فارس من | آیا داروی منتسب به امام کاظم (ع) بیماران کرونا را درمان می‌کند؟
گروه سلامت خبرگزاری فارس: محمد تاجیک: در روزهایی بسر می‌بریم که ویروس کرونا سلامت جسمی و روانی افراد مختلف جامعه را متأثر کرده و جان تعدادی از هموطنان‌مان را گرفته است. در چنین شرایطی بازار تجویز داروهای مختلف از سوی افراد کارشناس و غیر کارشناس داغ است و جمع زیادی به شکلی سعی می‌کنند راهی برای مقابله با این ویروس نشان دهند.
در این میان، موضوع مؤثر بودن داروی گیاهی با عنوان داروی منتسب به امام کاظم (ع) از جمله داروها و نسخی است از سوی برخی طرفداران طب سنتی مطرح شده است و این موضوع باعث شده تا در جامعه بسیاری این دارو را به عنوان داروی درمانگر این بیماری عنوان کرده و بعضا هستند افرادی که معتقد هستند با مصرف این دارو می‌توان از ابتلا به ویروس کرونا پیشگیری کرد.
تعدادی از مخاطبان خبرگزاری فارس در سامانه «فارس من» درخواستی با عنوان «درباره تأثیر داروی امام کاظم (ع) بر درمان کرونا تحقیق شود» را ثبت کرده و خواستار بررسی اثر گذاری این دارو در درمان مبتلایان به کرونا شده‌اند.
جعفر شهشهانی درمانگر طب سنتی در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس با اشاره به مؤثر بودن داروی امام کاظم (ع) در بالا بردن سیستم ایمنی بدن، بیان داشت: گروه‌های مختلفی از قم، مشهد و نقاط دیگر شیوه نامه طب سنتی و اثر گذاری داروی امام کاظم (ع) را تهیه کردند. گروه‌های طب اسلامی و سنتی این موضوع را به دانشگاه دفاع ملی نیز ارائه داده‌اند؛ البته فقط این دارو نیست.
شهشهانی در پاسخ به این پرسش که «آیا شما این دارو را برای بیماران کرونا تجویز کرده‌اید؟»، گفت: بنده این شربت را فقط برای بیماران کرونا نمی‌دهم بلکه 30 سال است استفاده می‌کنم و این برای تقویت سیستم دفاعی بدن است.
درمانگر طی سنتی بیان داشت: اگر سیستم دفاعی تقویت شود فردی به کرونا مبتلا نمی‌شود. بنده خودم به منزل بیماران کرونایی می‌روم و داروی امام کاظم را به صورت شربت می‌خورم.
برای بررسی این موضوع و صحت و سقم کارایی و تأثیر این دارو در پیشگیری و درمان مبتلایان به کرونا با حسین رضایی‌زاده، رئیس دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دبیر ستاد طب ایرانی و مکمل کرونا، به گفت‌وگو نشستیم. آنچه در ادامه از نظرتان می‌گذرد مشروح این گفت‌وگو است.
آقای دکتر! در روزهای شیوع کرونا بسر می‌بریم و موضوع شناسایی دارویی برای درمان مبتلایان به این ویروس بسیار داغ بوده و افراد مختلفی سعی در تهیه این دارو را دارند؛ یکی از این داروهای ادعا شده داروی منتسب به امام کاظم (ع) است که مدعیان این دارو بر اثر بخشی آن تأکید دارند، لطفا توضیح دهید که آیا این دارو در کمیته علمی دارویی ستاد کرونا مطرح شده است؟
خیر. واقعیت این است که یک موضوعی که مطالبه مردمی است همیشه محترم بوده و باید به آن توجه شود. تجربه مردمی نیز اگر به هر شکلی باشد؛ یعنی اگر چیزی در اندازه‌های بزرگ و جمعیت‌های زیاد تجربه و ادعا شده باشد، می‌گویند این یک سطحی پایینی از شواهد علمی محسوب می‌شود که می‌توان آن را در مطالعات کنترل و نظارت شده بررسی کرد؛ بنابراین از این جنبه نیز موضوع اهمیت پیدا می‌کند.
