مصائب بازار نشر موسیقی در عصر حاضر / آلبوم‌های موفق باید 10 میلیون نسخه بفروشند
بازار نشر موسیقی این روزها دچار رکود شده است؛ رکودی که عوامل بسیاری دارد؛ از کرونا بگیرید تا گرانی، قیمت دلار و....
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، روزگاری بود که انتشار هر آلبوم رونقی برای بازار نشرِ موسیقی محسوب می شد. در آن روزگاران؛ انتشار برخی از آلبوم‌ها، صف‌های طولانی مقابل فروشگاه‌های فرهنگی را به دنبال داشت. صف‌هایی که مشتاقِ خریدِ آلبومِ جدیدِ فلان هنرمند بودند.
اکنون اما بازار نشر موسیقی اوضاع خوبی ندارد. رونقی هم در کار نیست. صف‌های طولانی هم که برای همیشه به خاطره‌ها پیوستند.
تا همین چند سال پیش اوضاع آنقدرها هم وخیم نبود. حداقل تولید شکل می‌گرفت و آلبوم‌ها هم منتشر می‌شدند و بازارِ نشر، با رونقی هر چند اندک پیش می‌رفت. امروز اما اوضاع وخیم شده است.
شیوع ویروس کرونا شاید اصلی‌ترین علت در رکودِ عمیقِ بازار نشرِ موسیقی بود.
یکی از تهیه کنندگان و ناشران موسیقی که به دلیل دورماندن از حاشیه‌های صنفی، عدم انتشار نامش را پیش شرط گفت‌وگو قرار داد، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم به بررسی اوضاعِ نشر موسیقی پرداخت. او موضوع‌های مختلف و مشکلاتِ موجود را مورد بررسی قرار داد. در این گزارش ضمن طرح مشکلات موجود در راهِ نشر موسیقی، دیدگاه‌های این ناشر و تهیه‌کننده موسیقی را با هم می‌خوانیم.
آیین رونمایی از آلبوم ردیف هفت‌دستگاه موسیقی ایرانی - اثری از محسن نفر - این آلبوم به همت حوزه هنری منتشر شده است
کرونا و لطمه‌های بزرگش بر نشر موسیقی
ناشر و تهیه کننده موسیقی درباره تاثیرات کرونا بر نشر موسیقی می‌گوید: «در دو سال گذشته مشکلات اقتصادی و شیوع ویروس کرونا در رکود بازار نشر موسیقی بسیار تاثیر گذاشت. در این میان چند اتفاق علت و معلول شدند تا تولید و فروش پایین بیاید. اصل داستان به این برمی‌گردد که وقتی کرونا شیوع پیدا کرد، فروشگاه‌های عرضه محصولات فرهنگی گاهی برای مدت طولانی تعطیل می‌شدند.
در چنین وضعیتی برنامه‌ریزی برای تولید و انتشار امکان‌پذیر نبود. فروشگاه‌ها وقتی باز می‌شدند چون اثر جدیدی منتشر نشده بود، رونق و پاخورشان را از دست می‌دادند.
آلبوم‌های پرفروشی هم که همواره فروش خوبی داشتند، در دوران کرونا تیراژشان تمام شده بود. برخی از این آلبوم‌ها برای بار چهارم و پنجم بازنشر شده بودند اما در دوران شیروع ویروس کرونا، دیگر بازنشر نشدند.»
رونماییی از آلبوم «عصیان» به آهنگسازی میدیا فرج‌نژاد - این آلبوم امسال و با هزینه شخصیِ هنرمند منتشر شد
فروش مجازی برای موسیقی جواب نداد / فروش 10 میلیون نسخه برای آلبوم‌های موفق
در دوران شیوع ویروس کرونا بیشتر بازارها به سمتِ مجازی شدن رفت. همین مسئله هم موجبِ رونقِ بازارهای فضای مجازی شد. بازار نشر موسیقی اما در عرصه دیجیتال و فروش مجازی چندان موفق نبود.
تهیه کننده و ناشر موسیقی می‌گوید: «به نظر رسید که فروش مجازی شاید بتواند جایگزینِ فروش فیزیکی باشد، اما به دلیل نبود زیرساخت‌ها و کمبود جذابیت‌ها در این بخش، این داستان هم موفق نبود.
ممکن است بگویید آلبوم فلان شخص در فروش مجازی، یک میلیون نسخه فروخته و این موفقیتی بزرگ است! اما واقعیت این است که فروشِ آلبوم‌های موفق در فضای مجازی باید به 10 یا 12 میلیون نسخه برسد؛ چرا که در گذشته آلبوم‌های موفق از آرتیست‌های سرشناس یک میلیون نسخه‌ی فیزیکی می‌فروخت.
