فعالیت 42 هزار گروه جهادی در کشور / چرا لایحه اصلاح قانون بسیج سازندگی در مجلس خاک می‌خورد؟

علی ایل بیگی مسئول مرکز مطالعات و هدایت گروه‌های جهادی بسیج سازندگی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم در خصوص اقدامات انجام شده در این مرکز گفت: کار ما با گروه‌های جهادی است. هم‌اکنون بالغ بر 42 هزار گروه جهادی در کشور وجود دارند. این گروه‌ها آتش به اختیار در استان فعالیت می‌کنند. اوج فعالیت گروه‌های جهادی در تابستان و عید است که اوقات فراغت دانشجویان و دانش‌آموزان است. گروه‌های جهادی در بحران‌هایی نظیر کرونا فعالیت کردند.

وی افزود: در حال حاضر نیز این گروه‌ها در خوی استان آذربایجان غربی فعال هستند تا بخشی از خسارات زلزله را جبران کنند. شاید امروز کسی چندان به خوی توجه نداشته باشد اما اقدامات مربوط به آواربرداری و بازسازی خانه‌ها پیش از فصل سرما در حال انجام است. در بحران‌ها برای گروه‌های جهادی قرارگاه تشکیل می‌شود و به صورت مشترک کار انجام می‌شود.

ایل بیگی با بیان اینکه در طول سال دو رزمایش برگزار می‌کنیم، گفت: یک رزمایش 10 روزه در روز تشکیل بسیج سازندگی برگزار می‌شود و رزمایش دیگر نیز در روز بسیج انجام می‌شود. در رزمایش به تمامی گروه‌های جهادی فراخوان می‌دهیم. البته حضور در رزمایش اختیاری است اما یک کار مشترک انجام خواهد شد.

تا امروز سه رزمایش بزرگ به این شکل در کشور انجام شده است. اولین رزمایش روز بسیج سال گذشته برگزار شد و دومین رزمایش در اردیبهشت ماه و در روز تشکیل بسیج سازندگی انجام شد. سومین رزمایش نیز با نام جهادگران فاطمی 2 از 26 آبان تا 15 آذر برگزار خواهد شد.

وی در خصوص علت نام‌گذاری این رزمایش گفت: مقام معظم رهبری در دیدار سال گذشته خود با مداحان فرمودند که خدا در قرآن حضرت زهرا (س) را به عنوان نماد خدمت بی‌منت معرفی کرده است. ایشان اشاره کردند که حرکت گروه‌های جهادی در ادامه حرکت حضرت زهرا (س) است. در نتیجه اولین مرحله رزمایش اعلام رمز به نام مقدس حضرت زهرا (س) است.

مسئول هدایت گروه‌های جهادی بسیج سازندگی با اشاره به اینکه در روز اول زمایش همه گروه‌های جهادی در یک نقطه از استان خود تجمع می‌کنند و رمز عملیات به آنها اعلام خواهد شد، گفت: پس از آن در یک نقطه محروم استان خود مستقر می‌شوند و براساس تخصص خود اقداماتی نظیر بازسازی منازل، تعمیر وسایل مورد استفاده مردم، توزیع سبد کالا، کشاورزی و... را انجام می‌دهند.

به طور مثال طی یک سال روز اول رزمایش در استان تهران، در محله هرندی انجام شد و گروه‌هایی که داوطلبانه در رزمایش شرکت کرده بودند، در این محله خدمت کردند.

وی اظهار کرد: از روز دوم رزمایش همه گروه‌های جهادی به شهرستان‌های خود بازمی‌گردند و به یک نقطه محروم در شهرستان خود می‌روند. در روز دوم رزمایش حدود 500 نقطه محروم در نظر گرفته شده است. در روز سوم رزمایش گروه‌های جهادی به جغرافیای هدف خود می‌روند و خدمات خود را آغاز می‌کنند تا روز پایان رزمایش ادامه می دهند.