اکنون چند نکته در کنار این موضوع پیدا می‌شود. وزارت بهداشت متولی یا متصدی برای امر مطالعات بالینی و صدور مجوز نیست بلکه متولی موضوع سلامت است و در این حوزه وظیفه‌اش نظارت است و خود نمی‌تواند مدعی دارویی شود و خود نیز آن را ارزیابی کرده، تائید و به فروش برساند.
بنابراین باید همیشه یک شخص حقیقی یا حقوقی وجود داشته باشد که مدعی چیزی بوده و ادعای خود را اثبات کند. مراجع اثبات آن مشخص است و در دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها مسیر مشخصی دارد. به طوری که پروپوزال نوشته می‌شود، بعد بررسی و داوری می‌شود و کد اخلاق دریافت می‌کند و در سامانه‌ای به نام سامانه کارآزمایی بالینی ایران ثبت شده و نتایج بررسی و داوری می‌شود؛ در نتیجه اگر نتایج مثبت بود، تائید می‌شود و شخصی که متولی آن پژوهش بوده بر اساس آن پرونده دارویی تشکیل می‌دهد و آن به سازمان غذا و دارو رفته و دارو مجوز دریافت می‌کند.
بنابراین وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو به دلیل اینکه کارشان نظارت است، نمی‌توانند متولی این موضوع باشند؛ به دلیل اینکه تضاد منافع به وجود می‌آید و در همه جای دنیا نیز قاعده همین است. در جاهایی که می‌شنوید وزارت بهداشت وعده یک دارویی را می‌دهد آن متولی مشخصی دارد.
مثلا وزیر بهداشت وقتی صحبت می‌کند، به استناد صحبت فلان رئیس دانشگاه یا رئیس مرکز تحقیقاتی است که می‌گوید مطالعاتی انجام می‌دهیم و مثلا فاز حیوانی دارو انجام شده یا فاز پایلوت آن انجام شده و نتایج خوب بوده و در حال انجام کارهای بعدی هستیم.
یعنی وقتی وزارت بهداشت اظهار نظر می‌کند، به استناد کاری است که دیگران انجام می‌دهند نه کاری که خودش انجام می‌دهد. مثلا اکنون به دارویی با اسم و طرح یک ادعایی می‌رسیم. این دارو بالاخره دارویی است که قبلا مجوز گرفته، مثلا یک مجوز تولید داروی سنتی گرفته و کاربردهای مختلف دارد و شخصی است که یک شرکتی به شکل حقوقی صاحب آن دارو است و پروانه لازم را دارد.
این دارو (داروی امام کاظم (ع)) داروی عامی محسوب می‌شود، در منابع سنتی ما آمده است و لزوما این دارو طب اسلامی محسوب نمی‌شود و در کتاب‌های طب سنتی ما آمده است؛ در یکی از این کتاب‌ها اشاره شده است که فرمولاسیون این دارو منتسب به امام کاظم (ع) است؛ یعنی سندیت روایی از آن سمت ندارد و در منابع طب سنتی اشاره شده و به همین خاطر به داروی امام کاظم (ع) مشهور شده است.
بعضا ممکن است فردی برای دریافت مجوز آن مراجعه کرده و یا ممکن است مراجعه نکرده باشد؛ اگر به تصویر این دارو نگاه کنید موارد استفاده از دارو را که می‌بینید از ساده‌ترین بیماری‌ها تا پیچیده‌ترین داروهایی که بشر با آن مواجه است را لیست کرده که این دارو همه آنها را درمان می‌کند.
واقعیت این است که چه مردم عادی که پزشک نیستند و چه جامعه علمی، نسبت به چنین چیزی حساس می‌شوند؛ یعنی در همان ابتدا یک بار منفی ایجاد می‌کند که مگر می‌شود دارویی همه بیماری‌ها را خوب کند و اگر قرار است بیماری‌ها را درمان کند، مدرکش کجاست؟ روی چه حسابی این دارو می‌تواند این کار را انجام دهد و کسی که ادعا می‌کند باید مدرک و سند برای آن بیاورد.
