موضع ایران در مذاکره
اقتصادنیوز: اگرچه هنوز برای قضاوت زود است، اما به نظر می‌رسد در صورت عدم پیشرفت در مذاکرات تابستانی، اواخر شهریورماه نقطه عطفی در آینده روابط ایران و اروپا باشد؛ یعنی یا بازگشت به توافقی محدودتر، و یا حرکتی به سمت تنش بیشتر.
به گزارش اقتصادنیوز، روز جمعه 25 ژوئیه 2025 مصادف با سوم مرداد، مذاکره‌کنندگان ایران و سه کشور اروپایی فرانسه، بریتانیا و آلمان در استانبول دیدار کردند. این نخستین گفت‌وگوی رو در رو مقامات پس از حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات نظامی و هسته‌ای ایران در خرداد ماه بود.
به گزارش رویترز، گفت‌وگوها در حدود 4 ساعت به طول انجامید و به گفته منابع اروپایی، «صریح، جدی و فنی» بوده است.
این مذاکرات در حالی انجام شد که سه کشور اروپایی تهدید کردند که در صورت ادامه فعالیت‌های هسته‌ای ایران و عدم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ممکن است در جهت فعال‌سازی مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌ها (اسنپ‌بک) قدم بردارند؛ اقدامی که می تواند موجب اعمال دوباره تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران بشود، موضوعی که از نظر حقوقی و سیاسی بسیار بحث‌برانگیز است.
طبق این گزارش، اروپایی‌ها خواستار تعهد مشخص ایران برای توقف غنی‌سازی، شفاف‌سازی درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده و همکاری کامل با آژانس هستند. پیشنهاد تعلیق موقتی فعال‌سازی اسنپ بک نیز در این دیدار مطرح شده است. اقدامی که تروئیکای اروپایی آن را مشروط به رفتار دیپلماتیک ایران می دانند.
رویترز همچنین جلسه چهار ساعته را «صادقانه و مفصل» توصیف کرده و آن را گامی دقیق اما موقت ارزیابی کرده است.
موضع ایران؛ مذاکره با شرط حفظ حق حاکمیت
همچنین بنا به گزارش الجزیره، معاون وزیر خارجه ایران، کاظم غریب‌آبادی، پس از مذاکرات اعلام کرد که در جلسه نه‌تنها مواضع طرف‌های اروپایی درباره جنگ اخیر را مورد انتقاد قرار داده، بلکه خطوط قرمز ایران در خصوص حفظ دستاوردهای هسته‌ای و رد اسنپ‌بک را نیز با صراحت مطرح کرده است. او فعال سازی مکانیسم ماشه را اقدامی «فاقد مشروعیت حقوقی» خواند و تأکید کرد که این گفتگوها ادامه‌دار خواهد بود.
آسوشیتدپرس نیز گزارش داد، غریب‌آبادی هشدار داده که در صورت بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، ایران احتمالاً به خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) فکر خواهد کرد. او این اقدام را در واکنش به اقدامات احتمالی طرف‌های غربی توجیه‌پذیر اعلام کرده است.
بر اساس گزارشی از کریتیکال تردز ، جناح های سیاسی معتدل تر در ایران در پی جهت دهی دوباره به سیاست خارجی و داخلی هستند. آن ها تلاش می کنند تا صدای طرفداران گفتگو های دیپلماتیک از داخل را در برابر جریان های تند و افراطی، پررنگ تر کنند.
رویکرد اروپا، فشار نرم با تهدید سخت
بر اساس گزارش دیگری از رویترز، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که ایران آمادگی خود را برای ازسرگیری مذاکرات فنی با آژانس اعلام کرده است. البته دسترسی آژانس به سایت‌های کلیدی همچنان محدود است و از سوی دیگر، تهران خواهان تضمین‌هایی در قبال هرگونه همکاری بیشتر است.
به گزارش الجزیره، گفت‌وگوهای استانبول نشان داد که دو طرف درک روشنی از خطوط قرمز یکدیگر دارند، اما هنوز فاصله زیادی با سازش یا توافق دارند. اروپا همچنان در مسیر «فشار هوشمند» حرکت می‌کند؛ تهدید به تحریم، در عین باز گذاشتن راه مذاکره. ایران نیز تلاش دارد تا با چانه‌زنی، از یک سو موقعیت خود را در نظام بین‌الملل حفظ کند و از سوی دیگر، مانع فشار اقتصادی بیشتر شود.
چرخش اسراتژیک ایران و منطقه
تحلیلگر ارشد مؤسسه «چتم‌هاوس»، سانام واکیل، در گفت‌وگو با فایننشال‌تایمز گفته که این دور از مذاکرات اگرچه بعید است به توافقی کامل ختم شود، اما می‌تواند از بدتر شدن اوضاع جلوگیری کند. او گفته که اروپا در حال ارزیابی واقعی تمایل ایران برای بازگشت به یک چارچوب محدودیت‌پذیر و قابل راستی‌آزمایی است.
از نگاه برخی دیپلمات‌های اروپایی، اگر ایران وارد همکاری نشود، احتمال بازگشت کامل تحریم‌های سازمان ملل افزایش می‌یابد. اما فعال‌سازی اسنپ‌بک از سوی سه کشور اروپایی بدون حمایت روسیه و چین، ممکن است واکنش شدید تهران را در پی داشته باشد.
اگرچه هنوز برای قضاوت زود است، اما به نظر می‌رسد در صورت عدم پیشرفت در مذاکرات تابستانی، اواخر شهریورماه نقطه عطفی در آینده روابط ایران و اروپا باشد؛ یعنی یا بازگشت به توافقی محدودتر، و یا حرکتی به سمت تنش بیشتر.
همچنین بخوانید- دیپلماسی در تنگنا / چرا توافق هسته‌ای بین ایران و تروئیکای اروپایی به آسانی محقق نمی‌شود؟
- سناریوهای محتمل درباره مذاکرات ایران و اروپا / دو طرف چه اهدافی رو دنبال می کنند؟
- تمدید شش ماهه مکانیسم ماشه از سوی ایران رد شد؟
- گفتگوی عراقچی با همتای مصری درباره غزه / قاهره در جریان مذاکرات ایران و اروپا قرار گرفت
