موسیقی راک، قربانی تبلیغات هدفمند تجاری است
تهران - ایرنا - شهاب صادقی، هنرمند عرصه موسیقی راک، معتقد است: تبلیغات هدفمند تهیه‌کنندگان جهانی برای فروش بیشتر، باعث بسیاری برداشت‌ها و تعابیر اشتباه از این نوع موسیقی شده است.
شهاب صادقی (متولد 1362) از هنرمندان جوان عرصه موسیقی در سبک راک است. وی قراربود اسفند سال گذشته تازه ترین کنسرت خود را در تهران برگزار کند؛ اما شیوع ویروس کرونا مانع از آن شد. این هنرمند تحصیلات خود را تا مقطع فوق لیسانس مهندسی عمران ادامه داده و تا سی سالگی در رشته تحصیلی خود مشغول به کار بود و موسیقی را آماتور و خودآموخته دنبال کرده است.
وی در پانزده سالگی با موسیقی راک آشنا می شود و نواختن گیتار را خودآموز آغاز می‌کند، در سال 1381 اولین کنسرت خود را در دانشگاه علم و صنعت روی صحنه می‌برد. او در بیست و پنج سالگی کنسرت کوچکی را در یکی از سالن‌های تهران برگزار می‌کند اما حس و حال این کنسرت کوچک چنان شوریدگی و شیدایی را در این هنرمند ایجاد کرد که باعث شد پنج سال کشمکش روحی و ذهنی را تجربه کند و در نهایت در سی سالگی به این نتیجه می‌رسد که به صورت حرفه ای موسیقی راک را دنبال کند.
این هنرمند به واسطه ذهنیت زیبایی شناختی خود گرایش خاصی به موسیقی‌های ملودی محور همراه با ترانه در سبک راک پیدا و با توجه به این ذهنیت و سلیقه شخصی، سبک آلترناتیو راک را به عنوان سبک اصلی خود انتخاب می‌کند.
وی معتقد است: برخی کلیپ‌های هنجارشکن در مورد موسیقی راک که تولیدکننده و سرمایه گذاران آن را تنها با هدف جذب بیشتر مخاطب ساخته و منتشر می‌کنند، محصول یک نگاه تجاری است و کمترین سنخیتی با حقیقت ذاتی و اصالت ایدئولوژیک این سبک موسیقی ندارد. گفت‌وگوی خبرنگار فرهنگی ایرنا را با وی می‌خوانید.
موسیقی راک صدای شیطان‌پرستان نیست
ایرنا: موسیقی راک برخلاف ذات اصلی خود که به شدت دانش محور و مبتنی بر اصول و قواعد موسیقی است در کشور ما اشتباه معرفی شده. تا جایی که برخی به موزیسین های راک و متال لقب شیطان پرست می‌دهند و همین تفکر باعث شده این سبک‌ها در کشور ما با چالش‌های متعدد و جدی روبرو باشد. علت را چه می‌دانید؟
صادقی: به نظر من موسیقی راک طیف گستره ای را در بر می‌گیرد از یک سافت راک در یک قاره تا بلک متال های بومی کشورهای اسکاندیناوی همه و همه بین مردم با یک نام شناخته می‌شوند. حال در یک موسیقی با این طیف گستره در جهان در برخی نقاط کلیپ‌هایی عموما تجاری توسط تولیدکنندگان و شرکت‌ها به قصد جذب حداکثری مخاطب مخصوصا طیف نوجوان و زیر بیست سال به عنوان مخاطبان اصلی این شاخه های خاص از برخی صحنه های بدعت گریز و خلاف عرف جامعه استفاده می‌شود تا روحیه سرکش مخاطب خود را به سمت خود سوق بدهند. نباید فراموش کرد این کلیپ‌ها و نمادهای مورد استفاده در آن‌ها صرفا برای جذب حداکثری مخاطب توسط تولید کننده و سرمایه گذار استفاده می‌شود. این تصاویر و نمادها محصول یک نگاه تجاری است و کمترین سنخیتی با حقیقت ذاتی و اصالت ایدئولوژیک این موسیقی ندارد.
ایرنا: یعنی عرضه بر مبنای تقاضا به قصد سود بیشترمدیریت شده اما در جوامعی مانند کشور ما این روند باعث سوءتفاهماتی در برداشت‌ها شده است؟
صادقی: بله. البته این اتفاقات فقط روی طیف خاص و کوچکی از این موسیقی افتاده است و قطعا بسیاری هنرمندانی که با گریم ها و چهره های وحشتناک و رفتارهای هنجارشکن در مقابل دوربین ها قرار گرفته‌اند در دنیای واقعی احتمالا اگر یک جنازه خونی ببینند دچار تشنج بشوند.