در پایان رزمایش نمایشگاه دستاوردهای 19 روزه و خدمات ارائه شده برگزار خواهد شد و اقداماتی که طی سال انجام شده بود را ارائه می‌کنند. اگر خیری تمایل داشته باشد که در مواردی مانند مدرسه سازی و آبرسانی مشارکت داشته باشد می‌تواند در پروژه‌ها مشارکت کند. هم اکنون یک گروه جهادی در ارومیه با پول خیرین در حال آبرسانی به یک روستا است.

پیشنهاد جایگزینی حکم حبس با حکم همکاری با بسیج سازندگی

ایل بیگی در ادامه گفت: قطعا در چنین رزمایش‌هایی واقعیت اساسی جوانان ما به نمایش گذاشته خواهد شد و نشان داده می‌شود که چگونه جوانان برای سازندگی کشور خود خدمت می‌کنند. همچنین بسیاری از قضات ما به جای احکام زندانی و حبس با همکاری بسیج سازندگی، حکم معادل می‌دهند تا افراد با گروه‌های جهادی به مناطق محروم بروند. این کار پیش از اتفاقاتی که اخیرا رخ داد نیز انجام می‌شده است.

به طور مثال مجازات یک فرد این است که ده روز بیاید در یک گروه جهادی و به مردم خدمت کند. قضات تجربه موفقی در این حوزه داشتند و می‌توان چنین اقداماتی را گسترش داد. بسیج بستر لازم را ایجاد می‌کند تا افراد بیایند در قالب خدمت به کشور کمک کنند.

فعالیت 42 هزار گروه جهادی در کشور

وی با بیان اینکه سامانه‌ای با عنوان اطلس جهادی "www.atlasjahadi.ir"وجود دارد، گفت: هر فردی که تمایل داشته باشد تا عده‌ای از دوستان خود را جمع کند تا تشکیل یک گروه جهادی را بدهند، می تواند در این سامانه ثبت نام کند. متناسب با شهرستانی که انتخاب می‌کنند، ناحیه بسیج آن شهرستان با آنها تماس خواهد گرفت.

مسئول هدایت گروه‌های جهادی بسیج سازندگی با اشاره به اینکه یک جلسه حضوری با متقاضیان برگزار خواهد شد و پس تایید شرایط یک کد به گروه جهادی اختصاص داده می‌شود، گفت: امروز 42 هزار گروه جهادی داریم که در نقاط مختلف کشور فعالیت می‌کنند. برخی از گروه‌ها تک تخصصی هستند و در یک عرصه کار می‌کنند و برخی گروها نیز در چند حوزه کار می‌کنند. به طور مثال ممکن است یک گروه جهادی علاوه بر کار عمرانی یک گروه پزشکی نیز همراه خود داشته باشد.

هدف‌گذاری برای اجرای 40 هزار پروژه کوچک زود بازده توسط جهاد سازندگی

وی در پاسخ به سوالی در مورد پروژه‌های انجام شده و حوزه‌های فعالیت گروه‌های جهادی گفت: بسیج در سال 1396 سیاست گذاری کرد که 40 هزار پروژه کوچک زود بازده توسط گروه‌های جهادی انجام شود. تقریبا سال 1397 بود که 20 هزار پروژه تحویل داده شد. در حال حاضر گروه‌های جهادی تلاش می‌کنند تا همان 40 هزار پروژه را پیش ببرند. این پروژه شامل مواردی نظیر یک مدرسه کوچک سه کلاسه در مناطق مرزی، یک پروژه آبرسانی برای یک روستا و حتی ساخت یک خانه یا بازسازی آن برای یک محروم می‌شود.

ایل بیگی ادامه داد: وقتی از 40 هزار پروژه صحبت می‌کنیم تصور این است که از پروژه‌های سد سازی صحبت می‌کنیم اما رسالت گروه‌های جهادی پروژه‌های کوچک زود بازده مردم پایه است. شاید یک مدرسه 30 کلاسه درست نکنند اما این گروه‌ها قرار است نیاز مناطق محروم را برطرف کنند. بعضا کار این گروه‌ها این است که یک سرویس کامل حمام برای یک روستا و یا در کنار هر یک از خانه‌های آن بسازند.