در نتیجه یک داروی سنتی اگر خواسته باشد مطرح شود، باید مدرک داشته باشد و بگوییم این دارویی که قبلا مجوز آن را گرفته‌ایم، در کارآزمایی‌های بالینی و یک مطالعه کنترل شده نشان داده‌ایم این دارو موثر است.
بنابراین باید یک مدعی در این خصوص وجود داشته باشد؛ اینکه چرا این دارو مدعی خاصی ندارد دلیلش مشخص است. افرادی که در فضای مجازی این موضوع را ادعا کردند و بعد به شکل غیررسمی آن را تولید کرده و غیررسمی آن را نیز می‌فروشند؛ یعنی یک بازار دارویی غیررسمی و از نظر قانونگذاری غیرقانونی یک بازاری ایجاد شده و افرادی ادعا می‌کنند دارو راتولید کرده و می‌فروشند. همه اینها غیرقانونی محسوب می‌شود و در همه جای دنیا این قانون وجود دارد.
حال، چرا این فرد نمی‌آید ادعای خود را ثابت کند؟ در درجه اول این است که باید این فرد یک شخصیت حقوقی داشته باشد و در یک شرکت دارویی دارو را پخش کند که بعضا این آقایان چنین شرکتی را دارند و ما شرکت‌ها و اسامی آنها را می‌شناسیم اما چون این کارها زمان بر و هزینه‌بر هستند، گاهی فکر می‌کنند اگر چیزی را صرفا با ادعا و توسل به حریم و قداستی که در پسوند اسلامی است مطرح کنند مردم نیز اعتماد می‌کنند و با نیت پاک آن را تهیه می‌کنند.
مثلا می‌گویند برای چه ما انرژی و زمان هزینه کنیم. وقتی به طور مثال بنده ادعا می‌کنم و دیگران نیز ادعایم را می‌پذیرند، پس بگذار من داروی خود را بفروشم؛ یعنی آنها که می‌توانند و شرکت دارویی هم دارند نمی‌آیند این کار را بکنند.
در ستاد طب ایرانی مربوط به کرونا فراخوانی به سراسر کشور اعلام کردیم و گفتیم افرادی که ایده و ادعایی دارند که ترکیبی از ترکیبات گیاهی و سنتی و طبیعی می‌تواند روی علائم و شدت بیماری مؤثر باشند، به ما اعلام کنند.
بیش از 200 ایده به ما رسید و ما اینها را راهنمایی کردیم. روال کار این است که یک نفر باید با پزشک متخصص یا عضو هیأت علمی دانشگاه مرتبط شود و آن فرد برای این کار پروپوزال می‌نویسد؛ یعنی طرح پیشنهادی در قالب علمی که همه دنیا آن را قبول دارند و مراحلی که در ابتدا به آن اشاره کردم را می‌گذارند.
کد اخلاق و کد کارآزمایی بالینی می‌گیرند و بر روی بیماران به شکل داوطلبانه تست می‌کنند؛ یعنی بیمارانی که حاضرند یک داروی طبیعی در کنار درمان رایج را استفاده کنند؛ کاری که چینی‌ها زودتر از ما انجام دادند.
از این بیش از 200 مورد ایده، کمتر از 60 مورد حاضر شدند تا برای ما پروپوزال بنویسند؛ یعنی با فردی شروع به همکاری کنند. وقتی یک نفر برای پروپوزال فعالیت می‌کند، فرد یک قواعدی دارد؛ یعنی فرد باید بگوید که فرمولش چیست.
در بسیاری از این ادعاها که وجود داشت، افراد راجع به اینکه اصلا فرمول آنها چیست و چه چیزی را می‌خواهند به بیمار بدهند چیزی نمی‌گفتند و بیان می‌کردند این یک رازی برای خودمان است.
خب! این اولین اصل غیراخلاقی و غیرعلمی است. مثلا اگر بنده قرار است مجری یک طرحی باشم چه چیزی را می‌خواهم به مردم بدهم. ساده‌ترین اتفاقی که قرار است بیفتند و یک تفکر بسیار عامیانه است، این است که می‌گویند داروی گیاهی اگر خاصیت نداشته باشد، عارضه‌ای هم ندارد اما باید گفت حتما می‌تواند عارضه داشته باشد و مهمتر از داشتن عارضه، در بیماران خاص می‌تواند تداخل دارویی داشته باشد.
