مروری بر مهمترین آتش‌سوزی‌ها در بناهای تاریخی
آتش در کلیسای نانت فرانسه اولین و آخرین حادثه این چنینی در بناهای تاریخی نبوده و از گذشته های دور تا کنون موزه ها، کلیساها، کاخ ها، کتابخانه ها و بناهای تاریخی زیادی در مناطق مختلف جهان طعمه حریق شده و آسیب های گاه جبران ناپذیری به آن ها وارد شده است.
به گزارش ایسنا، آتش در کلیسای جامع قرن پانزدهمی شهر نانت فرانسه که با نام کلیسای «سن پیر» و «سن پل» نیز شناخته می شود، روز گذشته - شنبه 28 تیر - و پس از چندین ساعت تلاش ماموران آتش نشان کنترل شد. هر چند تنها شیشه های رنگی نمای جلویی کلیسا و یک ارگ قدیمی آن سوخت و آسیب جدی به ساختمان و سقف کلیسا وارد نشد، اما سرنوشت آتش سوزی در بناهای تاریخی معمولا با این درجه کم از آسیب ها، ختم به خیر نمی شود. شاهد این ادعا را می توان بناهای تاریخی دانست که در طول سالیان گذشته یا به طوری کلی خاکستر شده یا با خسارت های بسیار جدی مواجه شده اند.
مهار آتش سوزی در کلیسای جامع شهر نانت فرانسهآوریل سال گذشته بود که آتش بزرگی در کلیسای معروف و 850 ساله «نوتردام» در شهر پاریس برافروخته شد و با آنکه بیشتر آثار مذهبی و هنری این کلیسا در جریان این آتش‌سوزی از این مکان نجات داده شدند، اما ساختار این بنای تاریخی شامل سقف و مناره آن به شدت آسیب دید. وقوع آتش سوزی در این کلیسا به عنوان یک پرستشگاه کاتولیک، موزه ای با آثار هنری و تاریخی فراوان و یک جاذبه گردشگری محبوب با سالانه 13 میلیون گردشگر، یکی از بزرگترین تراژدی های فرهنگی سال 2019 بود.
«امانوئل ماکرون»- رئیس جمهور فرانسه - موعد پنج ساله را برای بازسازی این بنای تاریخی تعیین کرد اما بیش از هزار متخصص مرمت و بازسازی با امضای یک نامه اعتراضی نسبت به مدت زمان تعیین‌شده هشدار دادند و بازسازی این کلیسا را در ظرف مدت پنج سال غیرممکن دانستند. اکنون فرآیند مرمت این بنای تاریخی پس از یک وقفه به دلیل شیوع ویروس کرونا از سر گرفته شده است.
آتش سوزی در کلیسای نوتردام پاریسموزه ملی برزیل در سال 2018 در پی یک آتش سوزی بزرگ 90 درصد از آثار خود را از دست داد و مجموعه های آثار تاریخی مصرشناسی این موزه نیز به طور کامل نابود شد. این موزه که بزرگترین موزه تاریخ طبیعی و قدیمی‌ترین موزه برزیل بود، از سال 1902 در محل سابق کاخ سلطنتی سائو کریستوائو ایجاد شده و دویستمین سالگرد فعالیت خود را جشن گرفته بود. موزه ملی برزیل دارای چندین بخش مختلف از جمله مردم‌شناسی، باستان شناسی و دیرینه‌شناسی و در مجموع میزبان 20 میلیون اثر بود.
آتش سوزی در موزه ملی برزیلدانشگاه لون بلژیک برای داشتن یکی از فاخرترین کتابخانه ها در اروپا شهرت داشت، اما این کتابخانه که در سال 1834 بنا شده بود دو بار به صورت کامل در آتش سوخت، یک بار در سال 1914 و در جریان حمله آلمان ها به بلژیک در بحبوحه جنگ جهانی اول که سربازان آلمانی 230 هزار نسخه کتاب و950 نسخه خطی را به آتش کشیدند و بار دوم در جریان نبرد لون در سال 1940 و در جنگ جهانی دوم.
این کتابخانه در سال 1951 بار دیگر بازسازی شد و در سال 1987 در فهرست آثار تاریخی حفاظت شده قرار گرفت.
آتش سوزی در کتابخانه دانشگاه لون بلژیککریستال پالاس بنایی از چدن و شیشه مسطح در هاید پارک لندن در انگلستان بود که برای میزبانی نمایشگاه بزرگ (نمایشگاه دستاوردهای صنعتی همه ملل) در سال 1851 برپا شد. کریستال پالاس به عنوان نخستین و بزرگترین بنای ساخته شده از شیشه و فلز که از اولین آثار برجسته در دوران مدرن معماری شناخته می شود در سال 1936 در اثر آتش‌سوزی ویران شد. کار به همان آتش سوزی ختم نشد، بلکه بقایای این بنا نیز در سال 1941 به کلی نابود شد.
