موفقیت‌های بزرگ دولت در سال اول بدون برجام و FATF
یک‌سال پیش در چنین ایامی آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی برای تشکیل دولت مردمی سوگند یاد کرد تا با شعار «ما می‌توانیم» و «مبارزه بی‌امان با فساد» موانع و مشکلات کشور را رفع و احیاگر امید و اعتماد باشد.
به گزارش مشرق، دولتی که پس از یک دوره 8 ساله مدیریت ناکارآمد و ضعیف که ظرفیت های عظیم یک ملت را به برجام و FATF گره زده بود، با کارویژه تغییر در ریل مدیریت اجرایی کشور آغاز به کار کرد و در این مدت یک‌ساله اتفاقات بسیار خوب و ارزشمندی را رقم زد که آثار آن در ایجاد رضایت‌مندی نسبی و همچنین بازگشت امید و اعتماد به مردم قابل مشاهده است.
گرچه عده‌ای متوقعانه مدعی‌اند که هنوز بخش زیادی از وعده‌های رئیسی آن‌هم در این مدت کوتاه محقق نشده اما قطعا هیچ ایرانی منصفی نمی‌تواند منکر تلاش مجدانه، مجاهدانه و شبانه‌روزی رئیسی و دولتش برای باز کردن گره‌های کور مدیریتی فاجعه‌بار گذشته باشد و قطعا با استمرار این چرخه تحول مردم طعم شیرین خدمت صادقانه و مدیریت جهادی و انقلابی را بیش از پیش خواهند چشید.
به مناسبت آغاز هفته دولت و یک‌سالگی دولت مردمی سیزدهم دکتر «علی بهادری جهرمی» سخنگو، رئیس‌شورای اطلاع‌رسانی و دبیر دولت و یکی از جوان‌ترین اعضای کابینه آیت‌الله رئیسی در گفت‌وگوی تفصیلی به بیان نکات مهمی از چالش‌ها، اقدامات و دستاوردهای دولت در یک‌سال گذشته پرداخت که مشروح آن در ادامه می‌آید.
* مردم سال گذشته در انتخابات ریاست جمهوری از یک دوره مدیریتی فاجعه‌بار به دولت آیت‌الله رئیسی که نماینده تغییر در وضع موجود بود پناه آوردند. اگر ممکن است در ابتدا بحث بفرمایید دولت سیزدهم در چه شرایطی تحویل گرفته شد و از ابتدای کار با چه مشکلاتی مواجه بود؟
- دو مسئله مبتلابه شهریورماه سال گذشته که دولت سیزدهم به‌طور رسمی اداره امور را بر عهده گرفت، کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن و همچنین تورم و مسائل معیشتی بود.
نقدینگی فزاینده که در شهریور ماه 1400 به بیش از 4100 هزار میلیارد تومان رسیده بود، یعنی چیزی حدود 8 برابر سال 92، مثل یک بمب ساعتی عمل می‌کرد که ممکن بود هر لحظه گوشه‌ای از اقتصاد و معیشت را ویران کند. مثال‌هایی از این دست را همه ما تجربه کرده‌ایم که در عرض مدت کوتاهی بازار ارز یا خودرو یا مسکن با افزایش قیمت جهشی مواجه می‌شد.
این اتفاقات به‌خاطر وجود همین حجم نقدینگی بود. یکی از اقدامات دولت سیزدهم در شروع کار، مهار همین بمب ساعتی و جلوگیری از حجیم‌تر شدنش بود.
از طرف دیگر، کرونا و فوتی‌های بالای 700 نفر هم نیازمند یک اقدام جهادی بود. علاوه‌بر داغ‌دار شدن تعداد زیادی از خانواده‌های ایرانی، محدودیت‌های کرونایی هم آسیب زیادی به کسب‌وکارها زده بود. ورود شخص رئیس‌جمهور پیش از تشکیل کامل دولت برای واردات واکسن و شتاب دادن به تولیدات داخلی واکسن، باعث شد ما به روزهایی برسیم که فوتی‌های کرونا صفر بود.
بیش از 6 برابر کل واکسن وارداتی، دولت سیزدهم در 100 روز اول واکسن وارد کشور کرد. در نتیجه از انتهای فهرست کشورها در واکسیناسیون، به 20 کشور برتر در این حوزه رسیدیم. با واکسیناسیون سراسری کسب‌وکارها رونق گرفت و دانشگاه‌ها و مدارس هم بازگشایی شد و به‌رغم آپارتاید حاکم بر جهان در توزیع واکسن، چند ماهی می‌شود که با افتخار اعلام کرده‌ایم توان صادرات واکسن را هم داریم.
