحیدی و ناشی از خودسازی داشته باشد تا بتواند مسیر را تعیین کند.

بعضی‌ها لباس طلبگی به تن دارند، اما مغرور هستند. این غرور یعنی چیزی در مقابل توحید است. مومن دائما باید درونش به هو المتعالی زمزمه داشته باشد و خداوند را به عنوان یک جلوه باعظمت هستی بنگرد و نگاهش به خشنودی و رضای حق باشد؛ علم هم بدین گونه است. ماهیت دین و علم یکی است استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران اضافه کرد: در همین راستا یکی از بلا‌هایی حاکم بر علم، سکولار شدن علم بود. سکولار شدن علم و جداسازی دین از علم و دو تا شدن این دو یعنی دین و علم ساختن! منجر به سکولار شدن علم و حتی دین شد. در حالی که دین و علم یک ماهیت دارد مثل وحدت حوزه و دانشگاه است که این دو را مجزا کرده ایم، اما این‌ها از یک جنس و ماهیت هستند. به مجرد اینکه این دو را از هم مجزا می‌کنیم، به نوعی به سمت سکولار کردن دانشگاه و علم حرکت کرده ایم. درحقیقت ما نیازمند اقتضای بزرگ علم با همه ظرفیت‌های الهی و توحیدی هستیم. دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: بومیان دیجیتال یعنی کسانی که با شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی و با جست و جو داده و اطلاعات در درون شکبه‌های اجتماعی و فضای مجازی بزرگ شده‌اند. کودکان تربیت یافته فضا مجازی هستند؛ این نسل با نسل ما تفاوت دارد. بومیان دیجیتال نسل «Z» هستند، این نسل متفاوت با نسل «X و Y» است که نسل «X و Y»، نسل متغیری است یعنی علت و معلول در آن روشن است که با علت و معلول‌های موجود می‌توان تحلیل کرد، اما نسل «Z» یک خط مسیری بر محور مختصات است که ما هنوز «X و Y» آن را دریافت نکرده‌ایم! لذا از این نسل تعبیر به نسل گذار و نسل با هویت‌های نامعین تعبیر می‌شود. گفتمان مصداق استخراج طلا از خاک است عاملی در بخش دیگر سخنانش با طرح سوال مبنی بر اینکه چرا گفتمان در جامعه امروزی اهمیت بیشتری دارد؟ تاکید کرد: گفتمان یعنی دریافت قاعده‌ها یعنی ما قصد داریم با گفتمان قاعده‌ها را کسب کنیم؛ بنابراین از این موضوع عناوین مختلف گفتمانی، چون آزادی، فردگرایی، جمع گرایی، پیشرفت برداشت می‌شود. اصول و قاعده‌ها را از کجا باید پیدا کنیم؟ در این میان برخی آنقدر گفتمان را منفعل کرده اند که تصور می‌کنند گفتمان یعنی دریافت هست‌ها! نه این گونه نیست بلکه گفتمان درباره باید‌ها هم است. گفتمان ناظر بر فهم قاعده هاست بعنوان واقعیت و همچنین یافتن حقایق عالم.

وی بیان کرد: گفتمان را دریافت باید‌ها و هست‌ها دانست و توضیح داد: گفتمان در نگاه الهی باید از کتاب قرآن کریم آغاز شود یعنی گفتمان‌های قرآنی را باید دریافت کنیم تا برمبنای آن فاصله خود و حقایق الهی را پیدا کنیم که در چه گفتمانی زندگی می‌کنیم و به چه گفتمانی باید گردش کنیم.

