عمان و فصل تازه شراکت در سایه دیپلماسی همسایگی
«اصلِ همسایگی» اولویت دیپلماسی منطقه‌ای دولت سیزدهم است و استقبال گرم سلطان عمان از رئیس جمهور ایران نیاز منطقه به ارسال این پیام که جمهوری اسلامی برای منافع خود از هیچ میز و مذاکره‌ای غفلت نمی‌کند.
به گزارش مشرق، «سید ابراهیم رئیسی»، دوشنبه دوم اردیبهشت، در صدر یک هیأت عالی‌رتبه‌ی سیاسی - اقتصادی به دعوت رسمی سلطان عمان وارد مسقط پایتخت این کشور شد و مورد استقبال صمیمانه «هیثم بن طارق آل سعید» قرار گرفت. سفر به مسقط را می‌توان گام تازه عملیاتی‌سازی سیاست همسایگی دولت سیزدهم دانست؛ سیاستی که منافع ایران را در ارتباط متقابل با کشورهای جهان به‌ویژه همسایگان و کشورهای منطقه می‌داند.
استقبال مسقط از رئیسی
حضور سلطان عمان پای هواپیمای حامل رئیس جمهوری اسلامی ایران، خلاف رویه‌ها و پروتکل‌های استقبال، درست مانند آنچه در سفر به قطر و استقبال امیر این کشور از رئیسی اتفاق افتاد، از موفقیت‌آمیز بودن این سفر حکایت داشت. رئیس جمهور صبح دوشنبه در فرودگاه مسقط در حالی مهمان سلطان عمان شد که قرار بود وزیر خارجه این کشور در مراسم استقبال از مقامات عالی ایران حاضر شده و پس از آن رئیس جمهور در کاخ العلم مورد استقبال رسمی آل سعید قرار گیرد و با او دیدار و گفت‌وگو کند. مراسم استقبال با شلیک 21 توپ به افتخار رئیس جمهور و هیأت عالی‌رتبه همراه وی به اتمام رسید و رئیسی در ضیافت کاخ سلطان عمان حضور یافت. در دیدارهای دوجانبه وزرا و هیأت‌های ایرانی و عمانی، 12 سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، حمل‌ونقل، همکاری‌های دیپلماتیک، اقتصادی و گردشگری توسط وزرای امور خارجه، صنعت، معدن و تجارت، نفت، راه و شهرسازی و رئیس سازمان توسعه تجارت امضا شد.
رئیس جمهور در دیدار با «فهد بن محمود آل سعید» معاون نخست‌وزیر عمان، ایران را گزینه مناسبی برای مردم این کشور در حوزه پزشکی و سلامت معرفی کرد و گفت که جمهوری اسلامی در هر حوزه‌ای که مورد تحریم و تهدید قرار گرفته پیشرفت کرده است که دو حوزه پزشکی و هسته‌ای هم در این حوزه‌هاست. عمانی‌ها به‌رسم مرسوم خود در مهمان‌نوازی، شمشیر نفیسی را هم به رئیسی هدیه دادند. نکته‌سنجی فهد بن محمود آل سعید و اشاره به تمدن هزاران‌ساله ایران و فرشی که در اتاق محل دیدار قرار داشت، از حاشیه‌های جالب توجه دیدار رئیس جمهور کشورمان و معاون نخست‌وزیر عمان بود.
تأسیس خانه تجارت ایران در عمان
رئیسی در جمع ایرانیان مقیم مسقط از ارتقای سطح مبادلات تجاری تهران سخن گفت و با تأکید بر تسهیل مراودات اقتصادی ایرانیان ساکن عمان و فعالان اقتصادی عمانی با کشورمان از تصمیم مهمی در این زمینه رونمایی کرد: تأسیس هرچه‌سریع‌تر خانه تجارت ایران در عمان که راه‌اندازی آن به شناخت متقابل ظرفیت‌های ایران و عمان کمک می‌کند. او در نشست با تجار و فعالان اقتصادی عمانی هم از تلاش برای برطرف‌کردن هرچه‌سریع‌تر مشکلات گمرکی برای تبادلات تجاری بین دو کشور خبر داد.
