فخری‌زاده، فخر برنامه هسته ای ایران

سال گذشته در همین روزها بود که خبر ترور محسن فخری زاده مهابادی منتشر شد آن هم نزدیک به سالگرد مجید شهریاری دیگر دانشمند هسته‌ای که در سال 89 ترور شده بود. شهید فخری‌زاده شاید برای چهره عموم مردم ناشناخته بود اما برای سیستم‌های امنیتی کشورهای مختلف شخصی شناخته شده و تحت نظر بود که حتی نامش در فهرست 500 نفره قدرتمندترین افراد جهان که از سوی نشریه آمریکایی فارن پالیسی منتشر می‌شود.

محسن فخری‌زاده که بود؟

او در سال1336 در قم به دنیا آمد. از فرماندهان سپاه پاسداران در زمینه موشکی بود و پیش از ورود به برنامه اتمی ایران سابقه همکاری با شهید حسن تهرانی مقدم را داشت و در زمانی که هدف ترور قرار گرفت ریاست سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع را برعهده داشت. نیویورک تایمز پیشتر درمورد او نوشته بود که در قطعنامه 1747 شورای امنیت که در تاریخ 24 مارس 2007، علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران تصویب شده نام فخری‌زاده جزو افراد تحریم شده قرار داده شده بود.

«صندوقچه اسرار» برنامه هسته‌ای ایران

فخری‌زاده در دوران فعالیت خود سروصدای خبری نداشت و آمریکایی‌ها، او را «صندوقچه اسرار» برنامه هسته‌ای ایران نام داده بودند و می‌دانستند که همواره در تعیین موضع ایرانی‌ها در مذاکرات، نقشی مخفیانه ولی مؤثری داشته است. طبق نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا زمانی که با فخری‌زاده گفتگوی مستقیم انجام نشود، نمی‌توان در میزان ورود ایران به دانش هسته‌ای، اظهار نظر کرد. اما تنها آمریکایی‌ها نبودند که در صدد کشف فخری‌زاده برآمدند. فخری‌زاده سال‌ها توسط موساد زیر نظر بوده و هدف شماره یک اسرائیل بوده‌است. یوسی ملمن کارشناس و تحلیل‌گر ارشد نظامی - امنیتی روزنامه هاآرتص نوشت موساد یک بار دیگر نیز برای ترور او اقدام کرده بود که ناکام ماند. بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، محسن فخری‌زاده را به عنوان مدیر پروژه آماد معرفی کرده و اشاره کرده بود که او به عنوان رئیس سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی (سپند) بسیاری از چهره‌های کلیدی برنامه هسته‌ای ایران را در مجموعه خود داشته‌است.

اسرائیل در ترور چه نقشی داشت؟

در اواخر شهریور ماه امسال بود که نیویورک تایمز در گزارشی نوشت که مقدمات ترور این دانشمند ایرانی پس از دیدارهایی در اواخر سال 2019 و اوایل 2020 آغاز شده. این دیدارها میان مقام‌های اسرائیلی به سرپرستی «یوسی کوهن» رئیس وقت موساد و مقام‌های عالی‌رتبه آمریکایی از جمله «دونالد ترامپ» رئیس جمهور، «مایک پامپئو» وزیر خارجه و «جینا هاسپل» رئیس وقت سازمان سیا بوده است.

در این گزارش آمده بود که در اواخر ماه فوریه کوهن به آمریکایی‌ها فهرستی از عملیات بالقوه از جمله ترور آقای فخری‌زاده را ارائه کرد. آقای فخری‌زاده در صدر لیست ترور اسرائیل از سال 2007 قرار داشته و موساد هرگز چشم از او برنداشته بود. نیویورک تایمز در گزارش خود نوشت: «در سال 2018، "بنیامین نتانیاهو" نخست وزیر وقت اسرائیل کنفرانسی خبری برگزار کرد تا اسنادی که موساد از آرشیو هسته‌ای ایران ربوده بود را ارائه دهد. وی استدلال کرد که این اسناد نشان می‌دهد ایران همچنان برنامه فعال تسلیحات هسته‌ای داشته و چند بار به اسم آقای فخری‌زاده اشاره کرد.» نتانیاهو در بخشی از سخنرانی گفته بود: «این نام را به خاطر بسپارید، فخری‌زاده.»

