مالی مجرم نیست؛ قربانی است
گمانه زنی ها در مورد پرونده رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، همچنان در محافل سیاسی و رسانه های خبری ادامه دارد. یک روز پس از آنکه گزارش شد وزارت خارجه آمریکا درصدد برگزاری نشست توجیهی محرمانه با کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان و ارائه جزئیاتی درباره پرونده رابرت مالی به قانون‌گذاران از هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات است، وب‌سایت «واشنگتن فری بیکن» در مقاله ای به احتمالات...
در این مقاله که حاصل گفت وگو با چند مقام فعلی و پیشین امنیت ملی آمریکا است، سه سناریوی ممکن در رابطه با پرونده رابرت مالی مطرح شده است. به گزارش «انتخاب» به نقل از دویچه وله، در مقاله ای که واشنگتن فری بیکن تهیه کرده، جدی ترین احتمالی که طرح شده این است که رابرت مالی عامدانه اسناد و اطلاعات طبقه بندی‌شده را در اختیار ایران یا یک کشور خارجی دیگر قرار داده باشد. واشنگتن فری بیکن نوشته با استناد به گزارش رسانه های داخلی ایران، مالی مذاکرات محرمانه ای را با دیپلمات های جمهوری اسلامی در سازمان ملل داشته است که احتمالا بدون مجوز از سوی وزارت خارجه آمریکا صورت گرفته اند.
نشریه «تهران تایمز» چاپ تهران اخیرا مدعی شد که رابرت مالی «گفت وگوهای محرمانه با یک دیپلمات ارشد ایرانی [سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل] و تعاملات مشکوک با مشاوران غیررسمی ایرانی تبار» داشته و به همین دلیل به مرخصی اجباری بدون حقوق فرستاده شده است. به نوشته واشنگتن فری بیکن افشای این جزئیات در مطبوعات ایران حکایت از آن دارد که منابعی در تهران ممکن است در رابطه با پرونده و وضعیت رابرت مالی بیشتر از رسانه های آمریکایی مطلع باشند.
سناریوی اول: در سناریوی اول شماری از منابع اطلاعاتی در گفت وگو با پایگاه خبری آمریکایی واشنگتن فری بیکن این احتمال را طرح کرده اند که رابرت مالی ممکن است اطلاعات طبقه بندی شده را به شبکه ای از مدافعان جمهوری اسلامی که حامی توافق هسته ای دولت اوباما با تهران بودند، منتقل کرده باشد. رابرت مالی و دیگر دیپلمات های آمریکایی دخیل در توافق هسته ای با ایران موسوم به برجام، که در دولت باراک اوباما تحقق یافت، به طور معمول جلساتی با اعضای این شبکه برگزار می کردند. به نوشته واشنگتن فری بیکن، هدف این جلسات این بود که اطمینان حاصل شود این افراد بر نکات مجاب کننده دولت اوباما در مورد برجام تاکید می‌کنند. منابع مطلع گفته اند که مالی در زمانی که دولت جو بایدن تلاش ها برای احیای برجام را آغاز کرد، احتمالا اطلاع رسانی به این گروه را از سر گرفت و در یکی از جلسات توجیهی ممکن است اطلاعاتی را که مجاز به افشای آن نبوده، بر زبان آورده باشد. نشریه «تهران تایمز» در گزارش اخیر خود مدعی شده بود رابرت مالی به طور مرتب با تعدادی از حامیان جمهوری اسلامی نظیر تریتا پارسی در موسسه «کوئینسی» در تماس بوده و این «متحدان» به عنوان واسطه برای مذاکره با تهران عمل می کرده اند.
سناریوی دوم: احتمال دیگری که در رابطه با پرونده مالی مطرح شده، «سوءاستفاده» او از اطلاعات طبقه بندی شده بوده است که به نوشته واشنگتن فری بیکن این گزینه هزینه کمتری برای او خواهد داشت.