ایران و عمان در بیانیه پایانی هم ضمن اعلام توافق تهران و مسقط برای شراکت‌های جدید اقتصادی، این سفر را بر اساس پیوندهای مستحکم تاریخی دو ملت‌دوست توصیف کردند که باهدف تقویت روابط پایدار دوجانبه و احترام متقابل بین سران و ملت‌های دو کشور انجام شد. رئیسی پیش از ترک تهران، در فرودگاه مهرآباد با بیان اینکه اراده هر دو کشور ارتقای سطح روابط است؛ گفت: سفر بنده به عمان همچون سفرهای قبلی در راستای توسعه روابط خارجی بر اساس اصل همسایگی است. پس از بازگشت هم تصریح کرد: مواضع تهران و مسقط در بسیاری از مسائل همخوانی قابل‌توجهی دارد.
دو کشور در زمینه‌های تجارت، سرمایه‌گذاری و خدمات، همکاری‌های فنی در حوزه‌های کار و اشتغال، محیط‌زیست و ورزش برنامه همکاری تدوین کردند. همچنین در حوزه‌های مطالعات و آموزش دیپلماتیک، رادیو و تلویزیون، آموزش عالی تحقیقات علمی و نوآوری، نفت و گاز، حمل‌ونقل، کشاورزی دام و شیلات، حفظ نباتات و قرنطینه نباتات، مشخصات اندازه‌شناسی و ارزیابی انطباق تفاهم‌نامه مشترک امضا کردند.
اهمیت روابط تهران - مسقط
ایران از دیرباز مهم‌ترین شریک تجاری کشورهای حوزه خلیج‌فارس به‌ویژه عمان بوده و در روابط دو کشور، تبادلات تجاری و روابط سیاسی دوجانبه، موضوعات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای همواره و البته امروز بیش از هر زمان دیگری از مهم‌ترین محورهای قابل بررسی بوده است.
بر اساس اعلام «سید روح‌الله لطیفی» سخنگوی گمرک در آستانه سفر رئیس جمهور به عمان درباره تجارت غیرنفتی دو کشور گفت: تجارت غیرنفتی ایران در سال 1400 با کشور عمان چهار میلیون و 190 هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و 335 میلیون و 500 هزار دلار بود که نسبت به سال قبل 27 درصد در وزن و 53 درصد در ارزش افزایش داشته است.
سهم صادرات ایران به عمان از این میزان تجارت 2 میلیون و 283 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 716 میلیون دلار بود که با رشد 14 درصدی در وزن و 63 درصدی در ارزش همراه بوده است. واردات ایران از عمان هم یک میلیون و 907 هزار تُن کالا به ارزش 619 میلیون و 500 هزار دلار بود که 49 درصد در وزن و 43 درصد در ارزش افزایش داشته است.
«رستم قاسمی» وزیر راه و شهرسازی هم که یک روز قبل از رئیس جمهور به عمان سفر کرده بود، از امضای توافق‌نامه‌های ایران و عمان در حوزه حمل‌ونقل شامل برقراری خط کشتیرانی و پروازهای گردشگری بین دو کشور خبر داد.
در همین زمینه «جعفر قنادباشی» کارشناس مسائل غرب آسیا، عمان را دارای ظرفیت‌های زیاد برای روابط اقتصادی با ایران دانست و گفت که این کشور می‌تواند پذیرنده بسیار خوبی برای کالاهای ما باشد و روابط دو کشور می‌تواند کاستی‌های که در زمینه صادرات و تجارت وجود دارد، برطرف کند.
پنجاه سال روابط سیاسی مسالمت‌آمیز و مصلحانه، از مسقط برای تهران همسایه و شریکی قابل‌اعتماد ساخته است که می‌توان در پیچ‌های تاریخی به این اعتماد، اتکا کرد. عدم تأثیرپذیری از غرب در ارتباط با ایران و منافع مشترک با همسایه غربی از یک‌سو و درک اقتضائات منطقه‌ای از سوی دیگر از متغیرهای اثرگذار در ایجاد این اعتماد است. نام عمان در ادبیات سیاسی ایران با مفهوم میانجی درآمیخته و به‌نوعی دیدگاه مثبتی به این کشور در میان ایرانیان وجود دارد. به دلیل همین دیدگاه است که برخی تحلیل‌گران، سفر رئیس جمهور به مسقط را در ارتباط با مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام ارزیابی کردند. این اعتماد سیاسی میان دو کشور که به تعبیر رئیسی وارد مرحله جدیدی شده است، ظرفیت ارتقا داشته و می‌تواند برطرف‌کننده سوءتفاهم‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای باشد.