ممکن است ما دارویی بدهیم که ظاهرش خیلی ساده است اما همان داروی ساده با دارویی که فرد استفاده می‌کند تداخل جدی داشته باشد. بیماری را تشدید کرده یا عوارضی که نمی‌شناسیم را ایجاد کند. از 200 مورد ایده کمتر از 60 مورد حاضر شدند این مسیر را طی کنند و در نهایت 17 مورد آنها توانستند کد اخلاق و کارآزمایی بالینی دریافت کنند.
البته بعضی از این 17 مورد نیز بیش از چند مطالعه است اما چون موضوع و متد یکی بود، مجموع آنها را 17 مورد اعلام کردیم. برای نمونه ایده‌ای بود که در 7 مرکز انجام شده بود اما به هرحال اگر بخواهیم از تعداد طرح‌ها بگوییم 17 طرح موفق شدند کدها را طی کنند و ما منتظر هستیم که این طرح‌ها از نظر قواعد علمی مراحل را طی کرده، داوری شده و آنالیز آماری شوند و پس از تحلیل مشاهده کنیم که آیا توانسته‌اند به بیماران کمک کنند یا خیر.
از طرف دیگر حدود 8 ویدئو کنفرانس در روزهای ابتدایی شیوع کرونا با آکادمی طب چینی و متخصصان طب چینی و پزشکان پزشکی رایج و طب سنتی کشور چین داشتیم. بالاخره تجربه چینی‌ها از ما بیشتر است و در همان شهر ووهان ما به طور مرتب با یکی از بیمارستان‌های شهر و افراد آنجا ارتباط داشتیم.
چینی‌ها با تجربه بیشتر، در نهایت ادعایی که در حوزه طب سنتی و گیاهی و دارویی خود داشتند این بود که بیمارانی که در بیمارستان بستری می‌شوند و هر دو درمان سنتی و رایج را هم دریافت می‌کنند، کیفیت زندگی بالاتری دارند، مرگ و میر کمتری داشته و زودتر مرخص می‌شوند.
اما هیچ ادعایی مبنی بر اینکه مثلا توانسته‌ایم دارویی را پیدا کنیم که بیماران مبتلا به کرونا فقط آن دارو را استفاده کند یا با آن دارو می‌توان شیوع بیماری را کنترل کرد، نداشته‌اند. حالا واقعیت این است که در این عرصه صحیح این بود که اگر فردی حقیقی یا حقوقی که برای این دارو از قبل مجوز گرفته باشد، بیاید و بر اساس یک داروی رسمی مجوزدار تقاضای مطالعه بالینی بدهد؛ البته لازم نیست تقاضا بدهد؛ چرا که در هر یک از شهرهای ایران پزشک متعهد با تفکرات دینی و مذهبی داریم که البته همه پزشکان ما این طور هستند.
حالا برخی از پزشکان گرایش مرتبط با طب سنتی و ایرانی نیز دارند و حاضر بودند برای انجام این مطالعات کمک کنند؛ کما اینکه پزشکان ما برای بقیه مطالعات نیز این همکاری را کرده‌اند. البته این درخواست وجود نداشت؛ یعنی کسی نیامد و بگوید این دارویی را که قبلا مجوز آن را برای یک داروی سنتی گرفته‌ام، شما بیایید و روی آن مورد مصرف شخصی درج کنید و بگوییم این دارو می‌تواند به بیماران کمک کند.
راه دوم این بود که اگر فردی قبلا مجوز نگرفته که البته فکر می‌کنم برای این دارو نیز قبلا مجوز نگرفته‌اند، انگار یک داروی جدیدی است که مسیر آن نیز شبیه همان می‌شود؛ یعنی به جای اینکه فرد ابتدا آن را ثبت کرده و ادعا کند می‌آید و بر اساس شواهد و ترکیباتی که به قول خودشان در این داروست و فرم زمستانه و تابستانه آن فرق می‌کند، مطرح می‌کند.