آتش سوزی در کریستال پالاس انگلیسبازار شهر حلب در سوریه که بیشتر بخش های آن در قرن چهاردهم میلادی ساخته شده با طول تقریبا 13 کیلومتر بزرگترین بازار مسقف جهان است که در بخش تاریخی شهر حلب قرار دارد و از سال 1986 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است. بسیاری از بخش های بازار و دیگر ساختمان های قرون وسطایی شهر حلب در سال 2012 و در جریان درگیری میان دولت سوریه و گروه های مخالف در آتش سوخت.
این بازار که به «سوک» نیز معروف است شامل کوچه‌ای سرپوشیده است که کف آن با سنگ‌فرش ریز پوشیده شده و سقف آن به شکل طاق و گنبد که تا حدودی برگرفته از معماری اسلامی است، طراحی شده است.
بازار قدیمی شهر حلب سوریه پس از آتش سوزیتاریخچه آتش سوزی در بناهای تاریخی تنها به دوران معاصر و قرون اخیر منتهی نمی شود، با نگاهی به تاریخ آتش سوزی ها در دنیا می توان لیستی بلندبالا از این اتفاق در بناهای تاریخی در گذشته نیز به دست آورد.
480 قبل از میلاد «آکروپلیس» که در شمال شرقی پارتنون در آتن به عنوان پایتخت یونان و در مرتفع‌ترین نقطه دشت قرار داشت در آتش سوخت. مردم یونان این مجموعه تاریخی را یک نماد ملی می‌دانند که براساس شواهد تاریخی این شهر باستانی در طول دومین حمله به یونان در آتش سوخت.
معبد «آرتمیس» در افسس که آن را یکی از عجایب هفتگانه جهان می‌نامند نیز 550 قبل از میلاد در زمان امپراطوری یونان ساخته شد. معبد آرتمیس در شب 21 ژوئیه سال 356 پیش از میلاد، توسط مردی به نام هروستراتوس (Herostratus) برای جاودانه کردن نام خود در تاریخ، در آتش سوخت.
جست‌وجوها نام «پرسپولیس» را به عنوان یکی از مکان‌های تاریخی که در 330 قبل از میلاد توسط الکساندر به آتش کشیده شده ثبت کرده‌اند، اما هیچ سند تاریخی برای این اتفاق به دست نیامده است.
آتش سوزی بزرگ تورنتو در هفتم آوریل 1849 اتفاق افتاد، این آتش‌سوزی که با نام «آتش کلیسای جامع» نیز در ذهن مردم شناخته شده است، نخستین آتش بزرگ در تاریخ تورنتو، انتاریو و کانادا نامیده می‌شود. بخش عمده‌ای از بازار بلوک، هسته تجاری شهر، از جمله سقف کلیسای سنت جیمز فعلی در آن آتش‌سوزی از بین رفت. همچنین ساختمان 1831 سالن شهر تورنتو و بازار سنت لارنس آسیب دید و از بین رفت.
تصویری از کلیسای سنت جیمز تورنتودر سال 48 قبل از میلاد هم کتابخانه اسکندریه به طور تصادفی در زمان محاصره توسط جولیوس سزار سوخت.
در سال 1652 میلادی با آتش گرفتن تالار شهرداری آمستردام، گنجینه‌ها و مدارک تاریخی مهمی سوختند.
قصر سلطنتی «Tre Kronor» در استکهلم سوئد متعلق به قرون وسطی در آتش سوخت. گفته می‌شود این قلعه در اواسط قرن 13 میلادی با نام قلعه سلطنتی ساخته شد، زمانی که این قصر در 1697 سقوط کرد، بیشتر کتابخانه ملی سوئد و آرشیوهای سلطنتی نابود شدند، به همین دلیل امکان به دست آوردن اطلاعات دقیق از تاریخ اولیه این کشور در دسترس نیست.
کاخ سلطنتی «کوئدنبورگ» هم در 1731 میلادی در بروکسل در آتش سوخت و هیچ‌گاه بازسازی نشد، اطلاعات دیگری درباره این کاخ تاریخی و نحوه آتش‌سوزی آن در دسترس نیست.
کاخ سلطنتی «الکزار» در مادرید اسپانیا هم در شب کریسمس در 1734 در آتش سوخت و امروز جای آن کاخ سلطنتی جدید قرار گرفته است.