وظیفه بسیج سازمان‌دهی و اعزام گروه‌های جهادی و وظیفه دولت پشتیبانی است

وی در پاسخ به سوالی در خصوص حمایت و پشتیبانی‌هایی که باید از گروه‌های جهادی انجام شود گفت: وقتی مقام معظم رهبری در سال 1379 فرمان تشکیل بسیج سازندگی را صادر کردند، چند وظیفه را از همان روز اول مشخص کردند. براین اساس سازمان‌دهی، دسته‌بندی، اعزام و اداره به عهده بسیج قرار گرفت. رزمایشاتی که به آن اشاره شد نمونه‌ای از اعزام هدفمند است.

مسئول هدایت گروه‌های جهادی بسیج سازندگی افزود: در حوزه سازماندهی قرارگاه‌های جهادی ایجاد شده است. در بحث دسته‌بندی نیز تخصص‌های مختلف را تفکیک کردیم و به صورت هم‌زمان دوره‌های آموزشی نیز برگزار می‌شود. این موارد شامل وظایف بسیج بود. مقام معظم رهبری در همان زمان تشکیل بسیج سازندگی، شناسایی مناطق محروم را به وزارت جهاد دادند که در آن زمان هنوز با وزارت کشاروزی تلفیق نشده بود.

وی با بیان اینکه در ابتدای سال 1380 نیز مقام معظم رهبری مجددا به این موضوع اشاره و وظایف را تشریح کردند، گفت: در آن سخنرانی فرمودند که کاری از بسیج خواسته شده و بیش از آنچه که انتظار داشتیم انجام شده است. ایشان دستور دادند که به مناطق و سازمان‌های مختلف بروید و پروژه در اختیار بگیرید.

بنابراین وظیفه شناسایی مناطق محروم به عهده معاونت مناطق محروم ریاست جمهوری و وزارت جهاد واگذار شد و دولت نیز وظیفه پشتیبانی نیز به عهده دولت گذاشته شد. در حوزه پشتیبانی‌ها طی سال‌های مختلف اتفاق چندانی رخ نداده است. در همان سال تشکیل بسیج سازندگی مقام معظم رهبری به رییس جمهور وقت نامه زدند که از این طرح پشتیبانی شود.

ایل بیگی اظهار کرد: در ابتدای کار با سازمان‌های دولتی تفاهم‌نامه امضا شد تا پروژه‌های خود را در اختیار قرار دهند و همچنین منابع مالی را نیز تامین کنند. به این دلیل که این اتفاقات رخ نداد، نیروی‌های جهادی خود کارشناسایی پروژه‌های را انجام می‌دهند و سپس منابع مالی را از طریق خیرین تامین می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه با پیگیری‌هایی که انجام دادیم متوجه شدیم که دولت به مجموعه‌های مردم پایه پروژه واگذار نمی‌کند، گفت: در نتیجه مجبور شدیم تا قانونی را به مجلس شورای اسلامی ببریم که در سال 1386 به تصویب رسید. براساس این قانون بسیج سازندگی به عنوان دستگاه اجرایی شناخته می‌شود تا بتواند پروژه‌ها را از دستگاه‌های دولتی بگیرد و به گروه‌های جهادی بدهد.

مسئول هدایت گروه‌های جهادی بسیج سازندگی گفت: تا امروز چنین هویتی را برای گروه‌های جهادی در نظر نگرفته‌اند. پروژه‌های مناطق محروم را معمولا پیمان‌کاران قبول نمی‌کنند و بعضا مسیر رسیدن به این مناطق با مشکلات زیادی مواجه است. به طور مثال در همان پروژه آبرسانی در ارومیه که مربوط به برادران اهل تسنن نیز بود، پروژه از سال 1390 تعریف شده بود اما پیمانکاری آن را قبول نمی‌کرد و اگر هم قبول می‌کردند پس از مدتی کار را رها می‌کردند.