مثلا در تصویر این دارو تنها ترکیبی که به آن اشاره کرده، پودر رازیانه است؛ در حالی که در این ترکیب، ترکیبات زیادی وجود دارد. از نظر اصول انسانی، اخلاقی و ارزشی و هر طور که به موضوع نگاه کنیم، این پنهان کاری‌ها نیز غیراخلاقی است. به این دلیل که بنده نوعی که می خواهم از این دارو استفاده کنم، اگر به یکی از ترکیباتی که در داخل داروست آلرژی داشته باشم و دچار تنگی نفس شوم، دچار مشکل شده و شاید جان خود را از دست بدهم.
حالا ما این موضوع را کاملا نمی‌نویسیم؛ در حالی که مگر این موضوع در همین کتاب‌هایی نیست که صاحبان آن کتاب نوشته‌اند و اکنون درگذشته‌اند. آنها به قاعده اخلاقی خودشان در کتاب آن را نوشته‌اند و پنهان نکردند، ما آن کتاب را می‌خوانیم، اما فرمول آن را پنهان می‌کنیم.
مرحوم بهاءالدوله رازی در مقدمه کتاب خود با عنوان «خلاصه‌التجارب» نوشته است؛ کتابی که حاصل تجربه پزشکی خود اوست و در این مقدمه بیان می‌کند" یک روز در حال مطالعه بودم و به یک روایتی منسوب به پیامبر اکرم (ص) برخورد کردم که ایشان فرمودند هر کسی که علم نافعی برای مردم را پنهان کند، روز قیامت خداوند آن فرد را با لجامی از آتش محشور می‌کند."
وی می‌گوید وقتی این روایت را دیدم تمام چهار ستون بدنم لرزید که یک عمر طبابت کردم؛ نکند امروز و فردا بمیرم و مشمول این حدیث شوم و اینکه آنچه در سینه خود داشته ننوشته، به دیگران نگفتم و آن را کتمان کردم.
به هر حال شفاف بودن موضوع به دلیل مسائل اخلاقی و علمی الزامی است؛ حالا بعضا دوستان ما همین موضوع را هم پنهان می‌کنند. از نظر ترکیبیاتی که در این دارو وجود دارد؛ مثلا آموله‌ها یا خانواده شیرین بیان، رازیانه و یا ترکیبات مشابهی که در این دارو وجود دارد؛ اینکه می‌توانند این ترکیبات سیستم ایمنی را تقویت کنند و مقاومت بدن را بالا ببرد در آن شکی نیست، اما اگر شما در اینترنت نیز سرچ کنید، صدها گیاه می‌شناسید که می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند، اما آیا همه این داروها مثلا در یک شرایط خاص و یک بیماری می‌توانند این کار را بکنند؟
خب! این چیزی است که نمی‌دانیم؛ والا داروی مفید در اطراف ما بسیار است، اما آیا همه این داروها می‌توانند درباره یک بیماری به ما کمک کنند؟ در نتیجه این چیزی است که نیاز به پژوهش و مطالعه علمی دارد.
افراد مختلفی در این خصوص ادعایی داشتند که حتما بسیاری از آنها شرکت‌هایی دارند و ادعا می‌کنند؛ می‌توانند در هر جایی از کشور با یک سیستم پزشکی در یکی از بیمارستان‌ها یعنی همه بیمارستان‌ها و دانشگاه‌های پزشکی، دانشکده‌های حوزه علوم پزشکی و الزاما نه فقط طب سنتی، بلکه می‌توانند در هر استان و شهرستانی در حوزه پزشکی یا پرستاری و مورد تائید وزارت بهداشت باشد، اعلام کنند که این فرمولاسیون را دارند و مرحله کارآزمایی بالینی را انجام دهند؛ بر اساس آن پرونده دارویی تشکیل می‌دهند، این پرونده به سازمان غذا و دارو رفته و مجوز لازم را می‌گیرند.