عاملی گفتمان را تجمیع ذرات پراکنده دانست و اظهار داشت: گفتمان مصداق استخراج طلا از خاک است. مستخرج طلا از درون خاک طلا را پیدا می‌کند؛ بنابراین گفتمان یابی تبدیل پراکندگی به انسجام است. شایان ذکراست قواعد هستی، قاعده‌های آشکار و پنهان دارد و گفتمان‌ها نیز شامل گفتمان‌های آشکار و پنهان هستند؛ بنابراین حتما در وضعیت شناسی جامعه باید توجه به گفتمان‌های پنهان داشته باشیم. امروز با نسلی مواجهیم که از آن‌ها به بومیان دیجیتال تعبیر می‌شود. دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگر سخنانش ادامه داد: گفتمان به تعبیر فرکلاف از فهم متن و زمینه برمی‌خیزد. منظورمان از متن چیست؟ متن تنها نوشتار نیست بلکه هر چیزی که بروز دارد، متن است. کلام، نوشته، نقاشی، سینما، شهرسازی، معماری و... همگی متن هستند بنابراین هر چیزی که به عبارتی بازنمایی دارد، متن است حتی اگر این بازنمایی محصول ارتباطات درونی باشد یعنی در ذهن ما تصویر بسازد؛ بنابراین در تحلیل متن قطعا محل اقتضای بستر اجتماعی از یک طرف و از طرفی با نظریه‌های فاخر تمدن نوین اسلامی تحلیل گفتمانی و برآیند سازی آن را انجام می‌دهیم؛ بنابراین گفتمان برخاسته از متن و ناظر بر نگاه به متن است، یکی از گفتمان‌های رایج در دنیا لذت و سرگرمی است. بومیان دیجیتال، نسل گذار هستند دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: بومیان دیجیتال یعنی کسانی که با شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی و با جست و جو داده و اطلاعات در درون شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی بزرگ شده‌اند. کودکان تربیت یافته فضا مجازی هستند؛ این نسل با نسل ما تفاوت دارد. بومیان دیجیتال نسل «Z» هستند، این نسل متفاوت با نسل «X و Y» است که نسل «X و Y»، نسل متغیری است یعنی علت و معلول در آن روشن است که با علت و معلول‌های موجود می‌توان تحلیل کرد، اما نسل «Z» یک خط مسیری بر محور مختصات است که ما هنوز «X و Y» آن را دریافت نکرده‌ایم! لذا از این نسل تعبیر به نسل گذار و نسل با هویت‌های نامعین تعبیر می‌شود.

وی افزود: چرا از دوران گذار سخن می‌گوییم؟ گذار تنها مخصوص ما نیست. امروز دنیا در مسیر گذار و عدم استقرار قرار گرفته است که این عدم استقرار به دلیل ناشناخته‌های این محیطِ که گفتمان‌های ناشناخته بسیاری دارد. این نسل راعلت یابی نکرده‌ایم و حتی گاهی ملامتشان می‌کنیم که چرا این نسل جسور هستند! با گفتمان «کسی بودن» somebodiness احتمالا آشنا هستید. امروز بنیان جامعه غرب بر کسی بودن، استقرار دارد؛ و نیز کسی بودن در فضای جریان آزاد اطلاعات به همه دنیا در حال تسری است. یک زمانی من می‌گفتم و شما می‌شنیدید، اما امروز من می‌گویم، اما شما تحلیل می‌کنید و ممکن بر این مباحث نقد داشته باشید.

عاملی ادامه داد: تاحدی «کسی بودن» یک نوع اغراق خودخواهانه را به نمایش گذاشته است، چون با فردگرایی همراه شده است؛ طوری که احساس می‌کنید با جمعیت بزرگی مواجه شده‌اید که گویا هر کدام از این افراد یک واحد اجتماعی جدید شده‌اند. دو ماموریت شورای عالی انقلاب فرهنگی در فضای مجازی: سواد فضای مجازی و آسیب‌های فضای مجازی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: در جامعه‌ای که کسی بودن پررنگ می‌شود، نگاه هیچ کس سازی خطری بزرگ به حساب می‌آید که این نگاه می‌تواند بحران اجتماعی بزرگی به وجود آورد. در نتیجه باید به این گروه توجه کرد، آن‌ها را شناخت و به حساب آورد نه لزوما از آن‌ها تبعیت کرد بلکه براساس آن جامعه را در سطح سواد و دانش جدید ارتقاء داد.

استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران به حکم جدید مقام معظم رهبری به شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد و گفت: ایشان دو ماموریت را به شورای عالی انقلاب فرهنگی در فضای مجازی مبنی بر سواد فضای مجازی و دیگری آسیب‌های فضای مجازی محول کردند که البته با همکاری شورای عالی فضای مجازی به این مهم خواهد پرداخت. علت مهم بودن سواد دقیقا مدیریت صحیح دوره انتقال و نماندن در مرحله سردرگمی و دو گانگی‌های هویتی است.