*رشد نقدینگی، رشد تورم، استقراض از بانک مرکزی به عنوان مهم‌ترین سرفصل‌های مشکلات اقتصادی به جا مانده از دولت قبل بود. بفرمایید دولت سیزدهم در یک‌سال گذشته چه اقداماتی در زمینه کنترل و اصلاح این مشکلات انجام داد؟
- کنترل رشد پایه پولی و نقدینگی به عنوان موتور محرک تورم از اصلی‌ترین برنامه‌های دولت برای کنترل تورم فزاینده بود. مجموعه سیاست‌های دولت باعث شد برای نخستین بار پس از 9 سال رشد ماهانه نقدینگی در فروردین امسال منفی شود.
دولت سیزدهم با مدیریت هزینه‌ها، برای نخستین بار در چند دهه اخیر در ابتدای سال 1401 از بانک مرکزی استقراض نکرد و از سوی دیگر، میزان خلق پول بانک‌ها در سه ماهه نخست امسال برای اولین‌بار در سالیان اخیر، کاهشی شد. این دو اقدام نقش بسزایی در کاهش رشد شتابان نقدینگی داشت. در نتیجه، در فروردین‌ماه نسبت به ماه قبل حدود 2 درصد کاهش حجم نقدینگی داشتیم.
از طرف دیگر، آمارها نشان می‌دهد از ابتدای شروع‌به‌کار دولت سیزدهم تا اردیبهشت 1401، نه‌تنها روند روبه‌رشد نرخ تورم کنترل شد، بلکه سیر نزولی هم پیدا کرد.
در مواردی مانند تورم نقطه‌به‌نقطه کاهش قابل توجه بیش از 18 درصد طی این مدت ثبت شد. فقط در خرداد 1401 شاهد افزایش نرخ رشد تورم بودیم که بخش عمده آن ناشی از اصلاح نظام پرداخت ارز ترجیحی و عادلانه‌سازی یارانه‌ها بود، که برای کاهش فشار ناشی از آن نیز مبلغ یارانه 2 ماه به‌صورت یک‌جا و با افزایش حدود 10 برابری یعنی برای هر نفر مبالغ 300 یا 400 هزار تومان واریز شد.
نرخ تورم که در پایان دولت دوازدهم بر اساس آمار بانک مرکزی به رکورد 60 درصد نزدیک شده بود، طبق آخرین آمار در خرداد 1401 به‌رغم آثار گرانی‌های ناشی از حذف ارز 4200 تومانی به 42 درصد کاهش یافته است. رشد سالانه نقدینگی و پایه پولی نیز که در پایان دولت قبل بالای 40 درصد بود، به ترتیب به زیر 40 درصد و حدود 30 درصد کاهش یافت که آثار آن بر کاهش تورم به‌تدریج خود را نشان خواهد داد ان‌شاءالله.
* مثبت شدن تراز تجاری و رشد اقتصادی با توجه به وضعیت اقتصادی که از دولت قبل تحویل گرفته شد چگونه به دست آمد؟
در رابطه با مثبت شدن تراز تجاری هم اقدامات اساسی‌ای در دولت سیزدهم طی یک‌سال گذشته صورت گرفت. با صادرات هشت میلیارد و 516 میلیون دلاری و واردات هشت میلیارد و 115 میلیون دلاری در دو ماه نخست امسال، صادرات از واردات پیشی گرفت و تراز تجارت خارجی کشور بیش از 401 میلیون دلار مثبت شد.
مقایسه آمار و ارقام تجاری در بازه زمانی مشابه نشان می‌دهد در سال 1401 صادرات نسبت به سه سال ماقبل خود بیشترین رقم را ثبت کرده است. نکته قابل توجه این‌که ارزش صادرات فروردین 1401 حتی نسبت به نخستین ماه سال 95 که سال نخست پس از اجرای برجام با وعده‌های آن‌چنانی بوده هم بیشتر است.
* با توجه به بهبود شاخصه‌های اقتصادی، ریل‌گذاری‌های صورت گرفته و همچنین اصلاحات اساسی اعمال شده در اقتصاد کشور طی یک‌سال گذشته، چشم‌انداز آینده اقتصاد در دولت سیزدهم را چطور ارزیابی می‌کنید؟
- با ریل‌گذاری‌های صورت‌گرفته و اصلاحات اساسی در اقتصاد، علی‌رغم وجود سختی‌های متعدد ناشی از رکود و تورم چندین سال پیاپی، چشم‌انداز اقتصادی آینده روشن به‌نظر می‌رسد.
برخی از شاخصه‌های بهبودیافته در اقتصاد را در پاسخ به سؤالات قبلی عرض کردم. این دستاوردها در عرض یک‌سال گذشته با همکاری همه‌جانبه مردم محقق شده است؛ که البته سختی شرایط و تلخی‌های ناشی از آن مانع دیده شدن و چشیده شدن مناسب آن می‌شود.
