لازمه حذف ترال از خلیج فارس، چشم‌پوشی از صید میگوی دریایی

هرچند در سال‌های اخیر استفاده از این روش صید بجز فصل میگو در مابقی سال در خلیج فارس ممنوع و مجازات‌های قانونی برای متخلفان در نظر گرفته شده‌است، اما این قوانین نیز نتوانسته صیادنماهای سودجو را وادار به ترک این شیوه صید کند که در صورت ادامه این روند با آسیب‌های ویران‌گری که ترال در خلیج فارس برجای گذاشته‌است، طولی نخواهد کشید که بستر این دریا از لحاظ وجود زیستگاه‌های ماهی و دیگر آبزیان به بیابان زیر آب تبدیل شود.

هم اکنون در فصل صید میگو و ترالی که توسط صیادان متخلف در خلیج فارس صورت می‌گیرد سالانه هزاران تن بچه ماهی و دیگر آبزیان در تورهای ترال گرفتار می‌شوند و به عنوان ضایعات همراه میگو، از بین می‌روند.

ترال روشی برای صید آبزیان بویژه میگو است که در آب‌های خلیج فارس و دریای عمان انجام می‌شود و بی‌رحمانه نسل آبزیان را نابود می‌کند.

تور ترال، توری بزرگ به شکل قیف است که از دو طرف به تخته‌هایی متصل و به دنبال شناور در بستر دریا کشیده می‌شود این شیوه صید در حوضچه‌های گرمسیری که گونه‌های متعدد دارد بسیار مخرب است و می‌تواند کل گونه‌ها را با خود بالا بیاورد و از بین ببرد.

با توجه به اینکه ماهی و میگو همزیست گونه‌های متعدد و فراوان دیگری هستند هر ترالی به هر شیوه‌ای (میان آبی و کف روب) می‌تواند به آبزیان خسارت وارد کند و گونه‌های ریز و درشت را صید کند.

در روش ترال، افزون بر صید آبزیان نابالغ همه موجودات آبزی مانند لاکپشت‌ها و دلفین‌ها صید و به دلیل اینکه مصرفی برای ما ندارند دور ریخته می‌شوند به این وسیله به تنوع زیستی خلیج فارس و چرخه غذایی دیگر آبزیان آسیب وارد می‌شود و اکوسیستم را نابود و موجب انقراض گونه‌های زیستی دریا می‌شود.

هر چند رئیس قوه قضاییه در 17 بهمن ماه سال 1398 اعلام کردند، صید ترال ممنوع است و دستگاه‌های مسئول باید با آن برخورد کنند اما باز هم در دریا صیادان زیاده خواهی که بدون توجه به مسائل زیستی تنها با هدف کسب سود بیشتر اقدام به صید ترال می‌کنند، به وفور فعال هستند.

برخی کارشناسان شیلاتی و محیط زیست دریایی براین باورند که با توجه به اینکه هنوز جانشینی برای صید میگو بجز روش ترال شناسایی و کشف نشده‌است و از طرفی صنعت پرورش میگو نیز در کشور رونق گرفته است، بهترین راهکار برای حذف ترال از چرخه صید در خلیج فارس چشم پوشی از صید میگوی دریایی است تا بهانه‌ای برای صیادنماهای متخلف وجود نداشته باشد.

روش ترال فقط برای صید در اقیانوس‌ها و آب‌های آزاد مناسب است

صیاد بوشهری گفت: امروز در سراسر دنیا شیوه صید ترال تنها در آب‌های آزاد مورد استفاده می‌گیرد این درحالی است که در کشور ما این اعتقاد وجود دارد که ترال یکی از شیوه‌های جهانی صید به شمار می‌رود و تنها نیازمند استاندارد سازی است.

عبدالرسول غریبی افزود: در زمان حاضر بیشتر صید ترال و غیر مجاز که در استان بوشهر انجام می شود مربوط به صیادان بومی این استان و استان‌های خوزستان و هرمزگان است که با استفاده از این ابزار ممنوعه اقدام به صید می‌کنند.

وی اضافه کرد: افزون بر حضور صیادان مجوز دار آنچه امروز مشکل ساز است، سرازیر شدن جامعه بیکار این استان‌ها به سمت صید و صیادی است و این باعث شده برای امرار معاش اقدام به افزایش تلاش صیادی و استفاده از شیوه‌های صید غیر استاندارد برای کسب سود بیشتر کنند.