از حاشیه رفتن و قانون‌شکنی بیزارم
ایرنا: در زمانی که اکثر کنسرت‌های راک و موسیقی‌های جریان فرعی با محدودیت صدور مجوز روبرو بودند دائم کنسرت‌های مجوزدار برگزار کردید. علت این امر چه بود؟ صراحتا می‌پرسم از رانت‌های خاصی استفاده کردید؟
صادقی: حقیقت امر اینست من جزء هنرمندانی بودم که بیش از دیگران با سختی اخذ مجوز از نهادهای گوناگون روبرو بودم. چون بیش از دیگران کنسرت داشتم بیش از دیگران مراحل اخذ مجوز از نهادهای گوناگون را طی کردم. بسیاری همکاران من برای اخذ مجوز اقدام می کنند و با اولین مخالفت از کنسرت صرف نظر می کنند اما من به خاطر اصرارم برای برگزاری کنسرت بیش از دیگران هم نه شنیدم و هم دست از تلاش بر نداشتم. از طرفی من با تمام اعتقادم پذیرفتم در ایران کشوری با قوانین و عرف‌های خاص خودش زندگی می‌کنم و هرگز سعی نکردم فعالیتی خارج از عرف و قوانین جامعه و بدون کسب مجوز انجام بدهم. شاید همین امر باعث شد کمتر در حاشیه قرار بگیرم. چون از حاشیه ها و قانون شکنی ها بیزارم.
شرایط اخذ مجوز از دفتر موسیقی بسیار راحت تر از قبل شده است
ایرنا: آیا هنوز هم مراحل اخذ مجوز از دفتر موسیقی و سایر نهادها همان اندازه سخت است؟
صادقی: خوشبختانه خیر. در روند اخذ مجوز به گواهی آمارهای منتشره از سوی روابط عمومی معاونت امور هنری وزارت ارشاد چند سالی است شاهد بازتر شدن فضا هستیم و شرایط اخذ مجوز در دولت فعلی بسیار تسهیل شده است.
کرونا و چالش‌های ذهنی یک هنرمند
ایرنا: در شرایط فعلی که کشور با شیوع ویروس کرونا درگیر است شاید در کوتاه مدت به این نتیجه برسیم که شرط بقای صنعت موسیقی و عبور از بحران‌های اقتصادی برگزاری کنسرت‌های آنلاین باشد؟ آیا بهعنوان یک هنرمند با برگزاری کنسرت‌های آنلاین موافق هستید؟
صادقی: هیچ لذتی برای یک هنرمند بالاتر از اجرا مقابل هوادرانش نیست و همه عشق و انگیزه موسیقیدان‌ها به همان یک ساعت چشم در چشم مخاطب شدن و اجرای زنده است. این لذت در کنسرت‌های آنلاین وجود ندارد. من به شخصه به خاطر سنگینی و خشکی، فضای اجرا مقابل صندلی‌های خالی را دوست ندارم. اما اگر نهادهای مربوطه برای برگزاری اجرای آنلاین من همکاری کنند بخاطر ترغیب هوادارانم به در خانه ماندن و قطع زنجیره انتقال کرونا و حفظ سلامتی هموطنانم حتی برای دو ساعت و ایجاد شعف در مخاطبان خانه‌نشینم حاضرم کنسرت آنلاین برگزار کنم. اما باز هم می‌گویم تمام لذت کار برای یک هنرمند در اجرای زنده در مقابل مخاطب خلاصه می‌شوند.
ایرنا: پدر شما خلبان نظامی بود و طبیعتا نحوه تربیت شما بسیار بر پایه مقررات و نظم سختیگرانه استوار بوده، ایا انتخاب موسیقی راک که نوعی از موسیقی اعتراضی است به نوعی بخاطر اعتراض ما به این مقررات سختگیرانه بوده؟
صادقی: من به شخصه هرگز موسیقی راک را با دیده اعتراضی نه شنیده ام و نه انتخاب کرده ام. آنچه در موسیقی راک همیشه جذاب بوده و هست هیجان و ریتم های تند جاری در این موسیقی است. من شخصا فرد ارامی هستم پس گوش دادن به نوعی از موسیقی که قادر باشد هیجانات و احساسات درونی مرا برانگیخته و حتی تخلیه کند بسیار لذت بخش بوده، هست و خواهد بود.
درست است که خانواده من به شدت مقرراتی بوده اما والدین من هرگز فرهنگ را فدای مقررات سخت نکردند. یعنی وقتی دیدند من به قول معروف بچه درسخون سر بزیر اوقات فراغت خود را به جای اینکه در خارج ازخانه سپری کنم در خانه مشغول موسیقی هستم به جای مخالفت اتفاقا کاملا مرا حمایت کردند.