وی تصریح کرد: این دو ماموریت در فضای مجازی به یک اندازه مهم است، چون سواد مجازی، عرصه سواد عمومی، تخصصی و اختصاصی دارد. سواد اختصاصی سوادی است که متناسب با ارزش‌های اسلامی و تمدن نوین اسلامی در جامعه شکل می‌گیرد؛ و فهم آسیب‌های فضای مجازی نیز بسیار مهم است به حدی که می‌توان گفت امروز دایره منکر گسترده‌تر و در دسترس‌تر از گذشته است؛ لذا نیازمند راهبری درست منتهی به افزایش معروف و کاهش منکر هستیم.

گفتمان‌ها ابعاد آشکار و پنهان دارند لذا گفتمان یعنی از نادیده‌ها پرده برداری کردن. قدرت گفتمانی در واقع دانش پژوهی عمیقی است که اگر در روش شناسی از گفتمان صحبت می‌کنیم، شاید بالاترین تراز دانش روشی به لحاظ عمق، دریافت گفتمان‌های پنهان اجتماعی باشد که با هیچ شکی روبرو نشویم تا بتوانیم این فضا‌ها را درک کنیم. در این میان پرده پوشی رفتاری یکی از خطرات حوزه گفتمانی است لذا در پرده پوشی احساس می‌کنیم، اشکالی نیست. باید نادیده‌ها را دید و اگرچه در عرصه عمومی وظیفه ما تقویت امید و سرمایه اجتماعی است، اما در سیاست گذاری راهبردی گفتمانی باید از نادیده‌ها و موارد پنهان گفتمانی پرده برداری کنیم. عاملی ادامه داد: تاحدی «کسی بودن» یک نوع اغراق خودخواهانه را به نمایش گذاشته است، چون با فردگرایی همراه شده است؛ طوری که احساس می‌کنید با جمعیت بزرگی مواجه شده‌اید که گویا هر کدام از این افراد یک واحد اجتماعی جدید شده‌اند. گفتمان در جامعه امروز بنیان فرهنگی پیدا کرده است استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه لزوما تعابیر گفتمانی را از متفکرین غربی نباید گرفت، خاطرنشان کرد: زمانیکه آن‌ها گفتمان را به عنوان یک پدیده سیاسی، قدرتی و پیوند خورده با قدرت تحلیل می‌کنند، برخاسته از فهم اجتماعی جامعه غرب است.

عاملی افزود: گفتمان در جامعه امروز و حتی در دنیای غرب بنیان فرهنگی پیدا کرده است، گفتمان را باید با فرهنگ پیوند زد. این جریان فردگرایی، کسی بودن، کاربر شدن و نه مخاطب بودن، مسیری را در دنیا به وجود آورده است که حوزه فرهنگ جنبه فرهنگ مرکزی پیدا کرده است. ما با فرهنگ مرکزی مواجهه ایم. در واقع متغیر اصلی فرهنگ است بنابراین اقتصاد و سیاست نیز تابع فرهنگ است و در این حوزه گفتمان ناظر بر عرصه فرهنگی و نه لزوما ناظر بر حوزه سیاسی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگر سخنانش ادامه داد: گفتمان به تعبیر فرکلاف از فهم متن و زمینه برمی‌خیزد. منظورمان از متن چیست؟ متن تنها نوشتار نیست بلکه هر چیزی که بروز دارد، متن است. کلام، نوشته، نقاشی، سینما، شهرسازی، معماری و... همگی متن هستند بنابراین هر چیزی که به عبارتی بازنمایی دارد، متن است حتی اگر این بازنمایی محصول ارتباطات درونی باشد یعنی در ذهن ما تصویر بسازد؛ بنابراین در تحلیل متن قطعا محل اقتضای بستر اجتماعی از یک طرف و از طرفی با نظریه‌های فاخر تمدن نوین اسلامی تحلیل گفتمانی و برآیند سازی آن را انجام می‌دهیم؛ بنابراین گفتمان برخاسته از متن و ناظر بر نگاه به متن است، یکی از گفتمان‌های رایج در دنیا لذت و سرگرمی است. بازی تبدیل به یک گفتمان یادگیری شده است وی ادامه داد: امروز گفتمان لذت و سرگرمی به نوعی سبک زندگی و فرهنگ را می‌سازد. آیا می‌توانیم لذت و سرگرمی را از جامعه بگیریم؟ 32 میلیون بازیگر بازی‌های الکترونیک در ایران داریم. بازی بعد از یک مدت تبدیل به نوعی اعتیاد می‌شود. درحقیقت بازی تبدیل به یک گفتمان یادگیری نیز شده است. Edutainment ترکیبی است از آموزش و سرگرمی یعنی یادگیری از طریق بازی و یافتن مهارت از طریق سرگرمی است حتی سناریوپردازی‌ها برای گفتمان‌های سیاسی و نوع بازخورد دادن به عرصه‌های سیاسی از این مسیر است. در حوزه گفتمان، بنیان اصلی ارتباطات است دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: در حوزه گفتمان، بنیان اصلی ارتباطات است که بشیر و همکاران محترمشان بر این حوزه مسلط هستند. این یک حسن است که اندیشکده تحلیل گفتمان راهبردی از دل دانشکده فرهنگ و ارتباطات بیرون می‌آید.

وی به ارتباطات بیرونی و هم ارتباطات درونی اشاره کرد و افزود: ارتباطات درونی حوزه ذهن و اندیشه است. در انگلیسی از Intrapersonal communication و آنرا از Interpersonal communication متمایز می‌کنیم.

اولی از ارتباطات درونی فرد سخن می‌گوید که یک نوع ارتباط با خود است که شامل حوزه خیال، آرمان، یوتوپیا و اندیشیدن و حوزه بازخورد دادن به اموری که در تجربه زیسته زندگی دریافت می‌کند که می‌تواند منجر به کیفیت سازی در ارتباطات شود. شاید امروز با این سوال مواجهه‌اید که چرا یکباره جامعه ریزش می‌کند؟ جرا بعنوان مثال شاهد کم حجاب و بی حجاب شدن جامعه هستیم؟ به تعبیر سردار شهید حاج قاسم سلیمانی ما پدر جامعه هستیم و آن‌ها فرزندان ما هستند و ما باید برای آن‌ها راهی پیدا کنیم که چرا این اتفاق افتاده است! آیا صرفا به خاطر این است که او آدم بدی است و ما آدم خوبی هستیم؟ یا این بی حجابی بازخورد ارتباطی است که در جامعه برآیند شده است که همانا دشمن و فضای مجازی در این میدان اثر فراگیر و گسترده‌ای دارد.

عاملی به اوایل انقلاب اشاره کرد و گفت: به یاد دارم بسیاری از دختران جوان بی حجاب، حجاب بر سر کردند که یک تمایل عجیبی در همگان شکل گرفت. امام خمینی (ره) مثل یک احیاگر جامعه مرده را زنده کرد «وَمَن أَحیَاهَا فَکَأَنَمَا أَحیَا النَاسَ جَمِیعًا» اتفاق افتاد و یک امتی به میدان آمد و احیا شد.

وی اظهار داشت: ما باید تحلیل گفتمانی از وضعیت موجود جامعه داشته باشیم که چرا این اتفاقات در جامعه رخ می‌دهد؟ لذا رهبری حکیم انقلاب به درستی می‌فرمایند که هدف را در گام دوم انقلاب اسلامی، تمدن نوین اسلامی بگذارید یعنی نشانه گرفتن دوران ظهور و مشخصات آن که بنیان آن بر عدالت و توحید و نیز هسته کانونی آن پاسخ گفتن به نیاز‌های اساسی مردم است. نیاز‌هایی از جمله غذا، سلامت، بهداشت، احترام، کرامت و... این‌ها باید تامین شود. به نظرم در بازسازی گفتمانی آینده باید همه انرژی خود را بر روی فراهم کردن اقتضائات و رفع موانع استقرار تمدن نوین اسلامی قرار بدهیم.

علاقمند بودم بحث مبسوطی در مورد گفتمان‌های رایج در جمهوری اسلامی داشته باشیم، ولی به دلیل ضیق وقت به همین مقدار بسنده می‌کنم و امیدوارم شاهد کار‌های مفید و موثر اندیشکده تحلیل گفتمان راهبردی باشیم. امید است همه تلاش‌های ما منجر به خیر کثیر شود.