فروش مجازیِ آلبوم‌های موسیقی در حال حاضر فقط در یک سایت انجام می‌شود. در این بخش هم رقابتی وجود ندارند. سایتی هم که مرجع این کار است اصلا خودش را به روز نکرده است. برای مثال اگر من بخواهم آلبومِ دکلمه‌های خسروشکیبایی را بخرم و وارد این صفحه شوم؛ پایینِ همین صفحه باید پیشنهادهای مشابهی برای خرید به من بدهد. مثلا آلبومِ دکلمه‌های شاملو یکی از پیشنهادهایش باشد، اما این سایت آلبوم جدیدِ رضا یزدانی یا همایون شجریان را به من معرفی می‌کند. این‌ها موجب ریزش مخاطب می‌شود. حالا نبود قانون کپی رایت و دیگر مسائل که جای خود دارد.»
رونمایی از آلبوم «حال نامعلوم» با صدای مصطفی راغب که نخستین آلبوم این خواننده موسیقی پاپ بود راغب و گروه ماکان‌بند از معدود هنرمندان عرصه موسیقی پاپ هستند که آلبوم منتشر کردند
سامانه‌ی وزارت ارشاد، بروکراسیِ دردسرسازِ جدید برای نشر موسیقی
ناشران موسیقی در آغاز سال 1401 با مشکلی تازه هم مواجه شدند. سامانه‌ی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ثبت درخواستِ مجوزهای موسیقی، از اوایل فروردین از دسترس خارج شد. گویا در این رخداد، آرشیو و داشته‌های این سامانه از بین رفته است. همین مسئله چالش جدیدی مقابل ناشران موسیقی قرار داد.
تهیه کننده و ناشر قدیمیِ موسیقی دراین باره می‌گوید: «امسال یک مشکل جدید هم به مشکلات‌مان اضافه شد. سامانه وزارت ارشاد از کار افتاد. آرشیو و بک‌آپ و تمام پرونده‌های در جریان از بین رفت. نزدیک به سه ماه طول کشید تا سامانه‌ی جدید راه بیافتد.
حمید خزاعی: موسیقی، زبان هنری اقوام ایرانی است سامانه‌ی جدید هم آنقدر باگ داشت که در نهایت مجبور شدند برای ناشران جلسه توجیهی برگزار کنند؛ تا کارکردن با سامانه را به ناشران یاد بدهند.
ناشری که 20 سال است در عرصه نشرِ موسیقی کار می‌کند، می‌بایست یک عالمه گواهی مختلف را بگیرد و بارگذاری کند تا اجازه داشته باشد یک قطعه را برای مجوز گرفتن بارگذاری کند.»
مراسم رونمایی از آلبوم گاه‌فراموشی - با صدای همایون شجریان این آلبوم از معدود آثاری است که با حضور حامی مالی در قالب موسیقی ایرانی منتشر شد
موسساتِ فعال و بی‌کار کدامند؟
در سال‌های اخیر موسساتِ فرهنگی هنری بسیاری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ثبت رسیده‌اند. هر کدام از این موسسات می‌توانند در زمینه‌ی تولید و نشر آلبوم‌ها و قطعات موسیقی فعالیت کنند. اما از بین این موسساتی که مجوزِ فعالیت گرفته‌اند، تنها بخشی از آنها فعالیتِ مستمر دارند.
در سه ماهه نخست سال 1401 در بخش تأسیس و تمدید مجوز مراکز تولید و تکثیر آثار صوتی و تصویری و همچنین استودیوهای صدابرداری، 13 مجوز صادر شده است. اما آیا این مراکزی که مجوز برایشان صادر شده یا مجوزشان را تمدید کرده‌اند؛ در عرصه‌ی تولید و نشر آثار موسیقی فعال هستند؟
اهالی موسیقی کنسرت‌ها را از سر می‌گیرند / بررسی مجوزها از سوی دفتر موسیقی یکی از ناشرانِ شناخته شده موسیقی می‌گوید: «الان تعداد فروشگاه‌های عرضه آثار موسیقی به یک سوم رسیده است. پخش‌ها از بین رفته‌اند. ناشران فعال که کلا 20 ناشر داشتیم، الان نصف شده‌اند.