ملودی‌محور بودن موسیقی را دوست دارم
ایرنا: اصولا چه شد که سبک آلترناتیو راک را بعنوان سبک اصلی خود انتخاب کردید؟
صادقی: من بین تمام زیرشاخه های موسیقی راک بیشتر به موسیقی هایی علاقمندم که ملودی محور باشند. در بسیاری از این زیر شاخه ها تمرکز اصلی روی ریتم های قوی باس و درامز است اما من تمایل داشتم نوعی از موسیقی راک را اجرا کنم که ملودی محور باشد و بتوان روی آن شعر و ترانه فارسی گذاشت و سبک آلترنایو راک این امکان را به من می‌داد.
ایرنا: هویت و شاکله موسیقی های زیرمجموعه راک روی ریتم مخصوصا گروه‌های درامز و باس لاین‌ها استوار است. چگونه شما به سبک خود که از ریتم فاصله گرفته و روی ملودی متمرکز شده آلترناتیو راک می‌گویید؟ از طرفی در این نوع موسیقی که اساسا بر مبنای ادبیات سه هجایی ظرفیت پذیرش کلام را دارد چگونه موفق شدید از ادبیات دو هجایی پارسی استفاده کنید؟
صادقی: در ابتدا باید خوشحالی خود را از بابت این گفت‌وگوی کارشناسانه اعلام کنم. متاسفانه بسیاری گفت و گوها در این زمینه به این سمت کشیده شده که چرا راک فارسی خوب نداریم اما کمتر شاهد بودیم که این مساله دقیق بررسی شود. اما در پاسخ به سوال شما ابتدا باید جمله قبلی خود را کمی اصلاح و تلطیف کنم. من در موسیقی خودم ریتم را حذف نکردم بلکه کمی از حضور قدرتمند آن کاسته ام یا به عبارتی آن را قدری نسبت به سلیقه قبلی خودم تلطیف کرده ام. اما نه به این معنی که کلا ملودی را جایگزین ریتم کرده باشم.
ایرنا: راهکار شما در آهنگسازی برای عبور از مانع یک هجا کمتر در ادبیات فارسی چیست؟
صادقی: در گذشته ما در ابتدا قطعه را بی‌کلام می‌ساختیم درست مثل روشی که اکثر هنرمندان این سبک در غرب انجام می‌دهند. یعنی در ابتدا یک قطعه کاملا موزیک محور ساخته و روی این قطعه ترانه با توالی واژگانی مناسب چیده می‌شد.
مهندسی‌معکوس یک آهنگساز
اما روش فعلی به این صورت است که با یک تک گیتار کلاسیک، ترانه را انتخاب کرده و با سلیقه شرقی خود با استفاده از موتیف های شرقی و گام مینور هارمونیک که به سلیقه شرقی خودمن نزدیک تر است به توالی ملودی هایی می‌رسیم که در نهایت به یک ملودی خیلی ساده گیتار با سازگاری زیاد با ترانه دست پیدا می‌کنیم. چون هنوز به ریتم نرسیدم مشکلی با یک هجا کمتر یا بیشتر نداریم. چون چیدمان دست شماست و ملودی ساخته شده پنتاتونیک غربی نیست بلکه ملودی مینور هارمونیک شرقی است.
ایرنا: یعنی شما در آهنگسازی بیشتر به صورت مهندسی معکوس عمل کرده و بیشترنگاه هارمونیک دارید تا کنترپوانتیک؟
صادقی: بله دقیقا. بعد از رسیدن به ملودی وکالی کاملا ساده تنظیم را بر اساس آلترناتیو راک تنظیم می‌کنیم.
ایرنا: وقتی آهنگسازی به این صورت انجام بپذیرد طبیعی است ورس و کوروس های زیبا و باب طبعی خواهید داشت اما در چنین ساختاری با بریج ها چه می‌کنید؟
صادقی: به نکته بسیار ظریفی اشاره کردید. بریج‌های ما دیگر مانند ورس و کوروس ها نرم و لطیف نیست. در بریج‌ها کاملا موسیقی را به سمت یک هارد راک با استفاده از فواصل چهارم یا کروماتیک که اصلا مخاطب انتظار ندارد تمایل می دهیم.
ایرنا: شما بسیار از تمایل خود به استفاده از ملودی‌های شرقی صحبت کردید. در استفاده از ملودی‌های شرقی با چالش ربع پرده به چه صورت برخورد می‌کنید؟
صادقی: منظورم از شرقی همان مینورهارمونیک بود و چالشی با ردیف‌ها و گام‌های موسیقی ایرانی ندارم؛ چون اصلا به آن سمت نمی‌روم. بسیار به من پیشنهاد شده برای جذب مخاطب بیشتر به این سمت گرایش پیداکنم اما کلا فواصل ربع پرده ایرانی با سلیقه من سازگار نیست.
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*