اتفاقا از بین بیش از200 ایده که به دست ما رسیده در خصوص داروی امام کاظم (ع) یک مورد هم به دست ما نرسیده و این دوستان اصلا موضوع را مطرح نکردند؛ به نظر می‌آید واقعیتی است که ادعای آنها سر جای خودش است و از طرف دیگر نیز محصول را می‌فروشند و می‌گویند چه نیازی به طرح کردن موضوع است. ما که محصول خود را می‌فروشیم و مردم نیز به حرمت و تقدسی که اسامی آنها دارند اعتماد می‌کنند و این یک سوءاستفاده از عقاید است.
البته اینکه این یک ترکیب خوبی است در آن شکی نیست، اما اینکه واقعا می‌توان از آن استفاده کرده و درمان رایج را ترک کرد، یا اینکه مثلا بنده از این دارو استفاده کنم و بگویم ایمن می‌شوم و دیگر مسائل بهداشتی را رعایت نکنم، مطرح می‌شود. ما در آموزه‌های اسلامی این چنین مسائلی نداریم؛ یعنی سنت الهی است که هر چیزی از مسیر و مجرای خود باشد.
یکی دو داروی گیاهی دیگر هستند که فکر می‌کنم تا یکی دو ماه آینده وارد بازار شوند و آنها بر اساس شواهد علمی که از سال‌های پیش روی آنفلوانزا، مرس یا سارس، آنفولانزای خوکی و یا پرندگان کار شد نشان داده بودند آن ویروس را می‌توانند کنترل کنند
افتخار ما مسلمانان این است که اکنون که دنیا اینقدر به اصول بهداشتی و رعایت حرمت‌ها توجه می‌کند از زمان پیامبر اکرم (ص) ایشان به اهمیت این موضوع توجه کرده و بر آن تاکید کردند. در روایات داریم که شما در سه چیز هیچ وقت نباید مشترک باشید؛ یعنی در حوله، مسواک و شانه مشترک نباشید.
همچنین دستوراتی که راجع به نجاست و پاکی داریم؛ از همین رعایت حریم و حرمت‌هاست؛ چیزهایی که بشر امروز برخی از آن را رعایت نمی‌کند؛ در نتیجه وقتی افتخار ما این است که دین ما به این موضوعات توجه داشته است؛ اینکه در این موضوع که غربی‌ها و غیرمسلمانان به آن توجه می‌کنند اما ما عقب گرد کنیم و بگوییم با اعتماد به یک چیزی، این کار را انجام نمی‌دهیم، درست نیست.
اکنون ما ترکیبات صد در صد ایرانی مورد تائید حکمای خودمان را داریم که فارغ از موضوع کرونا، بیان می‌کند که اگر شما از این ترکیبات استفاده کنید، سیستم ایمنی بدن شما تقویت می‌شود
اگر این روایت درست بوده و منسوب به حضرت امام کاظم (ع) هم باشد که این نیز محل تردید بوده، اما قابل احترام است؛ به عنوان یک ایده‌ای که حکمای ما در کتاب‌های خود آورده‌اند؛ همان تفکری که حکمای ما به آن احترام گذاشتند، آن تفکر نیز به ما اجازه نداده اصول اجتماعی، فاصله‌گذاری و ماسک را رعایت نکنیم؛ یعنی بی‌احتیاطی کنیم؛ به عبارتی به ما گفته که باید به چنین شرایطی نیز توجه کنیم.
بنده فکر می‌کنم اگر معتدل‌تر و عاقلانه‌تر به این موضوع ورود کنیم، به خاطر خود، خانواده و اطرافیان‌مان موضوع می‌تواند منطقی‌تر اداره شود. افرادی که این ادعا را دارند از بهمن ماه تاکنون فرصت کافی بوده تا به عرصه پژوهش و اثربخشی دارو ورود پیدا کند؛ چرا که این موضوع دیگر موضوع ملی نبوده و عملا می‌توان به صورت فراملی به آن توجه کرد.
**آقای دکتر! با توضیحات شما می‌توانیم نتیجه بگیریم که این دارو از نظر علمی و اینکه درمانی خاص و قطعی باشد، کاملا مردود است؟
بله، هیچ مستند علمی برای آن نداریم؛ یعنی نه می‌توان آن را رد کرد و نه تائید.