غفلت از تخلف صید، صیادان را متضرر می‌کند 

مدیرعامل اتحادیه شرکت های تعاونی صیادان استان بوشهر گفت: با توجه به اینکه این استان 936 کیلومتر طول مرز آبی دارد و از 10 شهرستان این استان هشت شهرستان ساحلی است و یک چهارم جمعیت این استان از طریق صید و صیادی و صنایع جانبی و تبدیلی آن ارتزاق دارند هرگونه بی مهری و غفلت نسبت به این جامعه نارسایی‌های اقتصادی و اجتماعی به دنبال دارد.

محمد کارگر افزود: کاهش ذخایر آبزیان در شرایط کنونی به عنوان انفال و ثروت ملی یکی از چالش برانگیزترین مشکل جامعه صیادی در استان بوشهر به شمار می‌رود.

وی بیان کرد: لرزه نگاری‌های مربوط به نفت و گاز، ورود آب توازن کشتی‌ها که باعث ایجاد پدیده کشند قرمز در سال‌های گذشته و تلف شدن بخشی از منابع آبزیان شد، ورود پساب‌های صنعتی و صید بی رویه بویژه ترال کف از جمله عوامل کاهش منابع آبزیان به شمار می‌رود.

راهکارهای پیشنهادی اتحادیه صیادان برای جلوگیری از صید ترال در بوشهر 

کارگر درباره آثار مخرب صید ترال کف اضافه کرد: این شیوه صید از سوی برخی صیاد نماها انجام می‌شود و همین زیاده خواهی برخی از صیادان باعث شده رزق و روزی دیگر صیادان قانونمند محدود و نسبت به گذشته کاهش یابد.

وی ادامه داد: از طرف اتحادیه صیادی و با کمک شیلات موضوع تخلف صید ترال در کمیسیون رسیدگی به تخلفات مطرح و براین اساس هر شناور متخلف و سرنشینان آن سه ماه از صید محروم می‌شوند.

کارگر گفت: همچنین برای نخستین بار بحث صید ترال در شورای تامین استان مطرح و افزون بر مجازات محرومیت سه ماه از صید، محرومیت از دریافت سوخت یارانه‌ای برای شناورهای متخلف نیز مطرح شده‌است.

مدیرعامل اتحادیه شرکت‌های تعاونی صیادان استان بوشهر اضافه کرد: امروز با همکاری نیروی دریایی سپاه، فرماندهی مرزبانی، یگان حفاظت منابع شیلات همکاری خوبی برای ناامن کردن محیط برای حضور برخی شناورهای متخلف صورت گرفته و کنترل‌های خوبی نیز انجام شده است.

ضرورت تشدید قوانین مبارزه با ترال 

وی گفت: با وجود همه اقدام‌های انجام شده اما به دلیل آشنا نبودن با تاثیر این شیوه مخرب صید و تاثیر آن بر تخریب زیست بوم دریا و از بین بردن صید گاه‌ها و آبزیان نسبت به موضوع ترال حساسیت لازم وجود ندارد.

کارگر تاکید کرد: انتظار می‌رود مجازات آرای صادره برای محکومان صید ترال نسبت به تخریب محیط زیست دریایی سخت تر و کارشناسی‌تر باشد تا موجب بازدارندگی شود.

وی با اشاره به حضور رئیس قوه قضائیه در استان بوشهر و درخواست صیادان از ایشان برای مقابله با صید ترال گفت: جلسه‌های کارشناسی مختلفی در این زمینه برگزار شد و انتظار می‌رود همه عوامل و مسئولان با همکاری و پشتیبانی از هم با عزم راسخ جلو این شیوه مخرب صید را بگیرند.

رئیس پژوهشکده میگوی کشور گفت: یکی از راه‌های کنترل کردن صید ترال اعمال محدودیت‌های قانونی و برخورد بازدارنده است که در زمان حاضر این برخوردها خیلی بازدارنده نیست.

عقیل دشتیان نسب یادآور شد: باید قوانینی در مجلس و قوه قضائیه تصویب شود که براساس آن متخلفانی که این کار را انجام می‌دهند به نحوی مجازات شوند که اقدام به تکرار تخلف نکنند و قانون برای آنها حالت بازدارنده داشته باشد.

مدت فصل آزادی صید میگوی دریایی کاهش یابد 

کارشناس صید و صیادی اداره کل شیلات استان بوشهر گفت: نقش میگو به عنوان یک کالای استراتژیک دریایی در اقتصاد جامعه صیادی در چند دهه اخیر رشد چشمگیری یافته است به همین دلیل پشتیبانی‌های فنی، حفاظتی و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در استحصال این محصول برای صادرات بوجود آمد.

