مسیر عدالت مالیاتی از تغییر نظام مالیاتی می‌گذرد / زمان اجرای مالیات بر درآمد رسیده است

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو: نظام مالیاتی در کشور ما به صورت منبع محور است و معافیت‌های مالیاتی زیادی به برخی از بخش‌های اقتصاد داده است. این معافیت‌ها باعث شده نسبت درآمد مالیاتی به تولید ناخالص داخلی حداکثر نصف میانگین جهانی شود.

طبق بررسی‌های دفتر مطالعات و تحقیقات مالیاتی سازمان امورمالیاتی کشور، 41 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور معاف از مالیات است و حتی مراجع بین‌المللی اعلام کرده‌اند که ایران، بیشترین تنوع و عمق معافیت‌های مالیاتی را دارد.

وزیر امور اقتصادی و دارایی در این خصوص در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد: حتی برخی شرکت‌های بزرگ معادل بیش از کل کارمندان و کارگران معافیت مالیاتی گرفته اند؛ به طور مثال قبل از سال 1400 درآمد مالیاتی کشور 306 هزار میلیارد تومان و مالیات افراد حقوقی که معاف از مالیات هستند 325 هزار میلیارد تومان بوده است؛ این معافیت‌ها بعضاً برای شرکت‌هایی است که سوخت و خوراک ارزان‌تر می‌گیرند و قیمت‌ها را هم دلاری افزایش می‌دهند.

خاندوزی در این‌باره گفته بود که برای شرکت‌ها فقط تا سال‌های اولی که می‌خواهند تولید را شروع کنند معافیت مالیاتی در نظر گرفته می‌شود و وقتی به بلوغ رسیدند حتما باید جزو مؤدیان بزرگ مالیاتی قرار بگیرند.

عملکرد مالیات برمجموع درآمد در کشور‌ها

در کشور‌هایی نظیر استرالیا، کانادا، شیلی، فرانسه، کره جنوبی، نیوزلند، انگلستان، ایالات متحده آمریکا نظام مالیات برمجموع درآمد، پیاده شده است؛ می‌توان با بررسی اقتصاد این کشور‌ها به عملکرد PIT پی برد. در ایران نسبت مالیات بر هزینه‌های جاری بین 40 تا 50 درصد است درصورتی که در دیگر اقتصاد‌های جهان تا 90 درصد هم رسیده است.

چرا PIT را انتخاب کنیم؟

سیستم مالیات ستانی جدیدی مطرح شده که در بسیاری از کشور‌های جهان روش مؤثری برای افزایش درآمد دولت و بازتوزیع درآمد است و بخش زیادی از مشکلات نظام قبلی را پوشش می‌دهد؛ درسیستم فعلی ارتباطی بین سیاست‌های مالیاتی با سیاست‌های جمعیتی وجود ندارد در صورتی که در مالیات مستقیم، سیاست‌های مالیاتی با سیاست‌های جمعیتی همسو می‌شوند، هزینه‌های معیشتی محاسبه می‌شوند، اخذ مالیات از ممیز محور بودن به اخذ مالیات هوشمند تبدیل می‌شود، برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی بیشتر تکالیف برعهده دولت و کمتر تکالیف برعهده مؤدیان خواهد بود و درنهایت مالیات بر تولید کاهش می‌یابد.

در یک نظام مالیاتی کارآمد نباید تفاوتی بین منابع مختلف درآمدی باشد در صورتی که در نظام فعلی مالیاتی، بیشتر انواع درآمد سرمایه در ایران معاف از مالیات هستند به طور مثال اگر شخصی سرمایه‌اش را در بانک سپرده کند مالیاتی به آن تعلق نمی‌گیرد در صورتی که اگر با سرمایه‌اش شرکت تولیدی راه اندازی کند باید 25 درصد مالیات به دولت بپردازد. باید بر سود سپرده بانکی مالیات تعلق بگیرد چراکه این امر باعث ایجاد اشتغال می‌شود.

در نظام فعلی تفاوتی بین تعداد افراد خانواده‌ها وجود ندارد و به طور مثال دو شخص که یکی مجرد و دیگری متاهل و دارای دو فرزند است و هردوی آن‌ها 15 میلیون تومان درآمد دارند به یک اندازه مالیات می‌دهند، اما در قانون جدید تعداد افراد خانواده، میزان هزینه‌ای که برای خوراک، پوشاک، درمان و مانند این‌ها دارند محاسبه می‌شود و به همان نسبت درصد مالیات آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.

یکی دیگر از مشکلات، ممیزمحوری بودن است؛ در این‌باره مدبرنیا، مدیرکل امور مالیاتی خراسان رضوی گفت: در راستای تحقق عدالت مالیاتی، ضروری است تا از اعمال سلیقه ممیزان در پرونده مالیاتی جلوگیری شود. هوشمند شدن سیستم اخذ مالیات حتی سرعت انجام کار‌ها را هم افزایش می‌دهد.

به گفته رئیس دستگاه قضا: قانون پیچیده مالیات، فسادزا است. در ایران برخی از مشاغل معاف از مالیات هستند مانند خیریه‌ها؛ همین معافیت‌های مالیاتی باعث می‌شود که فساد به وجود بیاید؛ افراد برای فرار مالیاتی قانونی درکنار فعالیتی که انجام می‌دهند خیریه‌ای را هم تأسیس کنند که با برداشته شدن معافیت‌ها حمایت از برخی صنایع کم می‌شود.

درنهایت برای رهایی از وضعیت کنونی و رسیدن به وضعیت مطلوب باید هرچه سریع‌تر لایحه مالیات بر مجموع درآمد در مجلس تصویب شود.