سناریوی سوم: احتمال سومی نیز مطرح شده و آن اینکه ممکن است مجوز امنیتی رابرت مالی به دلایلی غیر‌مرتبط با فعالیت و مسوولیت او در رابطه با ایران، لغو شده باشد. به نوشته این پایگاه خبری هرگونه فعالیت مجرمانه، از مصرف مواد مخدر گرفته تا مواجهه و درگیری با پلیس، زمینه برای انجام تحقیقات توسط بخش امنیت دیپلماتیک وزارت امور خارجه را فراهم می‌کند.
پیامدهای سناریوی اول: احتمال دوم و سوم اگر درست باشد چندان تاثیری بر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران ندارد اما اگر سناریوی اول صحیح باشد و مالی اطلاعات و اسناد طبقه بندی شده را در اختیار ایران قرار داده باشد، احتمالا تاثیراتی بر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران برجای خواهد گذاشت. چون پرونده ایران یک پرونده دوحزبی نیست و در خصوص بحث برجام و حل اختلافات با ایران در میان دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواهان اختلاف نظر وجود دارد. درواقع جمهوری‌خواهان اعتقاد به استفاده از اهرم های فشار حداکثری و تحمیل یک توافق یک‌سویه به سود منافع آمریکا را دارند اما دموکرات ها بیشتر طرفدار دیپلماسی هستند.
بنابراین چون از سال 2015 که ایران و آمریکا به توافقی رسیدند، بحث برجام مورد حمایت دو حزب نبود، اگر مشخص شود که اسناد طبقه‌بندی‌شده در ارتباط با ایران مستقیما یا از طریق واسطه هایی مثل لابی غیررسمی ایران یعنی نایاک و... در اختیار تهران قرار گرفته، می‌تواند پیامدهای گسترده ای بر سیاست خارجی آمریکا بگذارد و هزینه هر گونه تعامل آمریکا با ایران را به شدت در یک سال آینده افزایش دهد. حتی شاید آمریکا نتواند استراتژی کنونی‌اش یعنی کنترل تنش را دنبال کند. بنابراین دامنه این مساله ممکن است محدود به پرونده ایران نشود و در قالب «اثر پروانه ای» تاثیرات مختلفی بر موضوعات مرتبط با ایران داشته باشد. حال این پرسش مطرح است که اگر پرونده مالی چنین سرنوشتی پیدا کند و مشخص شود اطلاعاتی در اختیار ایران قرار داده است، چه اتفاقاتی ممکن است در سیاست خارجی دولت بایدن در مقابل ایران رخ دهد؟
ایران و آمریکا در فضای امنیتی
ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران در این رابطه به روزنامه «دنیای‌اقتصاد» گفت: «الگوی رفتاری بایدن در حوزه سیاست خارجی دارای ماهیت دموکراتیک و مبتنی بر چندجانبه‌گرایی راهبردی بوده است. رابرت مالی در چند دولت حزب دموکرات مسوولیت داشت و در ساختار دیپلماتیک آمریکا فردی شناخته شده محسوب می‌شود. بنابراین قواعد کنش دیپلماتیک و دیپلماسی امنیتی را درک می‌کند.» متقی ادامه داد: «از سوی دیگر رابرت مالی یک مهاجر است و نسل اول مهاجران از الگوی رفتار احتیاط آمیز برخوردار هستند و حساسیت گروه های محافظه کار و ناسیونالیست های آمریکایی را درک می‌کنند.»
به گفته این استاد دانشگاه تهران، تنها برگ برنده مالی تبار یهودی وی است. بنابراین مالی از پیچیدگی های رفتاری برخوردار بوده و تلاش داشت تا بعد از حوادث بحران ساز 1401 با طیف گسترده ای از گروه های سیاسی ایرانی تماس برقرار کند. وی تاکید کرد: «وقتی فردی به عنوان نماینده تام الاختیار وزارت خارجه آمریکا در امور ایران محسوب می‌شود، طبیعی است که با گروه های مختلف ایرانی اعم از اپوزیسیون، گروه های ساختاری، ژورنالیست ها و مجموعه های مسیر دوم، ارتباط خواهد داشت. آنچه در خصوص مالی مطرح می‌شود از سوی پلیس امنیت دیپلماتیک وزارت امور خارجه طراحی شده و این امر منجر به حذف مرحله ای رابرت مالی از مذاکرات با ایران شده است.»