"هیت - دیو پاریس" اولین و قدیمی‌ترین بیمارستان شهر پاریس و قدیمی‌ترین بیمارستان فعال دنیاست که در سال 651 میلادی توسط سن لاندری تأسیس شد و در 1772 آتش گرفت و حالا با وجود همه حوادث مخربی که از سرگذرانده همچنان فعال است.
سومین ساختمان از مجموعه کاخ‌های «کریستین اسبرگ» در دانمارک در 1794 در آتش سوخت. برپایی اولین قلعه از این مجموعه بنا در سال 1167 انجام شد. این ساختمان از اوایل سده پانزدهم میلادی، در نقش ساختمان مرکزی حکومت پابرجا بود، تا 1794 به عنوان محل اقامت اصلی شاه استفاده می‌شد و اکنون از 1849 به عنوان محل برگزاری پارلمان استفاده می‌شود.
در 1809 میلادی بخش عمده‌ای از بخش جنوبی و شرقی کاخ سنت جیمز در لندن در آتش سوخت و هیچ‌گاه بازسازی نشد. هنری هشتم در 1532 کاخ سنت جیمز را جای درمانگاه جذامیان که وقف «سنت جیمز قدیس» بود، ساخت که از 1697 تا 1837 محل اقامتگاه پادشاهان بریتانیا بود.
در آتش‌سوزی 1837 سنپترزبورگ روسیه، کاخ زمستانی این منطقه تاریخی به جز "هرمیتاژ" در آتش سوخت. این کاخ در فاصله سال‌های 1754 تا 1762 میلادی و به دستور ملکه الیزابت، دختر پتر کبیر ساخته شده بود. این کاخ از قرن هجدهم میلادی تا زمان بروز انقلاب روسیه در سال 1917 که حکومت تزارها در روسیه به پایان رسید، محل اقامت تزارها بود.
نقاشی آبرنگ از آتش سوزی در کاخ زمستانی سن پترزبورگموزه مشهور مادام تیسو در لندن هم این فاجعه را به خود دیده است، در 1925 بخش‌هایی از این موزه در آتش سوخت که بازسازی شد.
کتابخانه ملی پرو که آن را قدیمی‌ترین و مهمترین کتابخانه کشور می‌دانند، در ماه می 1943 به طور کامل در آتش سوخت، در آن اتفاق 100 هزار جلد و 40 هزار نسخه خطی از دست رفت.
کاخ «همپتون کورت» لندن در 1515 میلادی توسط تامس وولسی ساخته شد. این کاخ که در کنار کاخ سنت جیمز از تنها کاخ‌های به جا مانده از دوران حکومت هنری هشتم است، در 1986 در آتش سوخت.
فاجعه پلاسکودر کنار هرم آتشی که بخشی از تاریخ را از حافظه دنیا پاک کرده، می توان به آتشی که گریبان بناهای تاریخی کشورمان را گرفته نیز اشاره کرد.
فاجعه پلاسکو، توجه ها را به سمت آتش سوزی هایی که بعدا گریبان هر ساختمان یا بنای تاریخی را می گرفت، جلب کرد، شاید به همین دلیل هم آمار زیادی از سرخی آتش در بناهای تاریخی تا قبل از پلاسکو بیرون نیامده، اما لیستی که بعد از پلاسکو در ذهن ها نقش بسته هر روز قطورتر می شود.
مسجد جامع ساری نیز به واسطه سوختن بیش از 70 درصدی‌اش در این لیست قرار می‌گیرد که تقریبا به جز چهارچوب اصلی‌اش، چیزی از بنای تاریخی آن باقی نماند.
آتش سوزی مسجد جامع ساریآتش سوزی بازار جهانی تبریز برای دومین بار در سال گذشته، آتش سوزی ضلع شمال غربی میدان حسن آباد، خسارت 100 میلیونی آتش به مسجد جامع قزوین در سال 1391، آتش سوزی های گاه و بیگاه در بازار تهران مانند آتش بازار کفاش ها در دو روز جمعه 27 تیر، یا آتش سوزی«کاروانسرا و سرای ملاحسین بازار کهنه قم» در سال گذشته که برای خاموش کردن آن بخش دیگری از کاروانسرا را تخریب کردند، فقط بخشی از آسیبی است که به بناهای تاریخی در کشور وارد شده، هر چند میراث فرهنگی بارها از برگزاری جلساتی خبر داده که قرار است به موقع و در زمان وقوع بحران ها وارد کار شوند.
آتش سوزی میدان حسن آبادانتهای پیام