وی در خصوص دلایل عدم پذیرش پروژه‌های مناطق محروم توسط پیمانکاران گفت: معمولا مسیر دسترسی به مناطق محروم دچار مسائل فراوانی است به طوری که بسیج سازندگی نیز طی این مدت 57 شهید جهادگر در این مسیر ها داشته است. در قانون مصوب سال 1386 ذکر شد که پروژه‌های عام المنفعه زود بازده به بسیج سازندگی واگذار شود. این قانون دچار نقص بود چرا که در آن ذکر شده بود که دستگاه‌های دولتی می‌توانند پروژه‌ها را به بسیج واگذار کنند. به دلیل همین قید پروژه‌ها به بسیج واگذار نمی‌شود.

خاک خوردن لایحه اصلاح قانون بسیج سازندگی در مجلس

ایل بیگی در خصوص انگیزه‌های عدم واگذاری پروژه‌های کوچک و عام المنفعه به بسیج سازندگی گفت: بعضا مدیران تمایل دارند تا پول پروژه‌ها بازگشت بخورد. ضمن اینکه برخی مدیران تحمل سر و کله زدن با گروه‌های مردمی را ندارند چرا که آنها پیگیر و مطالبه‌گر هستند و وقتی یک پروژه را انجام می‌دهند پروژه‌های بعدی را نیز مطالبه می‌کنند.

وی افزود: در قانونی که دو سال است در طبقات مجلس خاک می‌خورد و با وجود تصویب کمیسیون امنیت ملی در نوبت رسیدگی صحن علنی معطل مانده است، قید «می‌تواند» دستگاه‌های اجرایی در واگذاری پروژه‌ها را به ملکف است تغییر دادیم. گروه‌های جهادی بعضا خود نیاز به تعریف پروژه دارند چرا که وارد منطقه‌ای می‌شوند و مشاهده می‌کنند که اولویت اول مردم آن منطقه آب یا مدرسه است اما دولت برای آن منطقه پروژه دکل مخابراتی تعیین کرده است.

در نتیجه ما یک نقص در قانون برای پشتیبانی از گروه‌های جهادی داریم که لایحه آن را به مجلس ارائه کردیم. یک جنس پشتیبانی از گروه‌های جهادی حمایت‌های معنوی است. ما 57 شهید جهادگر داشتیم و در لایحه ذکر کردیم تا افرادی که در این مسیر جان خود را از دست می‌دهند به عنوان شهید خدمت در نظر گرفته شوند.

دولت هویت لازم را به گروه‌های جهادی بدهد

مسئول هدایت گروه‌های جهادی بسیج سازندگی با بیان اینکه در حال حاضر با برخی دستگاه‌ها ارتباط برقرار کردیم و قرارگاه‌های جهادی در این دستگاه‌ها فعال خواهند شد تا آنها از ظرفیت گروه‌های جهادی استفاده کنند، گفت: در این بین ساز و کارهایی در دستگاه‌های اجرایی وجود دارد که این امکان را نمی‌دهد، به طور مثال برای واگذاری پروژه حتما باید مناقصه برگزار شود که این موضوع سبب تاخیر و ایجاد مشکل می‌شود چرا که گروه‌های جهادی باید بروند برای شرکت در مزایده شرکت ثبت کنند.

وی در ادامه گفت: در برخی موارد می خواهند جنس پشتیبانی را از حالت مردمی خارج کنند و گروه‌های جهادی را وارد سیستم بروکراتیک کنند اما گروه‌ها به این دلیل که علاقه‌ای به این حوزه ندارند اساسا وارد آن نمی‌شوند. پیشنهاد جهاد سازندگی در قانون مصوب سال 1386 اینگونه نبود اما با تغییراتی که در مجلس ایجاد شد، شاهد مشکلات فعلی هستیم.