ادامه مسیر همکاری متقابل دولت و مردم و امید ناشی از توجه به این حرکت روبه‌جلو می‌تواند دستاوردهای دیگری را هم رقم بزند.
طرح «پیشرانان پیشرفت» به‌منظور هدایت بمب نقدینگی که در بالا به آن اشاره کردم و حرکت در مسیر رشد از سوی کارشناسان ارائه شده است. شروع عملیات چند ده پروژه در حوزه‌های پیشران صنعت، معدن، انرژی (پتروشیمی و پتروپالایشگاه) و حمل‌ونقل، به ارزش بیش از 40 میلیارد دلار که غالبا از سوی فعالان بخش خصوصی طی 3 الی 5 سال آتی تامین خواهد شد،
ضمن یک چرخش استراتژیک، نوید روزهای روشنی را در اقتصاد می‌دهد.
*با روی‌کارآمدن دولت سیزدهم بنا به اذعان و تحلیل کارشناسان حوزه سیاست خارجی نگاهی جدید در عرصه سیاست خارجی کشور آغاز شد که بر تعمیق و گسترش روابط با کشورهای مسلمان، همسایه، دوست و غیرمعاند به صورت متوازن و بر محور اقتصاد تاکید دارد. در حد امکان آثار و پیامدهای این رویکرد جدید در سیاست خارجی را تشریح بفرمایید.
- به‌دلیل رویکردهای خاص در سیاست خارجی، تقریبا یک دهه است که به ظرفیت‌های متعدد همسایگان توجه نشده بود. دولت سیزدهم توجه خاصی بر همسایگان در سیاست خارجی دارد و این موضوع را هم از همان ابتدا اعلام کردیم.
نکته قابل توجه این است که در شرایط تحریم، گسترده‌تر شدن روابط با کشورهای همسایه، هم توانسته به خنثی‌سازی تحریم‌ها کمک کند و هم نتایج مثبت سیاسی و امنیتی دیگری را در پی داشته است.
یکی از وعده‌های رئیس‌جمهور در آغاز به کار دولت سیزدهم، رشد تجارت و افزایش سهم صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه حداقل به دو برابر بود. این مهم امروز محقق شده و حجم تجارت با این کشورها از 20 میلیارد دلار به 50 میلیارد دلار رسیده است.
بر اساس آمارها، صادرات کالای ایرانی به 15 کشور همسایه از ابتدای شهریور تا پایان بهمن 1400 بیش از 44 میلیون و 529 هزار و 185 تن به ارزش 15 میلیارد و 67 میلیون و 244 هزار و 625 دلار شد که با رشد 44 درصدی در وزن و 48 درصدی در ارزش همراه بوده است. در سال 1400 ایران 48.5 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشت که حدود 25 میلیارد دلار آن به مقصد کشورهای همسایه بود و بیش از 16 میلیارد دلار آن هم در زمان دولت سیزدهم رقم خورد.
آمارهای صادرات به هر یک از کشورهای همسایه هم همگی از رشد حکایت دارد. صادرات ایران به عراق از رشد 100 درصدی برخوردار بوده است.
یا در مثالی دیگر، تبادل کالا با کشورهای همسایه در بهار 1401 در مقایسه با بهار 1400 با رشد 18 درصدی مواجه بوده است. خب این موارد به‌تدریج و بیش‌ازپیش اثرات خود را در اقتصاد ملی نشان خواهد داد.
علاوه‌بر این آورده‌های اقتصادی، همبستگی با همسایگان، نتایج مثبت و غیرقابل انکار دیگری را هم در زمینه‌های سیاسی و امنیتی رقم می‌زند.
*در بدو کار با توجه به تغییر ریل‌گذاری در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی، طبعا رویکرد تیم جدید مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی در مذاکرات رفع تحریم‌ها نیز به‌رغم فضاسازی تبلیغاتی و رسانه‌ای غرب با تغییرات اساسی مواجه شد که بر دیپلماسی عزتمندانه و مقتدرانه استوار بود. این تغییر رویکرد را چطور ارزیابی می‌کنید؟
- همان‌طور که رئیس‌جمهور در اولین نشست خبری پس از انتخابات اعلام کردند، سیاست خارجی در دولت سیزدهم از مذاکرات هسته‌ای شروع نمی‌شود و به مذاکرات هسته‌ای هم ختم نمی‌شود.
ما پیشرفت خودمان را معطل مذاکرات نمی‌کنیم. ضمن تعامل عزتمندانه و از سر حکمت با طرف‌های مذاکرات هسته‌ای، مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها را هم به‌پیش می‌بریم.
ورود مقتدرانه به مذاکرات هسته‌ای به پشتوانه ملت بزرگ ایران باعث شد در موارد زیادی طرف غربی از زیاده‌خواهی‌های قبلی عقب‌نشینی کند.