حسین شادکامی افزود: صید این آبزی ارزشمند از 20 هزار تن در دهه‌های گذشته در استان بوشهر امروز با توجه به کاهش ذخایر به 1 تا 2 هزار تن رسیده و مدت فصل صید از 6 ماه در سال ابتدا به سه ماه و امروز به 30 تا 45 روز محدود شده هرچند همین مدت نیز با توجه به صید سایر آبزیان کوچک و نابالغ به عنوان صید ضمنی زیاد است و باید به 15 تا 20 روز کاهش یابد.

این کارشناس شیلاتی گفت: تلاش بی وفقه در جاروب کردن صید گاهی در فصل صید بیش از 90درصد آبزیان را تحت پایش فیلترینگ آب قرار می‌دهد و درپروسه صید بیش از70 تا 80درصد ضایعات دورریز که اقسام گونه‌های آبزیان را در بر می‌گیرد به مرگ و انقراض می‌کشاند و چنان فشار مضاعف از تلاش صیادان بر صیدگاه‌ها مشهود است که هر چه به پایان فصل نزدیک‌تر شویم دیگر کمتر نشانی از حیات و زیستی در صید گاه‌ها مشاهده می‌شود تا آنجایی که خود صیادان از کار وتلاش دست می‌کشند و بدنبال توقف و پایان فصل صید هستنند.

وی گفت: به همین لحاظ زخمی که در این فصل به دلیل استفاده از شیوه صید ترال بر پیکره آبزیان در خلیج فارس وارد می‌شود عمر زیستی آبزیان را بطور تصاعدی کاهش می‌دهد.

شادکامی اضافه کرد: با توجه به اینکه میگو در رشد و نمو خود پوست اندازی‌های مکرر دارد و در هرم غذایی سایر نوزادان و بچه ماهیان (صیدهای غیر استاندارد) نقش مکمل غذایی دارد، صید این گونه آبزیان نسل‌های آینده را به خطر می‌اندازد و هرچه التیام این زخم کهنه‌تر شود اثر آن درکاهش ذخیره جلوه می‌کند و مدیریت بهره‌برداری در پایان دادن به ادامه این روند فشار وارده را می‌تواند کاهش دهد.

وی یادآور شد: تلاش شد با اجرای طرح "دریابست" فرصتی برای صید پایدار اعمال شود این درحالی است که اگر این کار انجام نمی‌شد کارنامه سیاهی از عملکرد امروزی بر محیط زیست آبزیان در خلیج فارس ثبت می‌شد و کویر زیست گونه‌ای در این وادی رقم می‌خورد.

دیدگاه کارشناسان بر تعطیلی شیوه صید ترال در خلیج فارس است

رئیس پژوهشکده میگوی کشور مستقر در بوشهر گفت: در زمان حاضر 40 درصد صید دنیا به صورت ترال انجام می‌شود اما این شیوه در مناطقی مانند خلیج فارس که آب باریکه‌ای است به عنوان یک شیوه مخرب معرفی شده و ایجاد مشکل می‌کند و نظر کارشناسان مبنی بر تعطیلی این شیوه صید است.

عقیل دشتیان نسب افزود: ترال در اقیانوس‌های بزرگ مانند اقیانوس هند و دریای عمان که تغییر در آنها دیرتر انجام و سریع‌تر خود را می‌توانند بازیافت کنند به راحتی انجام و شاید این شیوه صید کمتر آنها را تحت تاثیر قرار دهد اما در آبراهی مانند خلیج فارس که دریایی کوچک است تغییرات ناشی از این شیوه صید چون دیرتر بازسازی می‌شود بیشتر احساس می‌شود و به عبارتی خلیج فارس جوابگوی صید ترال نیست به همین دلیل این شیوه صید در خلیج فارس همیشه مشکل ساز و تلاش برای متوقف کردن آن همیشه مطرح بوده است.

وی اضافه کرد: با تلاش انجام شده و با توجه به آسیبی که صید ترال به صیدگاه‌ها و بستر دریا وارد می‌کند در سال‌های اخیر این شیوه صید در خلیج فارس بجز صید میگو، برای صید سایر گونه‌های آبزی ممنوع شده‌است براین اساس 11 ماه از سال صید ترال در آب‌های خلیج فارس ممنوع و تنها به مدت یک ماه برای صید میگو آزاد می‌شود.

دشتیان نسب گفت: میگو موجودی کف زی است و با توجه به صید اندک آن و اجرای طرح‌های پرورش میگو صیادان باید برای بازسازی ذخایر، تقویت بستر دریا، صید بهتر و پایدار برای مدتی از صید این آبزی صرفه نظر کنند.

