قرن ورزش ایران؛ از حماسه ملبورن تا نبرد لیون

به گزارش ایرنا، ورزش قهرمانی از دیرباز مورد توجه ایرانیان بوده و در هماوردهای مختلف کشتی گیران با غلبه بر رقیب نماد پیروزی و برتری یک گروه، قوم یا استان بر حریف بودند. همچنین عناوینی مانند پهلوانی و رادمردی نشان از رقابتی دارد که آمیخته با فرهنگ ایرانی است؛ فرهنگی که هم ورزش زوخانه ای و هم کشتی نمادهای بارز آن هستند. با حرفه ای شدن ورزش و ورود رشته های مختلف به کشورهای آسیایی، مسوولان وقت اقدام به راه اندازی رشته های مختلف کردند.

حضور در 6 جام جهانی فوتبال، کسب 24 مدال طلا، 23 نقره و 23 برنز (مجموع 76 مدال) و کسب 67 مدال طلا، 48 نقره و 45 برنز (مجموع 160 مدال) در ادوار مختلف پارالمپیک تنها گوشه‌ای از این افتخارات است. همچنین ایران در بازی‌های آسیایی، پاراآسیایی، جام ملت‌های فوتبال، جام باشگاه‌های آسیا، جام باشگاه های جهان و قهرمانی رشته های مختلف نتایج درخشانی کسب کرده است. شماری از این نتایج در زمره تاریخ سازی قرار گرفته و در تقویم ورزش کشورمان ماندگار خواهد بود.

البته در این مسیر شاهد کوچ ستارگانی بودیم که مرگ آنان ورزش ایران و جهان را تکان داد.

در زیر به برخی از اتفاقات ورزش ایران در سده چهاردهم شمشی اشاره شده است. 

برنز سلماسی؛ آغاز افتخارات المپیکی

گام نخست کسب 76 مدال رنگارنگ ایران در المپیک 1948 لندن برداشته شد جایی که جعفر سلماسی با کسب مدال برنز آن دوره نام خود را به عنوان یکی از تاریخ سازان المپیک مطرح کرد. مدالی که پایان راه ایران نبود بلکه وزنه برداری بعد از آن سال توانست از آوردگاه المپیک 18 مدال کسب کند که 9 مدال آن طلا، پنج نقره و چهار برنز بود.

حسین رضازاده با 2 طلا پرافتخارترین المپین ایران در این رشته است و محمد نصیری با سه مدال طلا، نقره و برنز و چهار حضور یکی از بزرگان این رشته به شمار می رود. کیانوش رستمی نیز یک مدال طلا و یک برنز کسب کرده است. سهراب مرادی، بهداد سلیمی، سعید محمدپور، حسین توکلی و نواب نصیرشلال دیگر طلایی های ایران هستند.

ناصر گیوه چی و ضرب نقره تاریخی در هلسینکی 

پرافتخارترین ورزش المپیکی ایران کشتی است که در 2 رشته آزاد و فرنگی موفق به کسب 43مدال رنگارنگ (10طلا، 14 نقره و 19 برنز) شده است. ناصر گیوه چی از این رشته موفق شد نخستین مدال نقره المپیک ایران را در المپیک 1952 هلسینکی در وزن 60 کیلوگرم کسب کند. این مدال ابتدای راه کشتی بود که چهار سال بعد در ملبورن به طلا تبدیل شد.

ببر مازندران در سرزمین کانگورها طلا صید کرد

نام امامعلی حبیبی با کشتی‌های زیبا و غلبه بر حریفان نامدار گره خورده است اما آنچه بیش از همه ببر مازندران را در مرکز توجه قرار داده، ضرب نخستین طلای المپیک ایران است. حبیبی این مدال را در المپیک 1956 ملبورن ضرب کرد. چند دقیقه بعد از حبیبی، غلامرضا تختی نیز دومین مدال ایران را ضرب کرد تا روز طلایی کشتی در سرزمین کانگوروها رقم بخورد. بعد از حبیبی و تختی، عبدالله موحد، رسول خادم، علیرضا دبیر، کمیل قاسمی، حسن یزدانی، حمید سوریان، امید نوروزی و قاسم رضایی مدال طلا کسب کردند.