*سفرهای استانی از زمره اقداماتی بود که در طول یک‌سال گذشته با استقبال گسترده مردم در کشور مواجه شد و بازتاب بسیار مثبتی هم در جامعه داشت. این رویکرد در توجه به خدمت‌رسانی و شنیدن بی‌واسطه مشکلات مردم که به عبارتی تغییر مدیریت پشت میزنشینی به مدیریت میدانی است چه جایگاهی در دولت سیزدهم دارد؟
- یکی از نیازهای جامعه در آغازبه‌کار دولت سیزدهم، حذف فاصله‌ای بود که بین مردم و مسئولان ایجاد شده بود. سرمایه اجتماعی هم در اثر این فاصله کاهش یافته بود. نتیجه چنین وضعیتی پیش‌نرفتن برنامه‌های اقتصادی و اجتماعی بود. چون پایه مهم همه اقدامات، مردم هستند و بدون حضور و مشارکت مردم، منطقا هم نمی‌توان انتظار بهبود امور را داشت.
دولت سیزدهم برای عوض شدن فضای حاکم بر کشور، سفرهای استانی را برنامه‌ریزی کرد و همان‌طور که ملاحظه کردید، در اقدامی بی‌سابقه و عرض کمتر از یک‌سال، رئیس‌جمهور به همراه وزرا در همه 31 استان کشور حضور یافتند و بدون واسطه با مردم گفت‌وگو کرده، مشکلات هر منطقه را از نزدیک دیدند و ظرفیت‌های استانی و محلی را هم شناسایی کردند.
اکنون یک برآیند کلی از همه کشور در دولت وجود دارد که صرفا متکی بر گزارش‌های ارسالی از شهرها به مرکز نیست، بلکه مشاهدات عینی و میدانی هم در آن دخیل است.
این برآیند واقعی، برنامه‌ریزی برای حل مشکلات را هم واقعی می‌کند. «من در اتاقم نمی‌نشینم» یکی از وعده‌های رئیس‌جمهور بود که صرفا در حد شعار باقی نماند و عملیاتی‌شده است.
این موضوع را می‌توان علاوه‌بر سفرهای استانی، هنگام بروز حوادثی مانند زلزله و سیل هم مشاهده کرد. نتیجه این رویکرد جدید، افزایش سرمایه اجتماعی و ایجاد امید و انگیزه در بین مردم بوده است.
احیای کارخانه‌های تعطیل و نیمه‌تعطیل، یکی از اقداماتی بود که در دور اول سفرهای استانی به‌طور ویژه پیگیری شد.
در این سفرها بیش از 270 مسئله و محور اساسی در استان‌ها و بیش از 2290 چالش اولویت‌دار در شهرستان‌ها در حوزه‌های اقتصادی، زیربنایی، اجتماعی و فرهنگی شناسایی شده است.
چند صد مصوبه و دستور ویژه رئیس‌جمهور در سفرهای استانی تصویب و صادر شده است. پیگیری مصوبات دور اول سفرهای استانی و تحقق برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، مستلزم دور دوم سفرها با رویکرد حل مشکلات بر مبنای اطلاعات میدانی و گزارش‌های دریافتی است که ان‌شاءالله به‌زودی آغاز خواهد شد.
*رویکردی تعاملی دولت و رئیس‌جمهور با منتقدان، پرهیز از بد اخلاقی و بگومگوهای سیاسی در جامعه که به شدت از سوی شخص آیت‌الله رئیسی مورد تاکید قرار دارد چه آثاری بر فضای سیاسی کشور خواهد داشت؟
- یکی از مشکلاتی که دامن‌گیر فضای اجتماعی و سیاسی کشور ما بود، بگومگوها و جدل‌های ظرفیت‌سوز بود. رئیس‌جمهور تاکید ویژه‌ای بر اخلاق سیاسی و آداب حکمرانی داشته و دارند. این ویژگی باعث شده است که اولا حل مشکلات به مدیران گذشته حواله داده نشود و ثانیا همه ظرفیت‌های ملی برای حل مشکلات ملی بسیج شود.
به بیان دیگر، با در پیش گرفتن این رویه، امکانات و ظرفیت‌های همه اشخاص حقیقی و حقوقی‌ای که دل در گرو اعتلای ایران اسلامی دارند، در مجادله‌های سیاسی هرز نمی‌رود و معطوف به حل مشکلات می‌شود. نپرداختن به حاشیه‌ها و صرف وقت برای امور اصلی و جابه‌جا نشدن موضوعات اصلی با موارد فرعی، یکی دیگر از نتایج پرهیز از بگو - مگوهاست. شخص رئیس‌جمهور در طول یک‌سال گذشته جلسات متعددی با کارشناسان و منتقدان سیاسی و رسانه‌ای برگزار کرده و نظرات ایشان را در موضوعات مختلف شنیده است.
منبع: کیهان