وقتی یک گروه جهادی به یک روستا می‌رود با کمک اهالی روستا مشکل را حل می‌کنند. بچه‌های جهادی سر سفره مردم روستا می‌نشینند. خود روستاییان نیز وقتی کار روزانه آنها تمام می‌شود برای کمک می‌آیند و پروژه را برای خودشان احساس می‌کنند.

ایل بیگی با اشاره به اینکه دولت باید هویت لازم را به گروه‌های جهادی یا بسیج سازندگی بدهد، گفت: گروه‌های جهادی را نیز رتبه بندی کرده‌ایم. برنامه بعدی ما این است که متناسب با همان شکلی که شرکت‌ها دارند، براساس رتبه بندی امکانات در اختیار آنها قرار دهیم تا بتوانند پروژه‌ها را انجام دهند.

چگونه پیشرفت عدالت محوز به حاشیه رانده شد؟

وی با تاکید بر این نکته که مسائل و مشکلات یک منطقه بر روی یکدیگر اثرگذار هستند، گفت: اگر شما می‌خواهید مشکل آب یک روستا را حل کنید باید برای مسیر آن نیز فکری کنید. حتی مدرسه نیز به راه مرتبط است. نمی‌توانیم برای هر هفت روستایی که در یک منطقه هستند دبیرستان بسازیم اما کافیست در یک روستا این کار را انجام دهیم و مسیر ارتباطی این روستاها را درست کنیم. با حل چنین مشکلاتی حتی می‌توان مهاجرت معکوس را رقم زد.

مسئول هدایت گروه‌های جهادی بسیج سازندگی گفت: نظام انقلاب اسلامی از ابتدای کار خود توسعه را از روستاها آغاز کرد اما تفکرات لیبرال در دولت های مختلف سبب شد تا پیشرفت عدالت محور به حاشیه رانده شود. همچنان نیز ساز و کارهای بروکرات فسادزا هستند. اگر ساز و کارها مردم پایه شود و خود مردم کار را به دست بگیرند، اثر و کارایی آن افزایش پیدا می‌کند. ضمن اینکه فساد نیز کاهش پیدا می‌کند.

فساد در بستر طبقاتی کردن اقتصاد، شبکه‌سازی و باندبازی لیبرالی به وجود می‌آید. وقتی شما مدل بانکداری طبقاتی را پیگیری می‌کنید، فساد شکل خواهد گرفت. اقداماتی که در حوزه تشکیل صندوق های قرض الحسنه انجام گرفته است نیز در همین جهت است. مردم در این صندوق‌ها خودشان پول خودشان را جمع می‌کنند و به جای اینکه پول خود را در بانک بگذارند به یکدیگر وام می‌دهند.

مقاومت سیستم بروکراتیک نسبت به اصلاح فرآیندها / از مشارکت نهادهای عمومی غیردولتی استفاده می‌کنیم

وی در خصوص لزوم تغییر فرآیندها گفت: فرآیندها باید اصلاح شود تا پشتیبانی‌ها رخ دهد اما سیستم بروکراتیک به دلیل فضای حاکم بر آن نسبت به این موضوع مقاومت دارد. کارها با مشارکت سایر دستگاه‌های عمومی غیردولتی مانند بنیاد علوی و ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) در حال انجام است. در حال حاضر کار مشترکی با بنیاد علوی در استان هرمزگان در حال انجام است که رویداد گنج نام دارد.

ایل بیگی با بیان اینکه در این رویداد 92 طرح که از سوی گروه‌های جهادی پیشنهاد و داوری شده است، گفت: از این بین 62 طرح به عنوان طرح‌های برتر شناخته می‌شود. سپس کار پشتیبانی از طرح‌های برگزیده در دستور کار قرار خواهد گرفت. این بدین معنا است که مشکلات اساسی مردم را به کمک خود مردم بر طرف می‌کنیم.