کشتی در چند المپیک اخیر همواره امید اول ایران در المپیک ها بوده و تمام چالش مسوولان این فدراسیون با کمیته ملی المپیک و وزارت ورزش بر سر بودجه و شمار مدال‌های آنان است.

 تختی و مرگی با هزاران فرضیه

دوست داران ورزش غلامرضا تختی را نه با مدال های رنگارنگ بلکه با منش و مرام پهلوانی و کمک وی به مناطق زلزله زده و دستگیری از مستمندان می شناسند. خصایصی که از تختی نه یک قهرمان بلکه پهلوانی ساخت که بعد از نیم سده هنوز الگوی اول ورزش کشور به شمار می رود. الگویی که خبر مرگ وی ایران را تکان داد. مرگی که هزاران معما را با خود به همراه داشت اما آنچه در دی‌ماه سال 1346 رخ داد پایان نام تختی نبود بلکه مکتب تختی هنوز در ورزش ایران در جریان است و معیار سنجش مرام و مسلک پهلوانی به شمار می رود.

تختی در روز 17 دی ماه سال 1346 در هتل آتلانتیک درگذشت و بعد از آن اخباری در زمینه خودکشی و قتل وی طرح شد که هنوز هیچ کدام از فرضیه ها به صورت کامل تایید نشده است. تشیع جنازه تختی یکی از بزرگترین و مردمی ترین بدرقه های ورزشکاران در قرن اخیر بود.

آغاز هیجان شهرآورد و 6 که تاریخی شد

نخستین دیدار تیم های فوتبال پرسپولیس و استقلال در تاریخ 16 فروردین‌ماه سال 1347 برگزار شد که تا کنون 98 بازی از آن روز می گذرد. در این مدت استقلال که در گذشته با نام تاج فعالیت داشت 26 بازی را برده و پرسپولیس نیز 25 برد دارد. در این دیدارها 185 گل رد و بدل شده که سهم تیم پرسپولیس 95 گل است. پرگل‌ترین بازی این 2 تیم در سال 1352 برگزار شد که پرسپولیس در یک بازی یکطرفه موفق به شکست استقلال با 6 گل شد.

البته در تاریخ بازی های این 2 تیم تا کنون شمار بردهای پرسپولیس از استقلال بیشتر نبوده است. همچنین هواداران استقلال عدد 4 و هواداران پرسپولیس عدد 6 را نماد کری خوانی قرار دادند.

نخستین قهرمانی یک تیم ایرانی در آسیا 

نخستین حضور یک تیم ایرانی در جام باشگاه های آسیا به سال 1969 برخواهد گشت که تیم پرسپولیس نماینده ایران بود. در آن دوره از بازی ها پرسپولیس در بین پنج تیم و با پنج امتیاز عنوان سوم را کسب کرد. حاصل حضور سرخپوشان در آن بازی ها 2 برد یک باخت و یک تساوی بود. در آن زمان برد بازی 2 امتیاز داشت.

در سال 1970 استقلال نخستین حضور خود را تجربه کرد و با کسب عنوان قهرمانی جام را در تهران نگه داشت. بازی در ورزشگاه شهید شیرودی (امجدیه) برگزار شد و استقلال با نتیجه 2 بر یک مقابل نماینده رژیم صهیونیستی به برتری رسید. استقلال فصل بعد نیز نماینده ایران بود که عنوانی بهتر از سوم کسب نکرد. بعد از آن قهرمانی استقلال سه فینال دیگر را تجربه کرد که حاصل آن یک قهرمانی در سال 1991 بود. تیم پاس دیگر قهرمان ایران در آسیا بود و بعد از این تیم هیچ نماینده‌ای از کشورمان رنگ قهرمانی را به خود ندیده است.

استقلال با 2 قهرمانی و 2 نایب قهرمانی یکی از سه تیم برتر آسیا به شمار می رود. تیم الهلال با چهار عنوان قهرمانی پرافتخارترین تیم قاره کهن است. پوهانگ استیلرز نیز با سه قهرمانی در جایگاه دوم قرار دارد.

حضور فوتبال ایران در جام جهانی 

در 50 سال گذشته ایران توانسته جواز حضور در 6 جام جهانی را کسب کند. ایران نخستین بار در سال 1978 میلادی جواز حضور در جام جهانی را کسب کرد و با تیم‌های هلند، اسکاتلند و پرو همگروه بود که حاصل کار آنان یک تساوی و 2 برد بود. تیم ایران در این دوره از بازی ها موفق شد برابر تیم اسکاتلند به تساوی برسد. ایرج دانایی فرد و حسن روشن گلزنان ایران در این جام بودند.

ایران با هشت گل خورده و 2 گل زده در این بازی ها به کار خود پایان داد.

حماسه ملبورن 

برای دومین حضور ایران که جام جهانی 20 سال زمان لازم بود. ایران که در مقدماتی جام جهانی 1998 نتوانسته بود جواز حضور مستقیم را کسب کند در بازی پلی‌اف به مصاف تیم استرالیا رفت. بازی رفت در ورزشگاه آزادی با تساوی یک بر یک به پایان رسید اما در ملبورن تاریخ فوتبال به گونه دیگر نوشته شد. ایران در حالی که با 2 گل در ورزشگاه کریکت ملبورن از استرالیا عقب بود در 15 دقیقه پایانی موفق شد بازی را به تساوی بکشاند و جواز حضور در فرانسه را کسب کند. آن بازی یکی از حماسی ترین مسابقات ایران بود.

نبرد لیون 

بعد از حماسه ملبورن فوتبال به ورزشی بسیار محبوب تبدیل شد و تیم ملی راهی فرانسه شد تا با تیم های یوگسلاوی، آمریکا و آلمان روبرو شود. تیم ایران با وجود بازی خوب برابر یوگسلاوی در نهایت با نتیجه یک بر صفر شکست خورد اما نبرد واقعی ایران برابر آمریکا بود. ایران در آن بازی ایران با 2 گل حمید استیلی و مهدی مهدوکیا به برتری رسید تا سیاسی‌ترین بازی قرن به نفع ایران به پایان برسد.

هر چند که ایران بازی سوم را به آلمان واگذار کرد اما محوبیت آن نسل هنوز در کشور باقی است و ستارگان آن برترین های فوتبال ایران به شمار می روند. مهدوی کیا، دایی، باقری، عابدزاده، پیروانی، زرینچه، محمدخانی، نکیسا، خداداد عزیزی و منصوریان شماری از ستاره‌های آن نسل هستند.

ایران بعد از حضور در فرانسه سه دوره دیگر در جام های جهانی 2006 آلمان، 2014 برزیل و 2018 روسیه حضور پیدا کرد. همچنین ایران مجوز حضور در جام جهانی قطر را در آخرین بهمن قرن به دست آورد.

اقتدار هرکول اردبیلی

حسین رضازاده نامی آشنا در تاریخ وزنه برداری ایران است. نامی که در سیدنی چهره شد و تا پایان دوران خداحافظی، حریفی برای وی در دنیای فولاد سرد پیدا نشد. رضازاده سال 2000 و در المپیک سیدنی برابر دیدگان بزرگانی مانند چمرکین روس و نامداران دیگر مدال طلا را کسب کرد. وی تنها وزنه برداری ایرانی است که 2 طلا المپیک را در کارنامه دارد.

نابغه اردبیلی ورزش ایران همچنین چهار مدال طلای جهانی را کسب کرده است. بعد از رضازاده بزرگانی مانند بهداد سلیمی، سجاد انوشیروانی و علی داودی در دسته فوق سنگین موفق به کسب مدال طلا و نقره المپیک شدند.

پرافتخارترین المپین ایران از تکواندو

هادی ساعی که در المپیک 2000 سیدنی موفق به کسب مدال برنز شده بود و برای نخستین بار ایران را در رشته‌های رزمی صاحب مدال کرد، در سال 2004 و در یونان سرزمین اسطوره ها دومین مدال خود را به دست آورد اما رنگ این مدال طلایی بود. وی در پکن 2008 و برابر چشم هزاران چینی، نابغه آنان را مغلوب کرد تا راه سومین مدال خود را هموار کند. هادی ساعی با طلای المپیک پکن پرافتخارترین المپین ایران شد. وی اکنون ریاست فدراسیون تکواندو را بر عهده دارد.

محمد باقری معتمد نیز در سال 2012 برای این رشته رزمی موفق به کسب مدال شد. وی مدال نقره المپیک لندن را به گردن آویخت.

حدادی غول تاریخ ساز دوومیدانی 

احسان حدادی که با قهرمانی جوانان آسیا در سال 2004 چهره شده بود، در المپیک 2012 پکن یکی از نتایج تاریخی ایران را رقم زد و موفق شد برای نخستین بار مدال المپیکی برای این رشته کسب کند. حدادی در لندن موفق شد دیسک را 68.18 متر پرتاب کند تا بعد از هارتینگ آلمانی مدال نقره را به دست بیاورد. حد نصاب هارتینگ 68.28 بود.

حدادی در المپیک 2016 ریو و 2020 توکیو حضور داشت اما نتایج چشمگیری کسب نکرد.

استخراج طلا از معدن لندن 

کاروان ایران در المپیک 2012 لندن یکی از تاریخی ترین نتایج خود را کسب کرد و توانست در جایگاه دوازدهم قرار بگیرد. در این دوره کاروان کشورمان هفت مدال طلا، پنج نقره و یک برنز به دست آورد.

بهداد سلیمی، سعید محمدپور، حمید سوریان، امید نوروزی، قاسم رضایی، کمیل قاسمی و نواب نصیر سلال موفق به کسب مدال طلا شدند. محمد باقری معتمد، احسان حدادی، کیانوش رستمی، سجاد انوشیروانی و صادق گودزی نقره کسب کردند و تک مدال برنز ایران را نیز احسان لشکری کسب کرد.

مرگ حجازی

دروازه بان تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه استقلال تهران که توانسته بود با این تیم ها هم عنوان قهرمانی آسیا و هم جام باشگاه های آسیا را کسب کند یکی از پرافتخارترین فوتبالیست های ایران بود. وی با تیم ملی ایران توانسته بود بازی در جام جهانی را تجربه کند.

حجازی که در اواخر دهه 80 شمسی با سرطان ریه دست و پنجه نرم می کرد، در اردیبهشت ماه سال 1390 به کما رفت و در دوم خردادماه آن سال چشم از جهان فرو بست. مرگ حجازی اندوه زیادی را در بین هواداران سرخآبی ایجاد کرد و یکی از بزرگترین تشییع های فوتبالی برای این ستاره ایران برگزار شد.

والیبال نشسته 40 سال اقتدار 

تیم ملی والیبال نشسته ایران یکی از مقتدترین تیم های جهان به شمار می رود و توانسته در 9 پارالمپیک متوالی 7 مدال طلا و 2 نقره را کسب کند. هادی رضایی تئورسین والیبال ایران در تمام این افتخارات نقش اساسی دارد و اکنون نیز مرتضی مهرزاد بلندقدترین ورزشگار معلول جهان را در ترکیب دارد.

آخرین مدال طلای قرن والیبال نشسته در المپیک 2020 توکیو به دست آمد و ایران برای چهار دهه اقتدار خود را در این رشته حفظ کرد.

کوچ هرکول خندان 

سیامند رحمان نام بزرگی در پارالمپیک و ورزش ایران به شمار می رود. او با ثبت وزنه 310 کیلوگرمی به نام خود در ریو 2016 تاریخ سازی کرد و قرار بود در سرزمین آفتاب یک رکورد بی نظیر به ثبت برساند. سیامند برای رقیبان و رفیقان نامی قابل احترام بود و حتی بزرگان این رشته وی را بزرگ پارالمپیک قلمداد می کردند.

هرکول خندان ورزش ایران در 12 اسفند سال 1398 چشم از جهان فرو بست تا پیش از ایستگاه توکیو از قطار زندگی پیاده شود؛ مرگی که با واکنش های زیاد در داخل و خارج روبرو شد و تسلیت بزرگان سیاسی و ورزشی را به همراه داشت.

شهریار فوتبال ایران

یکی از ستارگان تیم ملی فوتبال ایران در قرن گذشته علی دایی بود؛ مردی که با عنوان شهریار در فوتبال ایران حضور داشت و توانست در باشگاه های بزرگی مانند هرتابرلین، آرمینیا بیله‌فلد، بایر مونیخ توپ بزند و در لیگ قهرمانان اروپا نیز سه گل برابر تیم های میلان و چلسی به ثمر رسانده است.

دایی که تجربه حضور در 2 جام جهانی 1998 و 2006 آلمان را دارد در 149 بازی ملی موفق به ثبت 109 گل شد و تا سال 2021 آقای گل ملی فوتبال جهان بود. دایی همچنن شناخته شده ترین چهره بین المللی فوتبال ایران به شمار می رود. رکورد دایی در آخرین ماه های سال 2021 توسط کریستیانو رونالدو ستاره برزیلی شکسته شد.

در کنار دایی، وحید شمسایی در فوتسال یکی از چهره‌های بین المللی به شمار می رود و تیم فوتسال ایران نیز با رسیدن به سکوی جهانی، نخستین عنوان تیمی ایران را در سطح جهان جشن گرفت.

روند جهانی والیبال ایران

تیم ملی والیبال ایران که روند رو به رشد خود را از سال 2011 با خولیو ولاسکو آغاز کرده بود، در یک دهه موفق به کسب چهار عنوان قهرمانی قاره کهن شد و المپیک را نیز تجربه کرد. در این یک دهه والیبال ایران به قدرتی جهانی تبدیل و در نهایت موفق به کسب سهمیه در لیگ جهانی شد.

ایران در این لیگ نیز درخشان ظاهر شد و بارها قدرت‌های بزرگی مانند ایتالیا، آلمان، آمریکا و فرانسه را شکست داد و حتی در مسابقات جهانی نیز در جمع 6 تیم پایانی قرار گرفت. تیم والیبال مردان ایران در مسابقات جام بزرگ قهرمانان جهان در سال 2017 به عنوان سومی رسید که بهترین عنوان تیمی در رده سنی بزرگسالان است.

تیر طلایی دختران ایرانی

یکی از اتفاقات مهم ورزش ایران در قرن چهاردهم شمسی، کسب 6 مدال طلا توسط ساره جوانمردی و زهرا نعتمی در پارالمپیک‌ها بود. نعمتی کماندار نام آشنای ایران در المپیک های 2012 لندن، 2016 ریو و 2020 توکیو موفق به کسب مدال طلا شد و ساره جوانمردی در المپیک ریو 2016، دو مدال طلا را به نام خود ضرب کرد. جوانمردی در توکیو نیز یک مدال طلا به دست آورد.

نعمتی با سه طلا و یک نقره پرافتخارترین پارالمپین زن ایران است و ساره جوانمردی با سه طلا و یک برنز در جایگاه دوم قرار دارد. هاشمیه متقیان نیز یک طلا در دوومیدانی کسب کرده است. این افتخارات در حالی است که دختران ایرانی با حجاب اسلامی در تمام رخدادهای جهانی حضور دارند.

یکتا و تاریخی که در تاشکند ثبت شد

راه اندازی تیم وزنه برداری دختران ایرانی یکی دیگر از اتفاقات مهم ورزش ایران بود؛ تیمی که در تورنمنت های بزرگ جهانی و آسیایی کسب کرد. هر چند که برخی از منتقدان از این اعزام ها به عنوان کار نمایشی یاد می‌کردند اما مدال برنز یکتا جمالی در مسابقات قهرمان جوانان جهان در تاشکند و مدال نقره او در مسابقات جهانی نوجوانان جهان جده مهر تاییدی بر فعالیت هدفمند این تیم بود.

جمالی با این مدال به تنها دختر ایرانی تبدیل شد که به سکوی جهانی در رده نوجوانان و جوانان رسیده است. وی در سال 1400 در مسابقات بزرگسالان شرکت کرد و یکی از امیدهای ایران به شمار می رود. همچنین غزاله حسینی در جده موفق به کسب برنز دوضرب جهانی نوجوانان شد.

0

برچسب‌ها

• هادی ساعی
• کمیته ملی المپیک
• استقلال
• ورزشگاه آزادی
• حسین رضازاده
• پرسپولیس
• حسن یزدانی
• سهراب مرادی
• علیرضا دبیر
• وحید شمسایی
• حسین توکلی
• یکتا جمالی
• علی دایی
• کمیل قاسمی
• رسول خادم