وی یادآور شد: با توجه به اینکه 80 درصد صید میگو معادل 14 تا 15 هزار تن را صید ضمنی شامل ماهیان کوچک و سایر آبزیان نابالغ تشکیل می‌دهند اگر صیادان به دریا فرصت بدهند در دراز مدت معادل 140 تا 150 هزار تن همین صید به صیادان سود می‌رساند.

دشتیان نسب با بیان اینکه بیشتر آبزیان نابالغ صید شده بعد از صید می‌میرند و امکان بازگشت به چرخه حیات را ندارند گفت: یکی از راهکارهای این موسسه برای بازسازی ذخایر دریابست و حذف صید میگو است و به این وسیله میزان برداشت در سایر آبزیان بیشتر می‌شود.

وی یکی دیگر از روش‌های صید میگو را روش ترال میان آبی عنوان کرد که در این شیوه میگو از میانه‌های آب برداشت می‌شود، هرچند در شیوه کمتر به بستر دریا آسیب وارد می‌شود اما با توجه به اینکه میگو موجودی کف زی است ممکن است در این شیوه مقدار برداشت کمتر شود.

دشتیان نسب اضافه کرد: در زمان حاضر برای این شیوه صید هنوز تست‌های میدانی انجام نشده و تلاش برای اجرای این آزمایش‌ها ادامه دارد.

وی اضافه کرد: برای اجرای شیوه صید ترال میان آبی باید حداقل یک سال صید میگو تعطیل و تست با چند شناور انجام و مشخص شود که در این شیوه به چه میزان امکان صید وجود دارد تا در صورت اقتصادی بودن به بهره برداران پیشنهاد شود.

دشتیان نسب گفت: با توجه به گسترش صنعت پرورش میگو در استان بوشهر برای حفظ دریا و ذخایر آبزیان بهترین کار این است که صیادان از برداشت محدود میگوی دریایی چشم‌پوشی کنند.

امکان حذف صید ترال برای میگو تا جایگزین شدن شیوه جدید وجود ندارد

معاون صید و بنادر ماهیگیری اداره کل شیلات استان بوشهر گفت: تا زمان استفاده از شیوه‌های صید جایگزین امکان حذف ترال کف برای صید میگو وجود ندارد.

غلامرضا جعفر جعفر ابراهیمی افزود: به طور واضح در شیوه صید ترال صید راحت تر و بیشتر با هزینه کمتری انجام و درآمد بیشتری نیز نصیب صیادان می‌شود به همین دلیل است که برخی از صیادان به دنبال این شیوه مخرب صید می‌روند.

وی در باره معایب ترال کف افزود: با توجه به اینکه بخشی از بستر دریا در استان بوشهر مرجانی است و تولید هر مرجان به صدها سال زمان نیاز دارد، با شخم زدن دریا در قالب صید ترال تمام این موجودات دریایی از بین می‌رود.

جعفر ابراهیمی گفت: در این شیوه صید بی رحمانه هر آبزی ماکول و غیر ماکول که در مسیر صید قرار گیرد، صید می‌شود.

ضرورت نصب رد یاب بر شناورهای صیادی برای جلوگیری از صید ترال 

وی اضافه کرد: بهترین منطقه صید منطقه مطاف در جنوب استان بوشهر است که بیشتر برای ترال ماهی صیادان به آن منطقه می‌روند.

وی گفت: هرچند با حضور نیروی دریایی سپاه در کنار یگان حفاظت شیلات برای برخورد با صیادان متخلف گام‌های خوبی برداشته شد و حضور این شناورها کاهش یافته‌است اما همچنان تلاش برای انجام صید ترال در دریا وجود دارد.

جعفر ابراهیمی افزود: البته انتظار می رود با نصب ردیاب بر شناورها (لنج) بتوان تا حدی آنها را کنترل کرد.

وی یادآور شد: نصب ردیاب از مصوبه‌های شورای عالی امنیت ملی است و باید این کار انجام شود و تاکنون 12 فروند شناور به این سیستم مجهز شده و باید این کار تا پایان سال انجام شود.

جعفر ابراهیمی اضافه کرد: در زمان حاضر 534 فروند شناور لنج و 21 فروند کشتی وجود دارد که کشتی‌ها مجهز به ردیاب هستند اما لنج‌ها باید مجهز شوند.

• بوشهر
• میگو
• سازمان شیلات ایران
• خلیج فارس