بخش مهمی از دیدارهای دوجانبه رؤسا و مسئولان کشورهای خاورمیانه و جنوب غرب آسیا در هر دیداری بررسی مسائل ناتمام این جغرافیاست. در گفت‌وگوی سلطان عمان و رئیس جمهور ایران هم منطقه در اولویت نخست بود. جنوب غرب آسیا از سندروم دخالت‌های فرامنطقه‌ای رنج می‌برد و پایان‌دادن به این رنج جز با همراهی کشورهای منطقه ممکن نخواهد شد. سودجویی رژیم صهیونیستی از برخی سوءتفاهم موجود میان کشورهای منطقه در کنار اختلاف‌افکنی‌های آمریکا از دلایل ایجاد این سندروم است. سلطان عمان یا امیر قطر مقابله با پیشرفت این سندروم را در سایه دوستی کشورهای منطقه می‌دانند و به همین دلیل است که «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان عمان در گفت‌وگو با رئیسی تصریح کرده است که دست دوستی خود را به سمت کشور همسایه و برادر ایران دراز می‌کنیم و رئیسی هم با فشردن دست آل سعید، عمان را همسایه صادق و معتبر برای ایران دانست.
«علی نجفی خوشرودی» سفیر تهران در مسقط با اشاره به اینکه عمان سیاست متوازنی را در روابط خارجی خود دنبال می‌کند، گفت: عمان در مقاطع مختلف سعی کرده در راستای کمک به حل مسائل و مشکلات مختلف ایفای نقش کند. جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست اصولی خود برای کمک به تحکیم صلح و امنیت در سطح منطقه بین‌المللی از ایفای چنین نقشی سازنده‌ای استقبال می‌کند و در این راستا امیدواریم که رایزنی‌ها و همکاری‌های دوستانه دو کشور هرچه‌بیشتر به مسیر کاهش مسائل و مشکلات در سطح منطقه و تقویت صلح و امنیت و شکوفایی اقتصادی در سطح منطقه کمک کند.
عملیاتی‌سازی سیاست همسایگی در دولت سیزدهم
تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، قطر و اکنون عمان، مقصد پنج سفر خارجی رئیس جمهور در 9 ماه گذشته بوده است، دو سفر به پایتخت‌های همسایه، دو سفر به کشورهای منطقه و یک سفر هم به روسیه به‌عنوان یکی از متحدان جمهوری اسلامی. هدف و انگیزه مستتر در تمام آنها اما یک موضوع بوده: ظرفیت‌گشایی در سیاست خارجی جمهور اسلامی و پایانِ معطل و منتظر ماندن برای غرب و آمریکا.
نشستن باطل به امید گشایش از وین و کوبورگ جای خود را به پویایی در دیپلماسی داده است و این میان اولویت با همسایگان و منطقه و دوستان فرامنطقه‌ای است.
بر اساس تصریح رئیس جمهور «رویکرد مناسبات ایران با کشورهای جهان به‌خصوص با همسایگان نه یک موضوع تاکتیکی، بلکه امری راهبردی است»؛ رویکردی که شواهد نشان می‌دهد مورد استقبال کشورهای همسایه هم قرار گرفته است.
سفر اردیبهشت ماهِ «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر به تهران و رضایت وی در هنگام بازگشت از دستاوردهای این سفر، گفت‌وگوهای متعدد و رایزنی‌های مختلف «حسین امیر عبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان با همتایان منطقه‌ای خود، دیدار علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه با «احمد بن حسن الحمادی» دبیرکل وزارت امور خارجه قطر در قالب کمیته رایزنی‌های سیاسی ایران و قطر و تأکید بر ارتقای آن نشان از درک شرایط از سوی کشورهای منطقه دارد.
«علیرضا عنایتی» مدیرکل خلیج‌فارس وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با ایرنا از وجود گام‌ها و ظرفیت‌های بلندتر و بیشتری برای توسعه مناسبات ایران و خلیج‌فارس سخن گفت و تصریح کرد ایران معتقد است بحث‌های مهم منطقه‌ای باید با گفت‌وگوهای سیاسی و راه‌حل‌های سیاسی همراه باشد.
او خاطرنشان کرد که «از زمان دولت سیزدهم در مورد گسترش روابط اقتصادی، کنسولی، مرزی، گفت‌وگوهایی را با کشورهای حوزه خلیج‌فارس داشته و در حال اجرایی‌شدن این گفت‌وگوها هستیم» و ادامه داد: در بخش کمیسیون مشترک اقتصادی میان کشورهایی که نقش سازنده و مؤثری دارند نیز گفت‌وگوهای خوبی میان رئیس جمهور کشورمان با رؤسای کشورهای عمان، کویت، قطر و عراق انجام شد.
منبع: ایرنا