متقی با اشاره به اینکه مالی در تحولات سپتامبر، اکتبر و نوامبر 2022 از گروه های اپوزیسیون حمایت به عمل آورد و همین مساله منجر به وقفه در تماس های دیپلماتیک ایران با رابرت مالی شد، توضیح داد: «مجموعه تیم شورای امنیت ملی ایران ترجیح می داد تا با افراد متفاوتی ارتباط برقرار کند. در این شرایط جیک سالیوان و همچنین برت مک گورک موقعیت بهتری در روابط دیپلماتیک آمریکا با ایران پیدا کردند.» استاد دانشگاه تهران معتقد است که امروز فضای دیپلماتیک ایران و آمریکا در مدار امنیتی قرار گرفته و موضوع مذاکرات نیز از فضای برجام ارتقا پیدا کرده و وارد موضوعات آزادی زندانیان، مسائل امنیتی دو کشور و همچنین آزادسازی برخی از منابع مالی ایران شده است.
متقی بیان کرد: «توضیح اینکه مذاکرات ایران با رابرت مالی هیچ‌گونه پیشرفتی نداشت. بحران اوکراین و همچنین فضای اعتراضی در جامعه ایران، شرایط کنش ارتباطی ایران و آمریکا را تحت‌الشعاع قرار داد. بنابراین مهم‌ترین مساله در فضای ارتباطی رابرت مالی موضوع عدم‌پیشرفت کارها بوده و گروه های محافظه کار، مالی را در وضعیت حاشیه ای قرار دادند.» به گفته متقی، طبیعی است که وقتی یک دیپلمات موقعیت خود را در ساختار مذاکرات بین‌المللی از دست می‌دهد، برای او روایت های بسیاری ساخته می‌شود. واقعیت آن است که مالی از فضای دیپلماتیک آمریکا به‌خصوص در ارتباط با پرونده ایران حذف شد اما هیچ‌گاه سرویس های امنیتی آمریکا نمی‌توانند این موضوع را اثبات کنند که مالی اسناد طبقه بندی‌شده یا اطلاعات محرمانه را به گروه های اپوزیسیون یا مقامات ساختاری ایران داده است.
متقی با اشاره به اینکه طبعا در فضای موجود گروه های راست گرا به برخی از گزارش‌های منتشر شده از سوی تهران تایمز اشاره دارند، گفت: «تهران تایمز، نشریه ای است که همواره برخی از مذاکرات رابرت مالی با مقامات ایرانی به‌ویژه سعید ایروانی، نماینده تام الاختیار ایران در سازمان ملل را منعکس ساخته است. دیدار با تریتا پارسی به عنوان یکی از افراد وابسته به گروه‌های اپوزیسیون ایرانی که در زمره حامیان اعتراضات 2022 ایران بوده و مطالبی که در این فضای ارتباطی مبادله می‌شود هیچ‌گاه نمی‌تواند نشانه هایی از اشتباه دیپلماتیک یا خطای امنیتی در دیپلماسی راهبردی آمریکا در ارتباط با ایران را توجیه کند.
بنابراین رقابت گروه های سیاسی و جناح های مختلف در حوزه وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا عامل اصلی شکل گیری چالش بوروکراتیک برای رابرت مالی شده است.» متقی در پاسخ به اینکه چقدر محتمل می داند مالی اسناد را در اختیار ایران قرار داده باشد، گفت: «ارائه اطلاعات باید بر اساس یک نوع هدف سیاسی، اراده دیپلماتیک یا تشویش های درونی باشد؛ دیپلمات های آمریکایی از سطح بالای ابتکار عمل برای کنترل محیط یا بازیگران ایرانی برخوردار هستند و به همین دلیل نمی‌توان فضایی را متصور شد که مالی اطلاعات خاصی را به مقامات، کارگزاران یا حتی گروه های اپوزیسیون ایرانی داده باشد.» وی تاکید کرد: «هیچ‌گونه اراده مجرمانه بر اساس قواعد دیپلماسی امنیتی آمریکا و اف بی آی در ارتباط با پرونده مالی با مورد ایران یا کارگزاران و سوژه های ایرانی مشاهده نمی‌شود.»
--> اخبار مرتبط