** اعلام کردید بیش از 200 طرح و ایده علمی در طب ایرانی برای درمان بیماری کرونا ارائه شده، آیا ایده‌ای وجود دارد که اکنون بگوییم در مرحله خوبی قرار دارد؟
کارآزمایی تعدادی از 17 طرح مطرح شده تمام شده است و مراحل تحلیل اطلاعات را انجام می‌دهند، بعد از آنکه گزارش آماری آنها به دست آید، باید تا ماه آینده تعیین تکلیف شوند.
**با این توضیحات آیا می‌توانیم امید داشته باشیم ما در طب ایرانی در خصوص درمان بیماران کرونا حرفی برای گفتن داریم و در آینده خبرهای خوشی خواهیم شنید؟
بله می‌شود. بسیاری از اینها مطالعات کنترل شده بوده است؛ به این معنی که با دارو نما بررسی شده است؛ بنابراین بر اساس آنچه که ما مشاهده بالینی می‌کنیم؛ نمی‌توانیم قضاوت کنیم؛ چرا که نمی‌دانیم آن بیمار، دارو را استفاده کرده یا دارونما را؟
البته دوستان مجری این ایده و طرح احساس و برداشت‌شان این بود که اثرات مثبتی از این داروها و روش‌هایی که استفاده کرده‌اند، وجود داشته اما باید صبر کنیم تا آنالیز آنها رسما منتشر شود و افرادی که کمیته علمی دارویی بوده‌اند، به جمع‌بندی برسند.
یکی دو داروی گیاهی دیگر هستند که فکر می‌کنم تا یکی دو ماه آینده وارد بازار شوند و آنها بر اساس شواهد علمی که از سال‌های پیش روی آنفلوانزا، مرس یا سارس، آنفولانزای خوکی و یا پرندگان کار شد نشان داده بودند آن ویروس را می‌توانند کنترل کنند و بیش از ده‌ها مقاله و مستندات علمی دارند که قبلا آن اثربخشی‌ها کار شده است.
نگاهی که ما برای معرفی این داروها داریم، این است که این داروها که اتفاقا فرمول‌های پیچیده ندارند و ساده هستند و مواد اولیه آنها صفر تا صد در ایران وجود دارد.
اما واقعیت آن است که بعضی از مواد اولیه همین داروی منسوب به امام کاظم (ع) ایرانی نیست و باید از چین، هند یا پاکستان وارد کنیم؛ در حالی که اکنون ترکیبیاتی داریم که صفر تا صد و یا بعضا فقط مواد آنها در ایران وجود دارد.
چون اینها مستندات خیلی زیادی دارد، آنها را هم تشویق کردیم که به لحاظ اینکه نه صرفا مبارزه با کرونا بلکه با یک بیماری مواجه می‌شویم که یک ضلع آن عامل مهاجم بوده که همان ویروس کروناست؛ ضلع دیگر محیط که مهمترین عاملی است که می‌تواند محیط را کنترل کند، همین موضوع رعایت بهداشت است و یک ضلع دیگر نیز فردی است که بیمار می‌شود.
درصدی از افراد فوت کرده و یکسری علائم شدید دارند، تست یکسری مثبت می‌شود و از بیماری عبور می‌کنند؛ در نتیجه تقویت سیستم ایمنی بدن اهمیت پیدا می‌کند.
بر اساس آن شواهد و مستنداتی که در همه گیری‌های قبلی، آنفولانزای قبلی و نیز بیماری‌های ویروسی وجود دارد، اکنون ما ترکیبات صد در صد ایرانی مورد تائید حکمای خودمان را داریم که فارغ از موضوع کرونا، بیان می‌کند که اگر شما از این ترکیبات استفاده کنید، سیستم ایمنی بدن شما تقویت می‌شود.
بنده فکر می‌کنم بعضی از این ترکیبات تا فصل پاییز وارد بازار شوند و امید بخش است تا اینکه بتوانیم سیستم ایمنی ما را تقویت کنیم، اما مسائل بهداشتی را نیز باید رعایت شود.
انتهای پیام /
دارو وزارت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه
