عراق پایگاه نفوذ ایران در خاورمیانه
روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز در گزارشی به میزبانی عراق از گروه‌های مقاومت پرداخت و نوشت: گروه‌های مورد حمایت ایران که زمانی دشمن محسوب می‌شدند، با استقبال گرم عراق مواجه می‌شوند. حماس و حوثی‌ها دفاتر خود را در بغداد افتتاح کرده‌اند که نشان‌دهنده روابط در حال تحول این دو گروه با عراق، در حالی است که تهران برای ایجاد یک بلوک قدرت منطقه‌ای تلاش می‌کند.
هیچ علامتی روی در دفتر سیاسی جدید حماس در بغداد وجود ندارد و آدرس این دفتر به دقت محافظت می‌شود. همین امر در مورد دفتر جدید حوثی ها که در فاصله کوتاهی با دفتر حماس قرار دارد نیز صدق می کند. مقامات دولت عراق بی‌سرو‌صدا به هر دو گروه مسلح تحت حمایت ایران اجازه داده‌اند تا در اوایل تابستان امسال، پس از سال‌ها رفت و آمد نمایندگان آنها، حضور دائمی بیشتری در بغداد ایجاد کنند. تغییری که مقامات عراقی به‌رغم انتشار عکس و پوستر این گروه ها در عراق که در رسانه های اجتماعی منتشر شده است، علنا آن را رد می کنند. این اتفاق در حالی صورت می‌گیرد که به نظر می‌رسد ایران نیروهای نیابتی خود را در کشورهای مختلف تشویق می کند تا مهارت های نظامی خود را به اشتراک بگذارند و روی اهداف هماهنگ متمرکز شوند.
استقرار دفاتر جدید نشان‌دهنده نقش فزاینده عراق در جنگ سایه بین ایران، اسرائیل و ایالات متحده است. به مدت بیش از 20 سال، از زمان تهاجم ایالات متحده برای سرنگونی صدام حسین، عراق برای حفظ تعادل ناآرام بین ایران که با آن مرز 1000 مایلی مشترک دارد و ایالات متحده که هنوز حدود 2500 نفر از نیروهایش را در عراق حفظ کرده، تلاش کرده است. موازنه به تدریج به نفع ایران تغییر کرده است. همسایه عراق به طور پیوسته برای تقویت نفوذ ژئوپلیتیک خود از طریق افزایش استخدام و تامین مالی نیروهای همدل در داخل عراق تلاش کرده است. این بخشی از تلاش بزرگ‌تر تهران برای ایجاد بلوک قدرت منطقه ای شیعی است که با حزب الله و لبنان تا حوثی ها و یمن گسترش پیدا می‌کند.
نیویورک‌تایمز ادامه می‌دهد: ایران در سال های اخیر دولت عراق را تحت فشار قرار داد تا شبه نظامیان شیعه این کشور را که برخی از آنها به تهران وفادار هستند، و همچنین گروه های مسلح سنی، مسیحی و ایزدی وابسته را با تبدیل آنها به بخشی از دستگاه امنیتی عراق بپذیرد و مشروعیت بخشد. نیروهای شیعه همچنین احزاب سیاسی موفقی ایجاد کرده‌اند که ائتلافی از آنها در انتخابات 2021 کرسی‌های کافی برای انتخاب نخست‌وزیر به دست آوردند.
در این پس زمینه نفوذ فزاینده ایران، رهبری عراق زمانی که حوثی ها و حماس می خواستند دفاتری را در عراق بگشایند، موافقت کرد. به گفته دو نفر از افرادی که با نیویورک‌تایمز صحبت کردند، برخی از مقامات دولت عراق به طور خصوصی می‌گویند که از مهمانان جدید خود هیجان‌زده نیستند، اما با توجه به نفوذ احزاب سیاسی عراقی که دارای روابط با ایران هستند، قدرت جلوگیری از آن را ندارند. به گفته مقامات عراقی و غربی و همچنین یکی از اعضای یک گروه مسلح عراقی، این دفاتر که عمدتا بر توسعه پیوندها در عراق متمرکز بودند، در ماه ژوئن تاسیس شدند. آنها به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند تا بتوانند درباره موضوعات حساس صحبت کنند.
تغییر روابط عراق و ایران
دو دفتر جدید، یکی برای حماس به عنوان یک گروه سنی، و دیگری برای حوثی ها، به عنوان یک گروه شیعی، نشان می دهد که چقدر سیاست عراق از زمان صدام تغییر کرده است. اگرچه او یک مسلمان سنی بود، اما رژیم او جنبش های اسلام گرای سنی مانند اخوان المسلمین را که حماس به آنها وابسته بود، سرکوب کرد. صدام این گروه‌ها را تهدید بالقوه برای هژمونی حزب بعث خود می‌دانست. بسیاری از عراقی ها مدت ها پس از سقوط صدام حسین، از جمله به دلیل ظهور شبه نظامیان سنی، از جمله القاعده در عراق و بعدها داعش نسبت به حضور این گروه ها چشم‌پوشی کردند.
صدام نگران بود که جنبش‌های شیعه برای خلع او از قدرت توطئه کنند و به همین دلیل با خشونت آنها را سرکوب کرد. اعضای چنین گروه‌هایی یا مجبور به فرار شدند یا زندانی و اعدام شدند. سیاست در عراق امروز تحت تسلط احزاب شیعه است که تمایل زیادی به ایران دارند. این تغییر به گروه های خارجی که با ایران ارتباط دارند، اجازه داده است تا با تقویت محور مقاومت شبکه مسلح ایران که به مقابله با نفوذ آمریکا و اسرائیل در منطقه می پردازد، در سراسر خاورمیانه نفوذ کنند.