محمدجواد ظریف که آن زمان وزیر امور خارجه بود در موضع‌گیری پس از ترور فخری‌زاده گفته بود: «نشانه جدی از نقش اسرائیل در ترور وجود دارد.» در همین رابطه نیویورک تایمز هم اخیرا نوشته که مقام‌های آمریکایی که در واشنگتن در جریان طرح ترور فخری‌زاده قرار گرفتند، از آن حمایت کردند.

ترور با هوش مصنوعی 

شهید محسن فخری‌زاده بعدازظهر روز جمعه هفتم آذر ماه سال گذشته در اقدامی تروریستی در منطقه آبسرد در شمال استان تهران به شهادت رسید. ترور او در سالگرد ترور دیگر دانشمند هسته‌ای ایران مجید شهریاری روی داد که اسرائیل در کانون اتهام اقدام بدان قرار دارد. روزنامه نیویورک تایمز در مورد این ترور نوشته بود: «روبات به گونه‌ای ساخته شده بود که در بستر وانت زامیاد که خودروی رایج در ایران بوده قرار بگیرد. دوربین‌هایی نیز در جهت‌های مختلف کار گذاشته شده بود به گونه‌ای که به اتاق فرماندهی تصویر کاملی نه تنها از هدف و جزئیات امنیتی او بلکه از محیط اطراف نیز می‌داده است. در نهایت این وانت نیز با مواد منفجره پر شده بود تا پس از ترور منفجر شده و تمام شواهد را از بین ببرد.»

اما پیچیدگی‌های بیشتری در هنگام شلیک این سلاح وجود داشته است. مسلسلی که بر روی وانت نصب می‌شود حتی اگر پارک شده باشد، به دلیل تکانه‌ای که پس از شلیک هر تیر ایجاد می‌شود مسیر تیرهای بعد را تغییر می‌دهد. از سوی دیگر حتی اگر ارتباط رایانه‌ای با اتاق کنترل از طریق ماهواره، اطلاعات را با سرعت نور ارسال کند، باز هم اندکی تاخیر وجود دارد. چیزی که اوپراتور در (اتاق فرماندهی) در صفحه می‌بیند یک ثانیه قدیمی بوده و تعدیل هدف برای جبران نیز باز هم ثانیه دیگری می‌برد و همه اینها در حالی است که خودروی آقای فخری‌زاده در حال حرکت است. مدت زمان لازم برای رسیدن تصاویر دوربین به اوپراتور مسلسل (در اتاق فرمان) و رسیدن واکنش وی به مسلسل بدون در نظر گرفتن زمان واکنش چیزی حدود 1.6 ثانیه برآورد شده که این تاخیر زمانی برای به خطا رفتن بهترین هدف‌گیری کافی است. نیویورک تایمز نوشت که برای جبران این تاخیر، تکانه وانت زامیاد و سرعت خودروی فخری‌زاده، هوش مصنوعی برنامه‌ریزی شده بود.

14 سال تلاش برای عقب بردن دانش هسته‌ای ایران

از 14 سال پیش ترور دانشمندان هسته‌ای ایران توسط عوامل خارجی شروع شده است. جمهوری اسلامی ایران بیش از سه دهه است که تحقیقات متنوعی را در زمینه‌های مختلف علوم و تکنولوژی هسته‌ای انجام داده و در این راه چندین دانشمند شهید در عرصه هسته ای دارد. اردشیر حسین‌پور، مجید شهریاری، مصطفی احمدی روشن، مسعود علی‌محمدی، داریوش رضایی‌نژاد، رضا قشقایی فرد و محسن فخری‌زاده مهابادی دانشمندان و شخصیت‌های مهم و تاثیرگذار در دانش هسته‌ای ایران بودند که در طی این سال‌ها به شهادت رسیدند.

215