ما در دور اول مجمع صنفی ناشران موسیقی به این نتیجه رسیدیم که شرایطی را برای ناشران فعال بگذاریم. ناشر فعال از نظر ما کسی است که در سال حداقل 3 کنسرت برگزار و پنج آلبوم هم منتشر کند.
البته ممکن است که وزارت ارشاد در سال، چند صد پراونه فعالیت به موسسه‌های فرهنگی بدهد. اما بیشتر این موسسات فعالیت مستمری در عرصه موسیقی ندارند.
برخی از هنرمندان برای انتشار آثار خودشان موسسه تاسیس می‌کنند؛ حال ممکن است که آن هنرمند هر سال یا هر چندسال یک آلبوم منتشر کند!»
مراسم رونمایی از آلبوم «خنیاگر» با صدای شهرام ناظری - این آلبوم را انتشارات سروش منتشر کرد
آلبوم در موسیقی پاپ منسوخ شده است
در سال‌های گذشته موسیقی پاپ از انتشار آلبوم به انتشار تک آهنگ‌ها تغییر مسیر داد. خوانندگان موسیقی پاپ دیگر آلبومی منتشر نمی‌کنند. آنها ترجیح می‌دهند تک‌آهنگ‌هایشان را به صورت مجزا و با فاصله‌های زمانی مشخص منتشر کنند.
طبق آماری که از سوی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده؛ در سه ماه نخست سال 1401، 21 آلبوم موسیقی مجوز گرفته است. ازین تعداد 9 آلبوم در ژانر پاپ، 2 آلبوم سنتی، 5 آلبوم تلفیقی، 1 آلبوم محلی و 4 آلبوم در ژانر موسیقی کلاسیک بوده است. همچنین برای 80 تک آهنگ و 51 نماهنگ نیز در این مدت از دفتر موسیقی مجوز انتشار صادر شده است.
بهزاد عبدی دبیر سی‌وهشتمین جشنواره موسیقی فجر شد / انتشار فراخوان بخش رقابتی و غیررقابتی
همین آمار نشان می‌دهد که تعداد تقاضاها برای صدور مجوزِ آلبوم‌ها هم بسیار اندک است.
ناشر و تهیه‌کننده موسیقی می‌گوید: «موسیقی پاپ در حال حاضر فقط به صورت تک آهنگ منتشر می‌شود. در همین ماه‌های اخیر آلبومی اگر منتشر شده، یا موسیقی ایرانی، یا تلفیقی بوده است. دلیلش این است که این آثار با سرمایه‌ی خودِ هنرمند منتشر شده‌اند. یعنی ناشری سرمایه‌گذاری نکرده است.
در عرصه موسیقی نواحی هم پس از اینکه حوزه هنری دیگر فعالیتی در عرصه تولید آثار در این ژانر نداشت، تنها موسسه فعال همان موسسه «ماهور» است که آثاری را در حوزه موسیقی نواحی منتشر می‌کند.»
مراسم رونمایی از آلبوم «حالا که می‌روی» با صدای محمد معتمدی - این آلبوم با حمایت موسسه اوج و در اواخر سال 1397 منتشر شد
کارخانه‌های تولید سی‌دی نصف شدند
کم شدنِ تولید آلبوم‌های موسیقی به بالا رفتنِ هزینه‌های تولید هم مربوط است. بخش مهمی از این هزینه‌ها در بخشِ تولیدِ خودِ سی‌دی‌ها یا دی‌وی‌دی‌ها و قاب‌هایشان است.
ناشر عرصه موسیقی می‌گوید: «تولیدِ فیزیکیِ آلبوم‌های موسیقی دو مرحله دارد که یکی تولید قالب و دیگری تولید خودِ سی‌دی است. ما در 10 سال گذشته چهار کارخانه در این بخش داشتیم که در حال حاضر این تعداد به دو کارخانه رسیده است.
جنین انسان از 20 هفتگی توانایی شنیدن موسیقی را دارد شاید علتِ کم شدنِ این کارخانه‌ها به کاهشِ تولیدِ آلبوم‌های موسیقی برگردد. دلیل دیگر هم بالا رفتنِ هزینه‌های تعمیر و نگهداریِ دستگاه‌های این کارخانه‌هاست. برکسی پوشیده نیست که بالارفتنِ قیمت دلار، این هزینه‌ها را چندبرابر کرده است.
در سال‌های گذشته قیمت تولید هر سی‌دی 300 یا 400 تومان بود. در حال حاضر این رقم برای تولیدِ هر سی‌دی به 3 هزارتومان رسیده است. به هر حال رقابت در این عرصه کم شده و قیمت‌ها هم بالا رفته است.»