توماس جونو، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه اتاوا، گفت که او و دیگر دانشگاهیان متوجه روند تشویق ایران برای همکاری گروه‌های مقاومت از کشورهای مختلف با یکدیگر شده اند. آنها به تلاش‌های گروه‌های عراقی و لبنانی به نمایندگی از دولت بشار اسد در طول جنگ داخلی سوریه اشاره می‌کنند. وی گفت: «نهادسازی رو به رشد روابط بین شرکای ایران در محور مقاومت وجود دارد.» او افزود که با این هدف، تهران اتاق های عملیات مشترک ایجاد و جلسات منظمی برگزار کرده است که رهبران آنها را گرد هم می آورد، تلاش هایی که از زمان حمله حماس و متحدانش به اسرائیل و شروع جنگ در غزه «تشدید» شده است.
یکی از نگرانی ها در داخل عراق این است که حضور گروه های تحت حمایت ایران در عراق می‌تواند ارتش اسرائیل را به حمله به داخل عراق و بی ثباتی بیشتر منطقه وادار کند. به همین ترتیب، نگرانی هایی وجود دارد که جناح های مسلح عراق بیشتر با نیروهای نیابتی مورد حمایت ایران متحد شوند و حملات خود را علیه اسرائیل زمان‌بندی کنند. گروه های عراقی به همراه حوثی ها اعلام کردند که هشت بار در ژوئن و سه بار در ژوئیه به طور مشترک به اسرائیل حمله کرده اند.
ایجاد پیوندهای محلی
در ادامه این گزارش نیویورک‌تایمز آمده است: حماس دفتر خود را در بغداد در عروسات افتتاح کرد، محله‌ای با جمعیت طبقه متوسط با ترکیبی از خانه‌های دو طبقه ساخته شده در دهه 1970 و ساخت‌وسازهای جدیدتر، خیابان‌هایی که دارای تعداد زیادی کافه پیتزافروشی و مبلمان‌فروشی و همچنین ساختمان‌های جدید هستند، برخی هنوز در حال ساخت بخش هایی از این منطقه تحت کنترل کتائب حزب الله، برجسته ترین گروه های مسلح شیعه عراقی وفادار به ایران هستند. محمد الحافی، نماینده حماس در بغداد و یکی از اعضای دفتر روابط عربی و اسلامی حماس است. الحافی درخواست نیویورک تایمز برای مصاحبه را رد کرد و گفت: «من اجازه صحبت با رسانه‌ها را ندارم.»
الحافی که جزئیات امنیتی او در عراق توسط کتائب حزب‌الله ارائه شده است، با تعدادی از گروه‌ها و افراد عراقی، هم سازمان‌های شیعه مرتبط با محور مقاومت و هم گروه‌های سنی که در فلسفه اخوان‌المسلمین حماس مشترک هستند، دیدار کرده است. حسام الربیعی، سخنگوی «خدمت»، یک حزب سیاسی شیعه عراقی وابسته به یک گروه مسلح نزدیک به ایران، گفت که در چند نوبت با الحافی دیدار کرده است. او گفت که این دفتر راهی برای ارتباط مستقیم عراقی‌ها با حماس فراهم می‌کند. الربیعی گفت که الحافی «یک شخصیت سیاسی است، نه یک شخصیت نظامی، و داشتن دفتر به او اجازه می‌دهد پیام‌ها را مستقیما و نه از طریق یک واسطه به سیاستمداران عراقی منتقل کند».
افتتاح دفتر حماس همچنین برای حزب اسلامی عراق، یک حزب سنی که در فلسفه با اخوان‌المسلمین مشترک است، اما در سال‌های اخیر حضور عمومی کمی داشته است، موهبت بوده است. اخوان، یک سازمان سنی بین‌المللی، توسط برخی کشورهای عربی به عنوان گروه تروریستی محکوم شده است، اما توسط برخی دیگر پذیرفته شده است. رشید العزاوی، رئیس حزب اسلامی عراق، گفت که جنگ غزه که برای غیرنظامیان ویرانگر بوده است، همدردی مردم عراق از همه مذاهب را به همراه داشته و آنها را برای حضور حماس متمایل‌تر کرده است. او گفت که این گروه در قالب «یک هدف بشردوستانه» مبارزه می‌کند. استقبال از حوثی‌ها به‌ویژه در میان شیعیان گرم بوده است. ابوادریس الشرفی، نماینده حوثی‌ها در عراق اوایل ژوئیه با قیس الخزعلی، رهبر گروه مسلح عصائب اهل الحق و بنیان‌گذار این گروه وابسته به ایران دیدار کرده است. جناح سیاسی با نفوذ نماینده حوثی ها همچنین از رهبران قبایل در مناطق روستایی جنوب عراق دیدن کرد و ویدئویی را در کانال حوثی ها در عراق منتشر کرد که به شدت از آنها خواست تا علیه اسرائیل جهاد کنند.
نیویورک‌تایمز در پایان آورده است: سعد الساعدی، یکی از اعضای رهبری سیاسی صدیقون، حزب سیاسی پیشرو شیعه در پارلمان، گفت: حضور نماینده حوثی‌ها در عراق مورد استقبال همه احزاب سیاسی عراق است. به‌ویژه به این دلیل که آنها نماینده دولت یمن و همچنین نماینده بخش مهمی از محور مقاومت هستند.
--> اخبار مرتبط